وقتی صحبت از دست‌یابی به رکوردهای کمی و کیفی در ناحیه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم می‌شود، معمولا همه نگاه‌ها فقط به سمت تعداد ذوب تخلیه‌شده و یا تناژ تختال تولیدشده منعکس می‌گردد، اما در آزمایشگاه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم کارکنان و کارشناسانی هستند که با دقت و ظرافت هرچه‌تمام‌تر، آنالیز شیمیایی ذوب‌ها را بر عهده‌دارند تا هر ذوب از همان ابتدا مطابق با سفارش مشتری تولید شود. همکاران این واحد اگرچه خودشان گل نمی‌زنند، ولی درواقع به تعداد ذوب‌های قابل‌قبول پاس گل می‌دهند.
روزانه به‌طور متوسط حدود ۱۰۰۰ نمونه به آزمایشگاه فولادسازی ارسال می‌شود و آنالیز شیمیایی این نمونه‌ها به‌منظور تعیین ترکیب شیمیایی ذوب‌ها انجام می‌شود. به‌جرئت می‌توان گفت عملا در ناحیه فولادسازی تولیدی انجام نمی‌شود، مگر اینکه در مراحل مختلف مورد آنالیز شیمیایی قرار گیرد.
در مطلب پیوست با ما باشید تا از دل گفت‌وگوی خبرنگار فولاد با احمد مهمدی رئیس آزمایشگاه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم با نحوه عملکرد این همکاران تلاشگر بیشتر آشنا شوید.
به گفته رئیس آزمایشگاه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم، این آزمایشگاه به‌منظور پشتیبانی و تشخیص ترکیب شیمیایی محصولات تولیدی در ناحیه و درنهایت امکان تعیین آنالیز شیمیایی گریدهای مختلف تولیدی در میان سایت فولادسازی و بین دو مُدول از ابتدای راه‌اندازی احداث و مستقر گردیده و تاکنون مشغول سرویس‌دهی به نیازهای آنالیزی ناحیه فولادسازی است.
وی ادامه داد: تمامی واحدهای فولادسازی مرتبط با تولید به‌وسیله سیستم‌های پست ارسال پنوماتیک به آزمایشگاه وصل هستند که به دلیل حساسیت زمانی، نمونه‌ها از این واحدها به این طریق به آزمایشگاه ارسال می‌شوند تا پس ‌از آن مورد آنالیز شیمیایی قرار گیرند. به‌طورکلی این واحدها شامل ۸ کوره قوس الکتریکی و ۷ واحد کوره پاتیلی، واحد گاززدایی RH، واحد سولفور زدایی و ۵ ماشین ریخته‌گری است.
مهمدی ادامه داد: از تمامی مراحل فرایند تولید ذوب، شامل کوره‌های قوس دست‌کم یک نمونه، کوره‌های پاتیلی بین ۳ تا ۵ نمونه به‌صورت میانگین و ریخته‌گری ۱ تا ۳ نمونه به ازای هر ذوب به آزمایشگاه ارسال می‌گردد که لازم است زمان انجام فرایند آنالیز در آزمایشگاه به ازای هر نمونه کمتر از ۴ دقیقه باشد.
رئیس آزمایشگاه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم اظهار داشت: به‌منظور انجام آنالیز شیمیایی نمونه‌های ارسالی از مذاب فولادسازی مجموعا ۵۳ نفر از همکاران آزمایشگاه مستقرند که در قالب زیرمجموعه مدیریت آزمایشگاه‌ها در معاونت تکنولوژی مشغول فعالیت هستند و با دارا بودن بهترین تجهیزات روز دنیا ازنظر آماده‌سازی و آنالیز، دانش فنی مطلوب و کارکنان آموزش‌دیده، امکان حصول نتیجه مطلوب طبق دستورالعمل‌های کاری فراهم است.
