تجربه برگزاری سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر (۱۳۹۹) آن هم در شرایط اوج پیک همه‌گیری کرونا در دو قالب مجازی (آثار صحنه‌ای) و فیزیکی (تئاتر خیابانی) خود مزید بر علت برای توقع بیشتر از کیفیت جشنواره تئاتر فجر امسال در گام چهلم خود شده که بعد از یک سال تعویق بار دیگر میزبان آثاری در بخش بین‌الملل نیز خواهد بود.
در آستانه برگزاری این رویداد خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) میزبان حسین مسافرآستانه دبیر چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، دکتر قادر آشنا مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رضا بصیرت مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی با محوریت سنجش کم‌وکیف این رخداد و فرازوفرود آن بود.
بخش نخست این میزگرد صمیمی و صریح را در قالب گفت‌وگوی خبرنگار تئاتر ایرنا با حسین مسافرآستانه با محوریت اقدامات، خروجی، برنامه‌ریزی، بودجه، حمایت از جوانان و از همه مهمتر «اولین‌ها» و «ترین‌های» چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از خاطر می‌گذرانید.
ضرورت تئاتر را کمتر از ضرورت نان برای زندگی نمی‌دانم
چهلمین سال در فرهنگ ملی و حتی در شریعت ما ایرانیان مسلمان سال بلوغ، پختگی، تکوین و تکامل است؛ پس بی تردید انتظاری که از جشنواره چهلم بین‌المللی تئاتر فجر می‌رود قابل قیاس با ادوار قبلی این رخداد نیست. البته باید این مساله را در نظر داشت که هنوز نه تنها ایران که جهان درگیر کرونا و سویه‌های جدید آن است اما باز هم تجربه برگزاری جشنواره فجر سی‌ونهم در سال گذشته (۱۳۹۹) آن هم در اوج بحران کرونا خود مزیدی دیگر بر علت افزایش انتظارها از دوره چهلم این رخداد است. به ویژه آنکه جشنواره تئاتر فجر در دو بُعد ملی و بین‌المللی توسط اهالی هنر نمایش رصد می‌شود. با این مقدمه و رویکرد بحث را از آنچه طی این یک سال از دوره سی‌ونهم تا آستانه برگزاری چهلمین دوره جشنواره گذشته، تجربیات به دست آمده و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای پاسخ‌گویی به آن انتظارات آغاز بفرمایید.
همانطور که می‌دانید و شاهد بودید برگزاری جشنواره در دوره سی‌ونهم آن هم در اوج پیک دوران کرونا حرف‌وحدیث بسیاری با خود به همراه داشت است. حتی در زمانی اصل برگزاری آن هم از سوی مدیران و مسئولان و هم از سوی جامعه هنری و حتی مخاطبان اساسا زیر سوال بود. اینکه آیا در چنین شرایطی ضرورتی دارد که جشنواره برگزار شود یا خیر!
سال گذشته و در اوج شنیدن آن مباحث و نقدها دلایلم را برای برگزاری جشنواره عنوان کردم. هنوز هم بر سر همان صحبت‌هایم ایستاده‌ام! چرا که با تمام وجود به این مساله اعتقاد داشته و دارم که ضرورت استمرار فعالیت هنری به‌ویژه تئاتر مانند ضروری‌ترین نیازهای زندگی، امری واجب است. همچنین عنوان کردم وقتی مسئولیتی مانند دبیری جشنواره‌ای که بخش مهمی از هویت تئاتر کشورمان را یدک می‌کشد پذیرفتیم، حتما باید آن را با نهایت قدرت برگزار کنیم.
نکته مهم بعدی که بخشی اساسی از باور فرهنگی من را شکل می‌دهد، اهمیت این مساله است که هیچ اپیدمی مانع از آن نیست که ما بر سر سفره نان نداشته باشیم. من ضرورت تئاتر را کمتر از ضرورت نان برای زندگی نمی‌دانم. و این باورم و اعتقاد قلبی من است. هر چند طبیعی است که کیفیت این نان در شرایط مختلف متفاوت خواهد بود. وقتی همه شرایط زندگی، حتی نفس‌کشیدن سخت می‌شود، تئاتر نیز به عنوان هنری زنده باید خود را با همان سختی‌ها تطبیق دهد. پس پر واضح است که دیگر ما نباید توقع تئاتری را داشته باشیم که در شرایط ایده‌آل آن را تجربه کرده‌ایم.
