بنابر آمار سالانه ۲ میلیون و ۲۰۰ تا ۲ میلیون و ۳۰۰ هزارتن شکر در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد که با تامین بخش اعظم این میزان در داخل، راه زیادی تا خودکفایی این محصول استراتژیک در برنامه هفتم نداریم. البته در سال ۹۷ هم تجربه خوداتکایی حداکثری این‌محصول استراتژیک در کشور داشتیم که متاسفانه سیاست قیمت گذاری نامناسب منجر به عقبگرد این دستاورد در کشور شد، براین اساس اعمال سیاست همه جانبه از تولیدکنندگان و بازار شرط پایداری تولید است.

ایران یکی از ۶ کشور جهان محسوب می‌شود که به لحاظ تنوع اقلیمی، علاوه بر تولید شکر از چغندرقند و نیشکر، امکان کاشت چغندرقند به دو صورت بهاره در مناطق معتدل سرد و پاییزه در مناطق گرمسیر و معتدل گرم را دارد، اما به‌دلیل محدودیت منابع آبی، امکان توسعه کشت چغندرقند بهاره وجود ندارد. از این رو سیاست توسعه کشت چغندرقند پاییزه باید در دستور کار قرار بگیرد.

براساس برنامه هفتم در ۵ محصول اساسی باید به خودکفایی برسیم که در این راستا وزارت جهاد کشاورزی خودکفایی در تولید شکر را به عنوان یکی از اهداف اصلی در دستور کار خود قرار داده است و در همین راستا نیز طرح کشت پاییزه چغندرقند را کلید زده است. در این طرح، چغندر قند در فصل پاییز با مصرف آب بسیار پایین کشت می شود که این طرح کاملا سازگار با شرایط اقلیمی کشور است‌.

چندی پیش علیرضا مهاجر معاونت امور زراعت با اشاره به  راهکارهای رسیدن به خودکفایی شکر گفت: در بین تمامی محصولات زراعی صنعتی در کشور خودکفایی در شکر در دسترس‌تر است چرا که ما هم در زمینه نیشکر و هم در زمینه چغندر قند شرایط بسیار خوبی داریم.

 او با بیان اینکه مشکل کنونی این بخش  واردات شکر با ارز دولتی است، افزود: یکی از اقدامات خوب وزارت جهاد کشاورزی در این ارتباط انتقال کاشت چغندر قند از بهار و تابستان به پاییز و زمستان است که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف آب را محقق می‌کند.

مهاجر ادامه داد: امسال بیش از ۳۰ هزار هکتار از کشت چغندر قند به پاییز و زمستان منتقل شده  است که اگر بتوانیم کارخانه‌ درحال احداث توسط ستاد اجرایی فرمان امام در دزفول را افتتاح کرده و کارخانه ای مشابه آن در استان گلستان احداث کنیم، به راحتی می‌توانیم برای همیشه در شکر خودکفا شویم.

احداث کارخانه قند در مناطق مستعد راهکار اصلی دستیابی به خودکفایی شکر

پیمان حصادی مجری طرح گیاهان قندی وزارت جهاد گفت: رویکرد وزارت جهاد ثابت نگه داشتن سطح زیر کشت چغندر بهاره و توسعه کشت پاییزه بوده است که خوشبختانه امروز متقاضی کشت پاییزه در تمامی مناطق ایجاد شده و به سبب نبود ظرفیت صنعتی، در توسعه کشت پاییزه سعی کردیم محدودیت ایجاد شود چراکه اگر چغندرقند سبز برداشت شود احتمال فسادپذیری وجود دارد.

او نیاز چغندقند پاییزه را ۵ میلیون تن اعلام کرد و افزود: سال گذشته ۲ میلیون و ۱۳۰ هزارتن چغندرقند پاییزه تولید شد و امسال پیش بینی می شود که بیش از این رقم تولید شود.

حصادی ادامه داد: اگر محدودیتی در ظرفیت صنعتی نداشته باشیم به طوریکه در مناطق مستعد تولید کارخانه قند وجود داشته باشد، در تامین ۱۰۰ درصدی شکر مورد نیاز کشور مشکلی نداریم‌.

مجری طرح گیاهان خودکفایی شکر وزارت جهاد قندی با اشاره به اینکه وزارت جهاد در حوزه خودکفایی شکر وظایف خود را انجام داده است، افزود: در پنج ساله دهه ۷۰ تا ۷۵، از میانگین  ۲۰۰ هزارهکتار کشت ۴ میلیون و ۷۰۰ تا ۴ میلیون و ۸۰۰ هزارتن تولید داشتیم که اکنون از ۱۰۰ هزارهکتار کشت بیش از ۵ میلیون تن تولید داریم که این امر  بیانگر آن است که سطح را به نصف کاهش و عملکرد تولید را ۲ برابر افزایش دادیم.

