در فرآیند شهرسازی، توجه به جنبه‌های کالبدی مانند خیابان‌ها، میدان‌ها، نماهای شهری و فضاهای سبز ضروری است، اما آنچه این فضاها را معنادار می‌کند، حضور و تجربه‌ی انسان‌ها در آن‌هاست. عکاسی، با ثبت این تعاملات و لحظات انسانی، روح زندگی را در میان ساختارهای فیزیکی شهر به نمایش می‌گذارد.

برای نمونه، پروژه‌ی عکاسی «Inside Out» اثر هنرمند فرانسوی JR که در آن تصاویر چهره‌ی ساکنان بر دیوارهای فرسوده محلات شهری نصب شد، به احیای حس هویت و افتخار محلی در بافت‌های کم‌برخوردار انجامید. یا در تهران، نمایشگاه‌های عکس خیابانی در فضاهای عمومی مانند پل طبیعت یا پیاده‌راه ۱۷ شهریور، به ایجاد گفتگو میان شهروندان و بازتعریف کارکرد فضاهای شهری کمک کرده است.

همچنین عکس‌هایی که چالش‌های شهری مانند بی‌نظمی بصری، تخریب میراث معماری یا کمبود فضاهای سبز را مستند می‌کنند، می‌توانند ابزار مؤثری برای نقد سازنده و جلب توجه مدیران شهری باشند. از سوی دیگر، تصاویری که زیبایی‌های طبیعی یا فرهنگی شهر را برجسته می‌کنند، موجب افزایش حس تعلق و غرور شهری می‌شوند.

برگزاری مسابقات عکاسی با موضوع شهر، نصب گالری‌های عکس در متروها، دیوارهای شهری و ساختمان‌های عمومی، یا استفاده از عکس در فرآیندهای مشارکت محله‌ای، همگی نمونه‌هایی از چگونگی بهره‌گیری از قدرت تصویر برای ساخت شهری زنده‌تر و انسانی‌تر هستند.

در نهایت، عکاسی نه فقط یک هنر، بلکه ابزاری برای درک بهتر شهر، بازتاب هویت جمعی، تقویت حس تعلق به مکان و ایجاد نشاط در بطن زندگی شهری است؛ رسانه‌ای که میان انسان و کالبد شهر، پیوندی زنده و معنادار برقرار می‌کند.

امیر گلی پور
مدرس دانشگاه و پژوهشگر هنر