این نه تمام آنچه که در جشنواره سی‌ونهم گذشت اما بخش مهمی از تجربه‌ای بود که در آن روزهای سخت برای تاکید بر ضرورت هنر تئاتر به مثابه مهمترین غذای روح بشر و تامین کننده روحیه اعتماد به نفس و افزایش امید، انگیزه و میل مبارزه با بحران‌هاست از سر گذراندیم.
حالا با نگاه به آنچه گذشت خدا را شاکرم که باورهای اولیه اغلب آن ناقدان نسبت‌به اصل قضیه برگزاری تغییر کرد و حال در آستانه برگزاری چهلمین رویداد بین‌المللی تئاتر فجر شاهد استقبال بسیار خوبی از سوی جامعه هنری، همکاری تمامی مسئولان و مدیران و هم‌دلی مطلوبی از سوی مخاطبان و اصحاب رسانه هستیم.
تحقق تجربه‌ای که سنگ بنای برگزاری اصولی جشنوره‌های آتی است
گذراندن آن شرایط سخت و البته نتیجه شیرینش که تغییر نگاه قاطبه منتقدان برگزاری دوره پیشین جشنواره بود، چه آورده و حاصلی برای دوره چهلم برای شما با خود به همراه داشت؟
در پاسخ این پرسش به نکته‌ای مهم و ظریف بر می‌خوریم. آن اینکه در دوره چهلم با وجود آنکه شرایط اجتماعی از حیث حضور این ویروس و سویه‌های جدید آن خیلی تغییر نکرد اما مدیریت برگزاری جشنواره بسیار بهتر شده است. منظور از عدم تغییر، شرایط حضور ویروس کرونا است و آنکه هنوز در مورد پشت سر گذاشتن این پاندمی به شرایط ایده‌آل نرسیده‌ایم. هنوز جهان درگیر اپیدمی‌ها و سویه‌های مختلف این ویروس است که هر روز از نو دوباره زایش می‌کند. اما با این وجود، نسبت به‌سال گذشته بسیار شرایط بهتری داریم.
در حوزه برنامه‌ریزی، برداشتن گام‌های‌مان برای برگزاری دوره چهلم را بسیار دقیق‌تر سامان دادیم. معترفیم که شاید برخی از برنامه‌ریزی‌هایی را که در ذهن داشتیم، منطبق بر شرایط کنونی نتوانسته‌ایم به نتیجه برسانیم؛ اما اتفاقات بسیار خوبی را شاهد بودیم.
اتفاقاتی که کنار هم قرار دادن آنها به عنوان اصلی‌ترین رهاورد تجربیات برگزاری دوره سی‌ونهم بوده است. تجربیاتی که نه تنها در این دوره که در برگزاری ادوار بعدی جشنواره تئاتر فجر نیز می‌تواند به عنوان سنگ محک، متر و معیاری متقن و اصولی برای تمامی برگزاری کنندگان این رویداد به شمار آید.
شرایط بهتر و حضور بی‌دغدغه هنرمندان در جشنواره را پیش از این نداشتیم
این ادعا بسیار کنجکاو برانگیز است. دقیقا از چه اتفاقات و تجربیاتی حرف می‌زنید؟
اساساً بنیان جشنواره در چگونگی مشارکت هنرمندان با آن تعریف هویتی پیدا می‌کند. برای تحقق رسیدن به آن تعریف هویتی، شاید کرونا شرایط را تسهیل کرد.
ما در گذشته باید زودتر به این نتیجه می‌رسیم که می‌توانیم شرایط بهتری را برای شرکت هنرمندان‌مان در سراسر کشور در جشنواره تئاتر فجر فراهم آوریم. به هر دلیل با وجود تلاش‌های صورت گرفته در تحقق این امر موفق نبودیم اما کرونا شرایط را تسهیل کرد.
