شهاب‌الدین متاجی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره استفاده از متانول برای تولید بنزین اظهار داشت: از متانول به پنج صورت می‌توان در تولید بنزین استفاده کردف یکی از موارد به عنوان اکتان‌افزا است که تاثیر آن بستگی به عدد آرام‌سوزی بنزین پایه دارد. مثلا افزودن ۳ درصد حجمی به بنزین با آرام‌سوزی ۹۰، عدد اکتان را یک و نیم درجه بالا می‌برد. در بسیاری از کشورها افزودن ۳ در صد متانول به بنزین مجاز است و مشکلی برای خودروها ایجاد نمی‌کند. به دلیل اینکه حلالیت الکل‌ها (متانول و اتانول) آن در آب بسیار زیاد است، البته باید نظارت دقیق به عمل آید که در مخازن نگهداری و تانکرهای حمل بنزین، آب وجود نداشته باشد.

سالانه ۸۶۰۰۰۰ تن متانول جذب بنزین می‌شود/ سود ۲۵۰ میلیون دلاری

وی ادامه داد: با رعایت موارد فوق می‌توان ضمن بهبود کیفیت روزانه سه میلیون لیتر متانول به تولید بنزین افرود و بدین ترتیب سالانه ۸۶۰۰۰۰ تن متانول جدب بنزین می‌شود. با توجه به تفاوت قیمت بنزین و متانول، این کار سالانه حداقل ۲۵۰ میلیون دلار سود برای صنعت پالایش نفت در پی دارد. بنابراین با کنترل روش نگهداری و حمل و نقل بنزین اینکار عملی است.

رقم بازدهی

مدیر پیشین برنامه‌ریزی شرکت ملی پالایش و پخش  فراورده‌های نفتی در ادامه با بیان اینکه تبدیل متانول به بنزین، یک فرایند کاتالیستی است و در دو مرحله انجام می‌شود، گفت: در مرحله اول متانول به دی‌متیل‌اتر تبدیل می‌شود و در مرحله بعدی، دی‌متیل‌اتر به مولکول‌های مختلف نفتی که بنزین را تشکیل می‌دهند؛ تبدیل می‌شود. بازده این فرایند برای تولید بنزین حدود ۴۲ در صد است، مثلا ۸۶۰۰۰۰ تن متانول تبدیل به ۳۶۱۲۰۰ تن بنزین می‌شود. بدین ترتیب به جای افزایش ۳ میلیون لیتر در روز، با تبدیل همان مقدار متانول، افزایش یک میلیون و ۳۰۰ هزار لیتر بنزین بدست خواهد آمد.

۲۳۸۵۰۰۰ لیتر در روز به تولید بنزین اضافه می‌شود

وی تاکید کرد: هزینه سرمایه‌گذاری برای تبدیل یک و نیم میلیون تن متانول در سال حدود ۴۰۰ میلیون دلار است و منجر به تولید حدود ۱۵۰۰۰ بشکه در روز ( ۲۳۸۵۰۰۰ لیتر درروز ) بنزین می‌شود .

چین با متانول چه کرد؟

متاجی گفت: این فرایند نسبتا جدید است و در کشور چین با استفاده از متانول تولیدی از زغال‌سنگ اجرا شده است و دوره آزمایشی خود را طی کرده است اما نتایج آزمایش عملکرد هنوز انتشار عمومی پیدا نکرده است. اطلاعات چندانی در مورد بازده تبدیل، میزان سرمایه‌گذاری و مقدار مصارف انرژی و آب این فرایند در دسترس نیست.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه حداکثر مجاز اکسیژن در بنزین ۷.۲ درصد است، حداکثر مقدار اتانول که به بنزین می‌توان افزود؛ ۵ درصد حجمی است،  با این توضیحات باید بررسی شود، در حالیکه ۳ درصد متانول می‌توان به بنزین تزریق کرد، آیا منطقی و اقتصادی است که متانول به اتانول تبدیل و به بنزین افزوده شود؟

تبدیل متانول به الفین‌ها

مدیر پیشین برنامه‌ریزی شرکت ملی پالایش و پخش  فراورده‌های نفتی گفت: این فرایند کاتالیستی بوده و در دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول در حضور کاتالیست ماده واسط دی‌متیل‌اتر بدست می‌آید و در راکتور مرحله دوم، دی‌متیل‌اتر تبدیل به انواع الفین‌ها (عمدتا اتیلن و پروپیلن ) و مقدار کمتری بنزین می‌شود.

با ۸۶۰ هزار تن متانول ۹ میلیون لیتر ماده افزودنی بنزین تولید می‌شود

وی ادامه داد: در این فرایند کاتالیستی، متانول با ایزوبوتیلن ترکیب شده و MTBE تولید می‌شود. ایزوبوتیلن در واحدهای کراکینگ  پتروشیمی تولید می‌شود و یا از طریق تبدیل بوتان بدست می‌آید. هم‌اکنون واحدهای تولید این ماده در کشور وجود دارد. جهت مقایسه باید گفت تبدیل ۸۶۰۰۰۰ تن متانول در سال با این روش منجر به تولید روزانه ۹۰۰۰۰۰۰ لیتر ماده افزودنی بنزین می‌شود.

