همین یک کلمه شروع درگیری و نزاع است، بماند که درگیری و دهان به دهان شدن راننده خودرو با سایر رانندگان تمامی ندارد، بوق های ممتمد و آزاردهنده خودروها و موتورسیکلت ها هم که پشت چراغ سبز مانده اند، مزید بر علت می شود. بار دیگر چراغ قرمز می شود اما درگیری همچنان ادامه دارد، چراغ سبز شده و تنها چیزی که به گوش می رسد، باز هم صدای بوق است و بوق.

روزانه بارها و بارها در کلان شهر تهران با این دست رفتارها مواجه می شویم، بارها گوش های ما صداهای ناهنجاری را تحمل می کند که بیشتر ریشه در صدای بوق موتورسیکلت ها و اگزوز آنها، صدای بوق خودروها، آژیر ماشین های اورژانس و آتش نشانی دارد. در بسیاری از موارد نیز شاهد هستیم که مردم تحمل یک ثانیه ایستادن پشت چراغ قرمز یا پیاده و سوار کردن خودروهای مسافری یا هر رفتاری که سبب اندکی معطلی آنها شود را ندارند، جالب است همان هایی که از این صداهای آزاردهنده شاکی می شوند، خودشان هم در جای دیگری، عامل آزار دهنده و ایجاد صداهای ناهنجار هستند.

افزایش جمعیت، پیشرفت تکنولوژی و صنعتی شدن جوامع سبب شد تا موضوع آلودگی صوتی یا همان سرو صدا به یکی از مهم ترین معضلات جامعه جهانی و انسان معاصر بدل شود مقوله ای که پیامد و آثار مخرب و نابودگری را بر سلامت جسمی و روانی افراد در کلانشهرها بر جای می گذارد. در واقع آلودگی صوتی که به صدای محیطی هم مشهور است به مجموعه ای از صداها گفته می شود که بر زندگی انسان و حیات وحش تاثیر منفی و آزار دهنده ای می گذارد. منبع این آلودگی بیشتر سیستم های حمل و نقل و دستگاه های صنعتی هستند. بخش های مرتبط با محیط زیست در شهرهای سراسر دنیا برای آلودگی صوتی حد مجاز تعیین می کنند که با واحد دسی بل (Decibel) سنجیده می شود.

منابع تولید سر و صدا برپایه دسته بندی سازمان جهانی بهداشت به صنعت، ترافیک جاده ای، هوایی و ریلی، کارهای ساختمانی، دیوار صوتی تقسیم می شود. اما در کلانشهرها مهمترین عامل ایجاد آلودگی صوتی، سیستم حمل ونقل شهری به شمار می رود که استفاده از وسایل نقلیه مانند سواری، اتوبوس، کامیون و موتورسیکلت را دربرمی گیرد که با افزایش تعداد خودروها بر این معضل نیز افزوده می شود.

کارشناسان حوزه شهری معتقدند که ناراحتی های اعصاب و روان، کم حوصلگی، بدخوابی و بی خوابی، پرخاشگری، اضطراب، استرس، افزایش نزاع و بالا رفتن فشار خون از پیامدهای مستقیم آلودگی صوتی است. همچنین مطالعات نشان می دهد که بیشتر ساکنان شهرها از افت شنوایی رنج می برند این در حالی است که حد مجاز آلودگی صوتی در شهرهای ایران و در پهنه های مسکونی برای بازه ۷ صبح تا ۱۰ شب برابر ۵۵ دسی بل و برای ۱۰ شب تا ۷ صبح برابر ۴۵ دسی بل است.  

برپایه اعلام سازمان جهانی بهداشت می توان از طریق اقدامات بهداشت عمومی شامل کاهش مواجهه با صداهای بلند، افزایش آگاهی درباره خطرات، توسعه و اجرای قوانین مربوطه و تشویق افراد به استفاده از دستگاه های حفاظتی از نیمی از موارد کم شنوایی جلوگیری کرد. اقدامات عملی مانند نصب موانع سر و صدای راه یا راه آهن، مدیریت حرکات پرواز در مکان های اطراف فرودگاه و کاهش سر و صدا از طریق لاستیک های بی صدا در وسایل نقلیه از جمله اقداماتی به شمار می روند که باید برای کاهش آلودگی صوتی از آن ها استفاده کرد. افزایش فضاهای سبز در داخل شهرها نیز برکاهش صدا تاثیری مطلوب دارد.

