«علی فاطمی» نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در گفت‌وگو با ایلنا در رابطه با وضعیت کنونی بازار دارویی کشور گفت: اکنون نمی‌توان گفت که مشکلات دارویی در بازار رفع شده است. در دو هفته اخیر وارد شدن دارو به بازار به نحوی بوده است که برخی کمبودها به‌صورت موردی کاهش یافتند. انواع آنتی‌بیوتیک‌های ایرانی و خارجی به داروخانه‌ها داده شده است که نتایج این اختصاص باعث بهتر شدن وضعیت دارو شده است. برخی شربت‌های دارای کمبود قابل ملاحظه مثل شربت ضدحساسیت از جمله دیفن هیدرامین و اکسپکتورانت برای سرفه اکنون کمابیش در دسترس هستند.

سرم کماکان سهمیه‌ای عرضه می‌شود

فاطمی ادامه داد: وضعیت سرم در کشور تفاوتی نکرده و کماکان به صورت سهمیه‌ای عرضه می‌شود. سرم اکنون مثل گذشته نایاب نیست و در داروخانه‌های خصوصی وضعیت کم‌یاب دارد. برخی سرم‌ها تا چند هفته قبل نایاب بودند که اکنون وضعیت به مراتب نسبت به گذشته بهتر شده است. اسپری سالبوتامول برای آسم وضعیت بهتری دارد، اما اسپری‌های کورتونی مثل بودزوناید و مومنتازول همچنان کم‌یاب بوده و به صورت سهمیه‌ای عرضه می‌شود. ما اکنون با یک وضعیت سینوسی در بازار دارو مواجه هستیم؛ به این معنا که گاه برخی داروها از حالت کمیابی و نایابی در می‌آیند و چندی بعد ممکن است کمیاب شوند، اما اگر در کل وضعیت را نگاه کنیم، نسبت به هفته‌های گذشته وضعیت بهتری را داریم.

ریشه مشکلات کمبود دارو

وی در رابطه با ریشه مشکلات کنونی بازار دارو اظهار کرد: مسئله اصلی مشکل کمبود تولید دارو است. علت کاهش تولید این است که کارخانه‌ها ناگهان نقدینگی زیادی را نیاز داشتند تا کالاها و ملزومات خود را از گمرکات ترخیص کنند. قیمت ارزی که با آن دارو وارد می‌کردند، ناگهان حدود ۷ برابر شد. مالیات بر ارزش افزوده نیز ناگهان برای کارخانه‌ها افزایش یافت. این مسائل باعث شد که هم مالیات بر ارزش افزوده با رای مجلس یک درصد کاهش پیدا کند و هم تسهیلاتی نیز به کارخانه‌ها درنظر گرفته شود تا واحدهای تولیدی دارو بتوانند واردات خود را انجام دهند. البته قیمت‌های نهایی دارو نیز در بازار مشکل داشت و اصلاحی که وزارت بهداشت درمورد قیمت دارو در تیرماه انجام داد مورد قبول بسیاری از تولیدکنندگان قرار نگرفت، موجب زیان‌ده شدن آنان می‌شد، به همین دلیل تولید برخی داروها در ماه مرداد و شهریور بسیار کم شد و اثرات آن را در ماه‌های مهر و آبان مشاهده کردیم.

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران با بیان اینکه اکنون خوشبختانه بازار دارو تدریجا در حال بهبود است، اظهار کرد: با توجه به اینکه اعلام شده که برخی کارخانه‌های تولیدی دارو دارای مواد اولیه و سوسپانسیون‌ها بودند، اما تولید نکردند، باید بگویم که بسیاری از کارخانه‌ها از قبل هشدار داده بودند که ما در ماه‌های خرداد و تیرماه نتوانستیم مواد اولیه تهیه کنیم و باید فکری کرد. کارخانه‌های تولیدی داروی ما نیز عمدتا سهامی عام بوده و سهامدار دارند. نمی‌توان کارخانه دارو را با ۳۰ تا ۴۰ درصد زیان وارد بازار کرد و این باعث می‌شود که کارخانه سریع‌تر از حالت عادی ورشکست شده و ما مجبور خواهیم بود که از خارج دارو وارد کنیم. برای کشوری که نزدیک به ۹۷ درصد از داروهای مصرفی خود را خودش تولید می‌کند، چنین وارداتی بی‌معنا و غیرمنطقی است.