امسال شاهد آسان‌ترین شیوه شرکت هنرمندان و متقاضیان در جشنواره بودیم. دیگر نیازی نبود تا هنرمندان اثرشان را بر روی چند لوح فشرده ضبط کنند و از طریق مراکز پستی استان‌ها و شهرستان‌ها برای دبیرخانه جشنواره ارسال کنند. اتفاقی که با خود مخدوش شدن لوح‌های فشرده را همراه داشت و گاه بعد از زمان مقرر متوجه می‌شدیم که فیلم اثر هنرمندی به دست ما نرسیده است. و هزاران مشکل دیگر از این قبیل!
اما امسال هر هنرمندی در منزل خود و یا در نزدیک‌ترین کافی‌نت می‌توانست حضور پیدا کرده و فیلم خود را در تارنمای (وب‌سایت) اختصاصی جشنواره بارگذاری کند.
از طرف دیگر، امسال برای نخستین بار در طول تاریخ برگزاری این رویداد امکان بررسی آثار از سوی اعضای هیات انتخاب بخش‌های متنوع جشنواره بدون هیچ حرف و حدیثی و بی‌غل‌وغش بوده است.
تمام اسناد و مدارک صحبت‌های من در دبیرخانه موجود است
طرح این ادعا خود مثال زدنی است! بر چه مبنایی می‌گویید امسال برای اولین بار روند انتخاب آثار توسط اعضای هیات داوران بدون هیچ حرف و حدیثی و بی‌غل‌وغش بوده؟ در ادوار پیشین نیز ادعای تمامی دبیران این رویداد بر همین امر در روند انتخاب آثار استوار بوده است. پس حرف شما جدید نیست. هر چند وقتی همان دبیران از سوی هنرمندانی که آثارشان به جشنواره راه پیدا نکرده بود و آرای خود را از زبان رسانه‌ها مطرح می‌کردند، تنها سیاست‌شان سکوت بود و عدم پاسخ شفاف و مستند به اهالی رسانه! شما سندی برای این ادعای بزرگ خود دارید؟
با قاطعیت می‌گویم در دوره چهلم تئاتر فجر و در روند انتخاب آثار امکان هیچ‌گونه نفوذ، دخل و تصرفی توسط هیچ‌کسی وجود نداشت! نخست آنکه تنها کسانی که به‌عنوان اعضای هیات انتخاب مشخص شده بودند توانایی دیدن آثار را داشتند. نکته دوم آنکه این اعضا تا اتمام روند انتخاب حتی از حضور یکدیگر با خبر نبودند و نکته سوم و مهم دیگر آنکه امسال تعداد افرار حاضر در هیات‌های انتخاب نسبت به ادوار قبلی مثال‌زدنی بوئ.
تمامی این شرایط است، این امکان برای ما به وجود آورد که بتوانیم از کارشناسان متعدد تئاتر کشور استفاده کنیم. در دوره‌های گذشته این امکان وجود نداشت و ما صرفاً باید از کارشناسان پایتخت آن‌هم با تعداد حداقلی نظرخواهی می‌کردیم. این روند همیشه نیز جای حرف‌وحدیث بسیاری داشت که در مواردی به‌درستی و در برخی موارد به شکل نادرستی مطرح می‌شد. اما امسال با ۱۵ کارشناس در یک بخش یا هفت هنرمند در بخشی دیگر که اسامی آنها بعد از معرفی آثار بخش‌های مختلف رسانه‌ای شد دست به انتخاب آثار زدیم. بیشترین سهم اعضای هیات‌های انتخاب از سوی کارشناسان و هنرمندان استانی و شهرستان‌ها بود.