در حالی با آلودگی صوتی در کنار آلودگی هوا در شهر تهران دست و پنجه نرم می کنیم که کارشناسان گفته اند آلودگی صوتی در شهر تهران ۱۵ تا ۲۵ دسیبل فراتر از حد مجاز است و بیشترین سهم آلودگی صوتی در کلانشهر تهران ناشی از سیستم حمل و نقل موتوری است به طوری که موتورسیکلت ها به میزان ۸۳ دسیبل آلودگی صوتی تولید می کنند این در حالی است که میزان حد مجاز آن ۷۷ دسیبل است.

در بسیاری از اتوبان های شهر تهران نیز خودروهای سواری صدایی بالاتر از ۸۱ دسیبل را ایجاد می کنند در حالی که استاندارد آلودگی صوتی برای خودروهای سواری ۷۴ دسیبل است. آمارها نشان می دهند که سهم انتشار آلودگی صدا توسط موتورسیکلت ها ۴۹ درصد، خودروهای سواری ۳۰ درصد، ماشین های سنگین ۲۰ درصد و اتوبوس های شرکت واحد یک درصد است.

در این بین برخی از مناطق تهران بیش از سایر مناطق دارای آلودگی صوتی است مانند منطقه ۹ و منطقه بازار تهران که گفته می شود میزان آلودگی صوتی این مناطق به ۷۰ دسیبل می رسد.  

مردم چه می گویند؟

حاج رضا یکی از رانندگان مسن و قدیمی شهر تهران است که در طول روز در این خیابان های شلوغ، کلاچ می گیرد و ترمز می زند، از سر و صدای ناشی از بوق خودرو بویژه خودروهای سنگین، گله مند است، می گوید: گویا شنیدن صدای بوق در مغز ما حک شده و دیگر صداهای ناهنجار ویراژ موتورها و بوق خودروها را نمی شنویم اما در این شلوغی، صدای بوق خودروهای سنگین بسیار آزاردهنده است بویژه زمانی که صدای این خودروهای سنگین در خیابان های باریک به صدا درآید.

سعید از شهروندان تهرانی در این زمینه می گوید: گاهی از فرت شنیدن بوق های بی مورد خودروها و موتورها، دچار جنون می شوم، مغزم تحمل شنیدن این همه آلودگی صوتی را ندارد، وقتی به آزاردهندگان شکایت می کنی، طلبکار هم هستند و با بد دهنی و توهین از طرف آن ها مواجه می شوید. واقعا جای تاسف است که از فرهنگ ترافیکی و شهر نشینی فاصله داشته باشیم اما در کلان شهری چون تهران زندگی کنیم.

وی ادامه می دهد: دلم برای کودکانی می سوزد که باید بار این همه آلودگی هوا و آلودگی صوتی را تحمل کنند، ما حتی به آنها رحم نمی کنیم، اگر به فکر خودمان و آرامش اعصابمان نیستیم، حداقل به فکر فرزندانمان، آرامش و آینده آنها باشیم.

همکاری محیط زیست و وزارت بهداشت و کشور برای کاهش آلودگی صوتی 

مسعود تجریشی معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست در تاریخ ۱۰ آبان ماه سال گذشته اعلام کرد: با توجه به اهمیت کنترل آلودگی صوتی، سازمان حفاظت محیط‌زیست با وزاتخانه های  کشور و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در صدد جمع‌آوری اطلاعات و اندازه‌گیری آلایندگی صوتی هستند تا برنامه‌های کنترل مشخص و اجرا شود.

به گفته وی آلودگی صوتی یکی از مسائلی است که در قانون هوای پاک به آن پرداخته شده است و از موضوعات مهم آن سلامت روحی و روانی جامعه است بر این اساس کارگروه مشترکی میان سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تشکیل شد تا دو دستگاه بر روی صوت و عوارض ناشی از آن کار کنند، متاسفانه تاکنون در کشور بر روی آلودگی صوتی آنطور که باید کار نشده است.