او عملکرد چغندرقند بهاره را بالای ۵۵ تن و پاییزه بالای ۷۰ تن اعلام کرد و افزود: وزارت جهاد در خصوص توسعه کشت پاییزه و افزایش عملکرد خوب عمل کرده است به طوریکه از اواخر شهریور که بهره برداری چغندرقند بهاره آغاز شده تاکنون بیش از ۳ میلیون تن چغندرقند برداشت شده و کماکان برداشت تا ۵۰ روز آینده ادامه دارد.
به گفته او، در خصوص نیشکر که تامین بخشی از شکر تولیدی از این محل است، ۹۰ هزارهکتار سطح قابل برداشت داریم که با میانگین عملکرد ۹۰ تن ۱۵ تا ۱۶ هزارهکتار برداشت شده که امیدواریم جمع تولید شکر چغندر و نیشکری بخش اعظم شکر مورد نیاز تامین کند.

این مقام مسئول با بیان اینکه در تامین ۹۰ درصد شکر مورد نیاز خوداتکا هستیم، افزود: برآوردها حاکی از آن است که امسال یک میلیون و ۸۰۰ هزارتن شکر از چغندرقند بهاره، پاییزه و نیشکر استحصال شود که با احتساب مصرف سالانه ۲ تا حداکثر ۲ میلیون و ۲۰۰ هزارتن شکر، تنها ۱۰ درصد نیاز کشور باید از طریق واردات تامین شود.

حصادی با تاکید بر واردات شکر بر مبنای کسری تولید گفت: براساس آمار تا پایان مهر بیش از ۸۰۰ هزارتن شکر وارد کشور شده است که با خوداتکایی ۹۰ درصدی تنها ۱۰ درصد باید از طریق واردات تامین شود که متاسفانه بیش از این میزان وارد می شود چراکه به رغم آنکه تنظیم بازار دراختیار وزارت جهاد است، بازرگانی با تولید فاصله دارد و حداکثر نیاز ما ۴۰۰ هزارتن برای امسال است که افزایش واردات موجب شده تا کارخانه های شکر نتوانند شکر تولیدی بفروش رسانند و پول چغندرکاران را پرداخت کنند.

حصادی با بیان اینکه پتانسیل خودکفایی شکر در کشور وجود دارد، افزود: اگر ظرفیت صنعتی تامین شود، از محل چغندرقند پاییزه می توان تولید کرد و بی نیاز از واردات شد.

براساس سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری خودکفایی در تولید چغندر قند به عنوان یکی از محصولات اساسی در برنامه هفتم بر آن تاکید شده است که بنابر گفته کارشناسان در بین تمامی محصولات زراعی صنعتی کشور، خودکفایی شکر در دسترس‌تر است چرا که ما هم در زمینه نیشکر و هم در زمینه چغندر قند شرایط بسیار خوبی داریم. در این راستا با توجه به محدودیت منابع آبی، یکی از اقدامات خوب وزارت جهاد کشاورزی در این ارتباط انتقال کاشت چغندر قند از بهار و تابستان به پاییز و زمستان است که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف آب را محقق می‌کند.

ایجاد زیرساخت و حمایت از کشاورزان شرط دستیابی به خودکفایی محصولات اساسی

در ادامه عطااللّه هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: با وجود مشکلات و موانع محدودیت آب، قطعی برق، عدم برنامه ریزی و الزامات امکان دستیابی به خوداتکایی محصولات اساسی از جمله شکر وجود ندارد. از این رو انتظار می رود که مسئولان حمایت همه جانبه از بخش کشاورزی داشته باشند.

او اجرای مصوبه الگوی کشت را لازمه خودکفایی محصولات اساسی و استراتژیک دانست و افزود: با توجه به سیاست خودکفایی ۱۰۰ درصدی ۵ محصول اساسی و خوداتکایی دیگر محصولات کشاورزی، اجرای مصوبه الگوی کشت راه حلی اساسی در راستای افزایش بهره وری و خودکفایی محسوب می شود.

هاشمی ادامه داد: علی رغم آنکه بخش کشاورزی سهم ۱۸ درصدی در از تولید ناخالص داخلی دارد، اما اعتبارات این بخش در بودجه  به ۴ درصد هم می رسد که با این روند تخصیص اعتبار، خودکفایی شعاری بیش نیست. 

عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: با توجه به آنکه پتانسیل خودکفایی شکر در کشور وجود دارد، از این رو انتظار می رود که زیرساخت های لازم مهیا شود تا دستیابی به این سیاست در برنامه هفتم تحقق یابد.

بنابر سیاست ابلاغی مقام معظم رهبری مبنی بر خودکفایی محصولات استراتژیک به منظور ارتقای ضریب امنیت غذایی و سیاست برنامه هفتم بر خودکفایی شکر، پتانسیل دستیابی به این امر مهم با احداث کارخانه قند در استان های قطب تولید وجود دارد.