همواره ما را مورد نقد قرار می‌دادند مسئولان جشنواره تنها از هنرمندان پایتخت‌نشین برای اعضای هیات انتخاب بهره می‌برند و باز هم تهران در اولویت قرار دارد! اما امروز دیگر آن نقدها جایگاهی ندارد! برای آنکه اکثریت اعضای هیات‌های انتخاب آثار از هنرمندان استانی بودند و بی‌ارتباط با سایر اعضای هیات انتخاب، داوری خود را انجام دادند. ما تا آخرین روز معرفی آثار، این افراد را معرفی نکردیم و حتی خود آنها نیز نمی‌دانستند که دیگر همکاران‌شان چه کسانی هستند. هر کارشناس منحصربه‌فرد آثار را می‌دید و امتیازهای خود را در جدول آرا می‌نوشت و به دبیرخانه معرفی می‌کرد.
آمار و معدل این انتخاب‌ها جمع‌آوری و در نهایت خروجی آثار منتخب برای بخش‌های متنوع چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بر اساس شیوه‌ای که بیان کردم مشخص شد. تازه بعد از معرفی آثار بود که خود انتخاب‌کنندگان در جریان قرار می‌گرفتند که همکاران‌شان در جربان روند انتخاب بخش‌ها چه هنرمندانی بودند.
تمام اسناد و مدارک صحبت‌های من در دبیرخانه موجود، محفوظ و مشخص است. اسنادی که اثبات می‌کند معدل‌گیری به شکلی عادلانه توسط داورانی صورت گرفته که حتی از حضور هم بی خبر بودند. یکی از معضلاتی که در دوره‌های گذشته وجود داشت آن بود که صاحبان آثار مدام در ارتباط با عضای هیات انتخاب که اسامی آنها از قبل اعلام می‌شد بودند و توقع داشتند آنها و اثرشان را مورد توجه بیشتری قرار دهند که امسال این اتفاق غیرممکن شد!
به قطعیت می‌گویم برای اولین‌بار انتخاب‌ها بدون لابی‌گری، در سلامت کامل و به تخصصی‌ترین وجه ممکن صورت‌گرفته است.
بخش عمده سهم دبیر در انتخباب آثار را نیز به نظر کارشناسان سپردم
حالا که بحث تا این حد به صراحت رسیده، درباره سهم دبیر برای انتخاب و معرفی آثار هم توضیح می‌فرمایید؟
مانند تمامی ادوار جشنواره بخش‌هایی را نیز داشتیم که بحث سهمیه انتخاب دبیر برای پذیرش آثار در آنها مطرح بود. من در انتخاب و معرفی آثار این بخش نیز سعی کردم بیشتر از نظر کارشناسان هیات‌های انتخاب بخش‌های متنوع جشنواره بهره ببرم و سهم خود را به‌عنوان سهم دبیر تا حد زیادی به خود اعضای هیات انتخاب سپردم و امتیازهای آنها را در اولویت انتخاب‌های خود قرار دادم.
طی کردن تمام این اقدامات همانطوز که توضیح دادم اغلب تجربه «اولین‌ها» بود و در لیست «ترین‌های» ممتاز این دوره جشنواره ثبت شده است اتفاقی بسیار خاص، ویژه و ممتازی بود و امیدوارم که از این پس نیز این روند به‌عنوان یک مبنا و آیین‌نامه رسمی در جشنواره ادامه پیدا کند.
باید بپذیریم که راه برگشت به گذشته وجود ندارد. ما از این مرحله عبور کردیم. حال که آسیب‌های ادوار پیشین را پشت سر گذاشتیم و بنا داریم حرکت‌مان رو به جلو، در راستای توسعه و تعالی تئاتر کشور باشد، تمامی این تجربیات منحصر به فرد باید مبنای ادامه راه ادوار بعدی جشنواره قرار گیرد.
پیشی گرفتن از زمان با بهره‌مندی از امکانات تلویزیون تئاتر ایران
ذکر این مساله را لازم می‌دانم که اتفاق دیگری که کرونا تحقق و اجرایی شدن آن را برای ما تسهیل کرد و سرعت بخشید پخش این آثار از طریق پلتفرم‌های مختلف به ویژه تاسیس تلویزیون تئاتر ایران بود. راه‌اندازی این تلویزیون اتفاق بسیار خوشایندی بود که همه توفیقاتی که در مسیر برگزاری بی کم‌وکاست جشنواره چهلم تا به اینجا توضیح دادم در سایه تاسیس این تلویزیون رخ داد.