وی به اقدام دیگری در این زمینه اشاره کرد و افزود: یکی از منابع اصلی آلودگی صوتی به ویژه در کلانشهرها خودروها و حمل و نقل عمومی است از این رو در قانون هوای پاک به آن پرداخته شده است و قرار شد که با همکاری وزارت کشور اندازه گیری آلودگی صوتی خودروها در روند معاینه فنی مشخص شود که این کار از ماه آینده آغاز خواهد شد.

تجریشی ادامه داد: در واقع بر اساس قانون هوای پاک سازمان محیط زیست باید حدود آلودگی صوتی را مشخص کند و آنرا به وزارت کشور ارائه دهد که تاکنون این اقدام صورت نگرفته بود؛  چندی پیش در جلسه ای که با وزارت کشور داشتیم قرار شد اطلاعات صوتی خودروهایی که برای معاینه فنی می روند جمع آوری و در یک بانک نگهداری شود و در مدت چهار ماه اطلاعات جمع آوری شده بررسی و سپس درباره اندازه گیری آلایندگی صوتی تصمیم گیری شود.

وی اظهار داشت: وزارت کشور درخواست کرد که حداقل به مدت یک سال گزینه آلودگی صوتی در معاینه فنی خودروها لحاظ نشود چون ممکن است تعداد زیادی از خودروها قادر به پاس کردن آن نباشند و نارضایتی ایجاد شود بنابراین پیشنهاد شد که فعلا صوت در معاینه فنی اعمال نشود اما اطلاعات در این زمینه جمع آوری و در بانکی نگهداری شود  و بعد از آن تحلیل آماری بر روی آن صورت گیرد تا بفهمیم که آستانه تحمل چقدر است و بر اساس آن برنامه ریزی کنیم.

تهران در صدر جدول بالاترین آلودگی صوتی است

براساس جدیدترین پژوهش‌های مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهری که ۱۸ شهریورماه سال گذشته اعلام شد، تهران به دلیل تردد تعداد بالای وسایل نقلیه در صدر جدول شهرهای دارای آلودگی صوتی کشور قرار دارد.

بر اساس مطالعات انجام‌شده توسط شرکت کنترل کیفیت هوای تهران مشخص شد در خیابان‌ها و اتوبان‌های شهر تهران نزدیک به ۴۷.۸ درصد خودروهای سواری صدایی بالاتر از ۸۱ دسیبل ایجاد می‌کند،  در حالی که استاندارد آلودگی صوتی برای خودروهای سواری ۷۴ دسیبل است.  

دومین منبع صدا بعد از خودروهای سواری در حال حاضر موتورسیکلت‌هاست، اگزوز این وسایل نقلیه پر سر و صدا بدون استفاده از سایلنسر صدایی بیش از ۹۰ دسیبل ایجاد می‌کند.  در مناطق مرکزی شهر تهران تعداد موتورسیکلت‌ها به مراتب بیشتر است و با توجه به تردد بیش از سه میلیون خودرو در شهر تهران، این شهر از لحاظ آلودگی صوتی در صدر جدول شهرهای دارای آلودگی صوتی کشور قرار دارد.

با اندازه‌گیری‌ها و مدل‌سازی‌های انجام شده توسط واحد مدیریت و پایش آلودگی صدا، مقادیر تراز صدا در بدنه بزرگراه‌های تهران در حدود ۷۰ تا۸۰ دسیبل A است، تاکید کرد: بر این اساس ۱۵ دسیبل از حد مجاز مناطق مسکونی یعنی ۵۵ دسیبل A بالاتر است؛  این وضعیت برای مراکز درمانی و آموزشی بسیار بغرنج‌تر است.

مجازات ایجاد آلودگی صوتی با وسائل نقلیه چیست؟

مجازات آلودگی صوتی خودرو برای تمام خودروهایی که به هر نحوی آلودگی صوتی ایجاد می کنند، مطابق کد تخلف ۲۱۲۵ اعمال می شود و منجر به ثبت جریمه خودرو خواهد شد. بر اساس قانون تمامی وسایل نقلیه از جمله خودروهای سواری، موتورسیکلت، کامیون، اتوبوس و مینی‌بوس در صورت تولید صدای نامتعارف یا ناهنجار و ایجاد آلودگی صوتی،  خلافی با پلاک دریافت خواهند کرد.