فاطمی بیان کرد: نمی‌توان گفت چرا کارخانه‌ها تولید نکردند، زیرا کارخانه‌ها درباره قیمت‌گذاری دولتی و افزایش هزینه‌های واردات کالا و سایر هزینه‌ها هشدار داده بودند؛ وزارت بهداشت باید در تیرماه قیمت‌گذاری خود را اصلاح می‌کرد. باید توافقی را که مهرماه بر سر قیمت با کارخانه‌ها از سوی وزارت بهداشت انجام شد، در همان تیرماه انجام می‌شد. پرسش ما از مسئولان ذی‌ربط این است که اگر می‌خواستید توافق با تولیدکنندگان دارو صورت بگیرد، چرا زودتر این اقدام را انجام ندادید؟ و اگر نمی‌خواستید توافق کنید، چرا واردات دارو را برای جبران کمبودها انجام ندادید؟

جمع‌آوری برخی داروهای آنتی بیوتیک هندی کودکان از بازار

وی افزود: البته داروهایی در این مدت وارد شد؛ برای مثال آنتی‌بیوتیک‌هایی هندی برای کودکان وارد شد که حجم آن‌ها برخلاف مدل‌های ایرانی که ۱۰۰ سی.سی بود، تنها ۸۰ سی.سی بود که باعث می‌شد پزشکان برای تجویز دو یا سه سری بیشتر تجویز کنند. داروهای آنتی بیوتیک هندی هم طبق گزارشی که وزارت بهداشت در خصوص چند مورد خاص تهیه کرده بود، مشکل کیفی داشتند. برخی از آن‌ها هم‌اکنون توسط خود وزارت بهداشت از بازار جمع آوری می‌شوند. به این ترتیب وارد کردن دارو نیز به این آسانی نیست، زیرا هم باید هزینه بیشتری پرداخت و هم در مورد شربت‌های هندی حجم آنها گاهی یک سوم تولید ایرانی (اما با قیمت بیشتر)  است. این نشان می‌دهد که بار مالی علی‌رغم کیفیت پایین‌تر دارو سه برابر بیش از تولید داخل بوده است.

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران با تاکید بر اینکه هرچه تولید دارو در داخل بیشتر و به موقع حمایت شود و بر سر قیمت زودتر توافق شود، امکان کاهش تولید در کارخانه‌ها نیز کاهش می‌یابد، گفت: کارخانه‌های تولید داروی ما ۶۰ درصد دولتی هستند و رسیدگی به وضعیت آن‌ها مصداق از این جیب به آن جیب کردن بوده و ضرری به دولت نمی‌زند. به هرحال اهمالی در سیاست‌گذاری دارو بوجود آمد که شامل عدم قیمت‌گذاری صحیح و عدم رفع موانع تولید مثل مالیات بر ارزش افزوده و بحث ارز و نقدینگی بود.

اولویت توزیع داروهای کمیاب با داروخانه‌های دولتی است

فاطمی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا هنوز محدودیت توزیع داروهای کمیاب بین داروخانه‌های منتخب و سایر داروخانه‌ها وجود دارد؟ گفت: در حال حاضر اولویت توزیع داروهای کمیاب با داروخانه‌های دولتی مانند ۱۳ آبان، ۲۹ فرودین، هلال احمر، داروخانه‌های منتخب، سپس داروخانه‌های شبانه روزی و در نهایت این داروها در اختیار داروخانه‌های روزانه قرار می‌گیرد.  تا زمانی که موضوع کمبود دارو حل نشود مسائلی مانند داروی منتخب بر سر جای خود باقی است. امیدواریم کمبود دارو حل شود و دارو به اندازه کافی در تمامی داروخانه‌ها موجود باشد.

وی همچنین در پاسخ به این موضوع که این احتمال وجود دارد که برخی از داروخانه‌ها دارو را تا تعیین تکلیف قیمت جدید عرضه نکند، اظهار کرد: اگر چنین کاری صورت بگیرد مصداق احتکار است، قطعا تخلف و قابل پیگرد است. هیچ داروخانه‌ای نمی‌تواند دارو را تا تعیین قیمت جدید نفروشند. وظیفه همه داروخانه‌ها این است داروی موجود در داروخانه را در اختیار مردم قرار دهند. بعضا برخی از شرکت‌های تولید و شرکت‌های توزیع دارو ممکن است این کار را انجام دهند.

آنتی‌بیوتیک‌ها وضعیت نایاب ندارند اما سهمیه‌ای عرضه می‌شوند

او یادآور شد: در حال حاضر هنوز کمبود سرم به طور کامل برطرف نشده است، آنتی‌بیوتیک‌ها و برخی از داروهای سرماخوردگی هم به صورت سهمیه‌ای به داروخانه‌ها داده می‌شود، اما وضعیت نایاب ندارند. با مراجعه به داروخانه‌های دولتی این داروها یافت می‌شوند.

فاطمی بیان کرد: در حال حاضر تأمین برخی از اسپری‌های کورتونی دچار مشکل  است که امیدواریم مشکل آنها برطرف شود. برخی از داروهای دیگر مانند IVIG که مورد استفاده بیماران سرطانی است یا برخی از داروهای شیمی درمانی عمدتا داروهای وارداتی هستند که تأمین آنها در جهان مشکل است، بسیاری از داروهای بیهوشی هم عمدتا وارداتی بوده و جزو داروهایی هستند که گاهی اوقات دچار کمبود شده اما رفع می‌شوند.