استفاده بهینه و هدفمند از آُسیب‌ها و تهدیدهای کرونا بود که ما را به چنین موفقیت‌هایی رساند. همین تسهیل در روند اجرای برنامه‌های ستادی، دبیرخانه و روند انتخاب آثار با کمک بستر فضای مجازی و تلویزیون تئاتر ایران فرصت بیشتری را در اختیار مدیران و دست‌اندرکاران این رویداد قرار دارد تا با فراغت بیشتری به برنامه‌ریزی جهت برگزاری جشنواره‌ای باشکوه و با کمترین میزان از کاستی‌ها در گام چهلم این رویداد قرار دهد.
ثبت میزبانی یزد از افتتاحیه جشنواره تئاتر فجر در حافظه تاریخی تئاتر کشور
از دیگر اتفاقاتی که در لیست اولین‌های جشنواره تئاتر فجر درطول تاریخ ۴۰ ساله آن می‌توان اشاره کرد، برگزاری افتتاحیه چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در شهر یزد است. اتفاقی که برای نخستین بار بعد از سال‌ها شعار دادن نسبت به مشارکت حداکثری استان‌ها در روند برگزاری مهمترین رویداد تئاتری کشور در نهایت امسال شاهد به وقوع پیوستنش هستیم. تحقق این مهم چگونه شکل گرفت؟
اشاره دقیق و ظریفی است. برگزاری مراسم افتتاحیه در یزد که در تاریخ برگزاری جشنواره تئاتر فجر سابقه نداشته که بخشی از روند برگزاری این رویداد در قالب افتتاحیه یا اختتامیه در جایی غیر از تهران برگزار شود.
کلید شکل‌گیری این مشارکت در گرو خواست و همت جمعی از سوی دکتر قادر آشنا مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، همیاری صمیمانه دکتر محمدمهدی اسماعیلی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر محمود سالاری معاون امور هنری وزارتخانه، برنامه‌ریزی ستاد و دبیرخانه جشنواره چهلم و استقبال و هم‌دلی بی‌نظیر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد بود.
اتفاقی که بی تردید نه تنها گامی بزرگ در راستای مشارکت استان‌ها در برگزاری مهمترین رویداد تئاتری کشور را با خود به همراه داشت که افتتاحیه چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را برای همیشه در تاریخ این رویداد و در اذهان اهالی هنرهای نمایشی کشور ثبت خواهد کرد.
مشکل خاصی در تصویب و یا عجیب‌غریب بودن بودجه نداریم
یکی از اصلی ترین دغدغه‌های برگزاری هر رویداد فرهنگی و هنری به ویژه جشنواره‌هایی که نام دهه فجر انقلاب گره خورده است، در کنار برگزاری هر چه باشکوه‌تر آن رویدادها به بودجه جشنواره باز می‌گردد. در سایه تحریم‌های ظالمانه و فشار اقتصادی ناشی از آن بر جامعه، بازگشت بخش بین‌الملل بعد از یک سال وقفه به روند برگزاری جشنواره تئاتر فجر و در نهایت رعایت سیاست اقتصاد مقاومتی، برای بودجه جشنواره امسال با مشکلی مواجه نشدید؟
با توجه به مباحثی که عرض کردم؛ یعنی انتخاب سریع دبیر جشنواره و آغاز به کار دبیرخانه جشنواره با بازه زمانی مطلوب و مناسبی از ایام برگزاری این رویداد، نظم، سرعت و فراغت بال بیشتری از نظر زمانی برای برنامه‌ریزی برگزاری این رویداد در اختیار داشتیم.
یکی از آن مسائل تهیه دفترچه بودجه این جشنواره در فاصله زمانی زودتر نسبت به ادوار پیشین این رویداد بود. مبنای برآورد بودجه نیز درواقع همان مبنای ورود به بحث بودجه، الگوی جشنواره سال گذشته با آن شرایط سخت کاری بود.