براساس ماده ۲۹ قانون هوای پاک،  ایجاد هرگونه آلودگی صوتی توسط منابع ثابت و متحرک، ممنوع است … در مورد منابع‌ ثابت، مرتکب به جزای نقدی درجه هفت موضوع ماده(۱۹) قانون مجازات اسلامی محکوم می‌شود.

جزای نقدی درجه هفت موضوع ماده(۱۹) قانون مجازات اسلامی: جزای نقدی بیش از ۱۰ میلیون تا ۲۰ میلیون ریال است،   براساس تبصره ۱ـ نیروی انتظامی مکلف است راننده وسایل نقلیه موتوری را برای بار اول ملزم به پرداخت جریمه نقدی معادل یک میلیون ریال، در صورت تکرار برای بار دوم به پرداخت دوبرابر جریمه مذکور و در صورت تکرار بیش از دوبار، به پرداخت جریمه نقدی معادل سه میلیون ریال محکوم نماید.

مصادیق آلودگی صوتی خودرو چیست؟

تولید هر نوع صدای نامتعارف و یا ناهنجار از وسیله نقلیه موتوری

ایجاد صدای نامتعارف از لوله اگزوز

نصب سیستم‌های صوتی قوی با صدای بلند روی خودرو

بوق‌های شیپوری

نصب بلندگو در خودرو

تولید صدای نامتعارف از اگزوز موتورسیکلت

همچنین پلیس در صورت مشاهده وانت بارهایی که با نصب بلندگو اقدام به فروش اقلام مختلف همچون میوه و سبزی می‌ کنند، با آنها برخورد خواهد کرد. شهروندانی که از صداهای ایجاد شده از خودروها ناراضی هستند می‌توانند موارد نارضایتی خود را با سامانه ۱۱۰ در میان بگذارند.

آلودگی صوتی را ۱۵۴۰ اطلاع دهید

در کنار کد تخلف ۲۱۲۵ که مربوط به تولید صدای نامتعارف یا ناهنجار از بوق‌های شیپوری، لوله اگزوز، سامانه صوتی یا بلندگوی منصوب در وسایل نقلیه و امثالهم است، کد تخلف ۱۷ پلیس امنیت اخلاقی نیز به تازگی برای همراه داشتن حیوانات خانگی (سگ) داخل ماشین یا ایجاد آلودگی صوتی تعیین شده است.

با توجه به اینکه عارضه آلودگی صوتی بر عملکرد و رفتار روحی و جسمی افراد تاثیر دارد، چنانچه در موردی یا موارد خاصی منشا آلودگی مشخص باشد، برای مثال آلودگی صوتی موتورسیکلت همسایه، دزدگیر خودروی پارک شده در کوچه، یا آلودگی صوتی یک کارگاه یا کارخانه و یا تاسیسات مربوط به یک شخص حقیقی یا حقوقی خاص امکان پیگیری و شکایت وجود دارد. بنابراین اگر منبع یک صوت مشخص باشد، سامانه ۱۵۴۰ به موضوع رسیدگی خواهد کرد. این شماره در خصوص آلودگی‌های نقطه‌ای است. بر اساس قانون هیچ کسی حق ندارد در مناطق مسکونی در طول شب بالاتر از ۴۵ و در روز بالاتر از ۵۵ دسی بل صوت ایجاد کند. این شماره در تمام کشور فعال است و به اداره کل استان‌ها متصل می ‌شود و دستورات و شکایات مردم را پیگیری می کند.

سامانه ۱۵۴۰ یک روش فراگیر و ساده برای ارتباط مردم با سازمان و ارایه نظرات، پیشنهادات و مشاهدات تخلفات محیط زیستی آنها است. سازمان موارد ثبت شده در سامانه را بررسی و تا نتیجه نهایی دنبال می کند، سامانه ۱۵۴۰ به مردم این اطمینان را می دهد که درصورت ثبت پیام شان قطعا سازمان پاسخگو خواهد بود.