کاربرد متانول

متاجی خاطرنشان کرد: متانول علاوه بر تولید موارد فوق، به عنوان ماده اولیه بسیاری از مواد شیمیایی نهایی و واسطه‌ای کاربرد دارد. متانول یکی از جایگزین‌های نفت کوره به عنوان سوخت پاک است و همچنین در بنزین و نفت‌گاز جهت بهبود کیفیت مصرف می‌شود. علاوه بر این در تولید فورمالدئید (برای تولید چسب‌ها و رزین‌ها) – مونومر متیل استات – اتیل استات – بوتیل استات –  لسید ترفتالیک –  انیدرید استیک – مونوکلرو اسید استیک و غیره مصرف می‌شود.

بازده ۴۲ درصدی

وی درباره به صرفه بودن استفاده از متانول در تولید بنزین به جای صادرات گفت: در این زمینه باید مطالعه و ارزیابی فنی اقتصادی صورت پذیرد. دو موضوع در اقتصاد تبدیل متانول به بنزین تاثیر زیادی دارد. بازده تبدیل حدود ۴۲ درصد است و تفاوت قیمت متانول و بنزین نقش اصلی را در اقتصاد این طرح دارد. درصورتیکه کارخانه تولید متانول از گاز طبیعی به قصد تبدیل آن به بنزین ساخته شود، کاملا توجیه‌ناپذیر است، در مورد متانول‌های موجود صادراتی، باید بین گزینه‌های مختلف، مقایسه صورت گیرد. مثلا متانول را می‌توان به الفین‌ها (عمدتا اتیلن و پروپیلن) و پروپیلن و بنزین تبدیل کرد و در مورد الفین‌ها می‌توان به تکمیل زنجیره ارزش آنها نیز توجه کرد. پس با ارزیابی دقیق این گزینه‌ها می‌توان انتخاب مناسب را انجام داد.

بنزین متانولی به‌صرفه است یا پالایشگاهی؟

مدیر پیشین برنامه‌ریزی شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی تاکید کرد: در صورتی که هدف مقایسه روش‌های مختلف تولید بنزین باشد، باید روش تولید از متانول، نفتای مازاد و تبدیل نفت کوره مقایسه شود، در صورتی که ۱۰ میلیون تن در سال متانول تبدیل به بنزین شود، تولید آن از یک پالایشگاه میعانات گازی به ظرفیت ۱۲۰۰۰۰ هزار بشکه درروز کمتر خواهد بود درحالیکه سرمایه‌گذاری آن بسیار بیشتر و غیر قابل مقایسه است.

افزودن ۳ درصد متانول منطقی است

وی گفت: بهر حال راه‌حل سریع برای استفاده از متانول افزودن حداکثر ۳ درصد به بنزین است، بقیه راه‌حل‌ها  به سرمایه زیاد و بطور خوش‌بینانه در صورت در دسترس بودن دانش فنی به حداقل ۳ سال زمان برای طراحی و ساخت و نصب نیاز دارد.

متاجی ادامه داد: تولید بنزین از متانول فرایند کاتالیستی است و دو نوع کاتالیست بکار گرفته می‌شود. در راکتور اول، ماده واسط دی متیل اتر تولید می‌شود و در راکتور دوم دی متیل اتر وارد واکنش شده و مولکول‌های مختلف پارافینی و الفینی و اروماتیکی در دامنه جوش بنزین بدست می‌آید و در قسمت بعدی تفکیک گازهای سبک و تفکیک مایعات صورت می‌گیرد و نتیجه اینکه بنزین حاصل منطبق بر استاندارد یورو ۵ است.

کدام کشورها بنزین متانولی دارند؟

وی درباره تجربه دیگر کشورها در این خصوص گفت: در برخی از کشورها مانند زلاند نو، استرالیا و چین ، واحدهای تولید بنزین از متانول وجود دارد.

بنزینِ متانولی آلایندگی دارد؟

مدیر پیشین برنامه‌ریزی شرکت ملی پالایش و پخش  فراورده‌های نفتی درباره احتمال آلایندگی این نوع از بنزین توضیح داد: در واحدهای تبدیل کاتالیستی نفتا در پتروشیمی‌ها، بنزن نیز تولید می‌شود و به عنوان یکی از محصولا ت نهایی استخراج می‌شود. در صورتی‌که اختلاط این نوع محصول دستگاه تبدیل کاتالیستی و سایر محصولات به طور حساب شده و دقیق با محصولات پالایشگاه انجام شود به گونه‌ای که مقادیر بنزن و آروماتیک و الفین بنزین نهایی در حد مجاز باشد، هیچگونه آلایندگی نخواهد داشت.