وی در خصوص اهمیت آزمایشگاه‌ها به‌ویژه در نواحی فولادسازی کارخانه‌های فولادسازی گفت: با توجه به هزینه و انرژی‌بر بودن مذاب و گلوگاه بودن فرایند آزمایشگاه، درعین‌حال که مجال هیچ‌گونه اشتباهی در آزمایشگاه عملا وجود ندارد، لازم است در کمترین زمان ممکن نیز تمامی نمونه‌های ارسالی مورد آنالیز قرار گیرند و نتایج آن نیز برای مشتریان داخلی در ناحیه ارسال گردد. بنابراین فرایند کالیبراسیون و کنترل کالیبراسیون تجهیزات در آزمایشگاه فولادسازی با دقت و حساسیت بسیار زیادی صورت می‌پذیرد و بدین منظور نمونه‌های استاندارد زیادی تأمین و مورداستفاده قرار می‌گیرند.
بنا بر اظهارات مهمدی آنالیزهای این آزمایشگاه به‌طور مختصر شامل موارد ذیل است:
آنالیز شیمیایی نمونه‌های ذوب با دستگاه کوانتومتر (آنالایزر جرقه) و تکنیک نشر اتمی جرقه (OES) و روش استاندارد ASTM E415 که طی آن ترکیب درصد عناصر تشکیل‌دهنده مذاب شامل کربن، منگنز، سیلیسیوم، آلومینیوم، کروم، نیکل و… (حدود ۲۰ عنصر) بعضا تا دقت PPM مشخص می‌شوند؛ آنالیز نیتروژن، اکسیژن و هیدروژن از نمونه‌های ذوب که مقادیر این عناصر با استفاده از آنالایزرهای O,N,H با تکنیک مادون‌قرمز و هدایت گرمایی و روش احتراقی طبق استاندارد ASTM E1019 صورت می‌پذیرد؛ آنالیز نمونه‌های سرباره با تکنیک فلورسانس اشعه ایکس (XRF) و روش استاندارد
 ASTM E1621؛ آنالیز تعیین عیوب داخلی تختال به روش‌های تست باومن و ماکرو اچ به‌منظور تعیین کیفیت تختال‌های تولیدی در ناحیه با روش استاندارد ASTM E1180 و استاندارد شرکت SMS. 
در کنار این نمونه‌ها، نمونه‌های متفرقه مانند تختال، ورق محصول، آلومینیوم، چدن و… نیز هرکدام مطابق با استاندارد خاص خود مورد آنالیز قرار می‌گیرند.
وی در همین زمینه اضافه کرد: سیستم مدیریت کیفیت آزمایشگاه نیز بر اساس استاندارد آزمایشگاه ISO 17025 استوار است که همواره از طریق مؤسسات اعتبار دهی خارجی (شرکت تورکاک ترکیه) و داخلی (سازمان تائید صلاحیت ملی) مورد ارزیابی و اعتباردهی قرار می‌گیرند و در حال حاضر نیز از هر دو مؤسسه گواهی‌های معتبر موجود است.
مهمدی در خصوص نقش آزمایشگاه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم در روند کمی و کیفی محصولات و دست‌یابی به رکوردها تصریح کرد: این آزمایشگاه به دلیل موقعیت ویژه‌ای که در فرایند کار دارد، در تمامی موارد تولید محصولات ویژه، رکوردها و تمامی طرح‌های توسعه ناحیه همواره واحدی فعال و اثرگذار بوده و همراه با توسعه در تولید محصولات ویژه، آزمایشگاه نیز ازنظر فنی و دانشی پیشرفت و ارتقا یافته است؛ به‌نحوی‌که برخی آنالیزهای حساس مرتبط با محصولات ویژه عملا در کشور فقط به شکل خاص در آزمایشگاه فولادسازی فولاد مبارکه قابل انجام است. همچنین ایجاد قابلیت اندازه‌گیری عناصر کمیاب، کربن و سولفور در رنج PPM، تولید محصولات ویژه گازترش و ورق الکتریکی ازاین‌دست نمونه‌هاست.
رئیس آزمایشگاه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم فولاد مبارکه در پایان از تلاش همه همکاران خود در ناحیه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم و همچنین از زحمات مدیریت و کارکنان ناحیه آهن‌سازی که همواره تلاش می‌کنند مواد اولیه و آهن اسفنجی مرغوب‌تری تحویل ناحیه فولادسازی بدهند، تشکر و قدردانی کرد.