به همین سبب در حوزه تعیین بودجه تغییرات چشمگیر و یا روند کاهشی را نسبت‌به دوره قبل پیش‌بینی نکردیم. با وجود آنکه این دوره نسبت به سال پیش از نظر میزان هزینه کرد گروه‌ها، هزینه کرد دبیرخانه با افزایش قابل ملاحظه‌ای به سبب نوسانات ارزی و تورم موجود مواجه هستیم؛ اما وضعیت بودجه همیشه بر مبنای جشنواره سال گذشته طراحی می‌شود. ما نیز این شیوه را رعایت کرده و تمام برنامه‌ریزی‌ها را بر آن مبنا قرار دادیم. تنها در جشنواره چهلم شاهد بازگشت و اضافه شدن بخش بین‌الملل بودیم.
طی جلساتی که با مشاور اجرایی معاونت هنری داشتیم، بندهای بودجه را مصوب کردیم. اما با تغییرات دولت و جایگزین شدن همکاران و مدیران جدید مقداری روال کار کندتر از شکل معمول پیش رفت که البته طبیعی هم بود و خوشبختانه در سایه حمایت هم‌دلانه و همه‌جانبه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت امور هنری وزارتخانه مشکل خاصی در تصویب و یا عجیب‌غریب بودن بودجه نداریم.
با برنامه‌ریزی و برگزاری جلسات متعدد کارشناسی، بودجه‌ای بسیار معقول طراحی شده که ریز هزینه کرد آن کاملاً مشخص، شفاف و روشن است. مبلغ پیشنهادی را با رقم ۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان اعلام کردیم و با برگزاری جلسات نهایی تا پیش از آغاز جشنواره امیدواریم این بودجه تصویب و نهایی شود. دفترچه بودجه و ریز هزینه کردها کاملاً شفاف و مشخص محاسبه و نوشته شده امیدواریم روند تصویب و اختصاص آن نیز بر همین اساس پیش رود.
تمرکز بخش بین‌الملل جشنواره به تئاتر ملل و میزبانی از مهمانی ویژه
همانطور که اشاره کردید، خوشبختانه بعد از یک سال وقفه بار دیگر شاهد بازگشت بخش بین‌الملل به جشنواره تئاتر فجر هستیم. درباره این بخش، به ویژه دلایل تغییر نام آن به «تئاتر ملل»، حذف بخش رقابتی مسابقه بین‌الملل و دیگر اولین‌های جشنواره تئاتر فجر در گام چهلم یعنی دعوت از کشوری به عنوان مهمان ویژه این دوره جشنواره توضیح می‌فرمایید؟
آنچنانکه پیش از این نیز اشاره کردم، همانگونه که شیوع ویروس کرونا زندگی عمومی را تعطیل نکرد، فعالیت‌های فرهنگی و هنری نیز که مهمترین بن‌مایه روح و روان انسان‌هاست نباید تعطیل شود. به‌ویژه هنر تئاتر که برشی از زندگی انسان‌هاست و در قالب هنری زنده همواره تاثیری غیرقابل انکار در افزایش روحیه امید و تزریق آرامش و نشاط در جامعه داشته اتفاقاً نقش پررنگ خود را در بحران‌ها و بزنگاه‌هایی از این‌دست ایفا می‌کند و به‌همین سبب تاکید دارم که رویدادهای تئاتری از جمله برگزاری جشنواره تئاتر فجر نباید به واسطه شیوع بحران‌هایی چون کرونا و یا هر بحران دیگری دست‌خوش تعطیلی و فراموشی شوند.
زآنجاکه پیش از نیز بارها تاکید و عنوان کرده بودم که تمام برنامه‌ریزی‌های جشنواره تحت شرایطی‌ست که در آن زندگی می‌کنیم، بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر نیز از این قاعده مستثنی نیست.
در بخش بین‌الملل با بررسی‌هایی که انجام دادیم متوجه شدیم در بسیاری از کشورهای اروپایی هنوز تئاتر به مدار حرکت و حیات بازنگشته و در اغلب آنها هنوز تئاتر تعطیل است. اما با همین وجود و به سبب اهمیت و جایگاه رویداد بین‌المللی تئاتر فجر و ثبت در تقویم رخدادهای مهم و معتبر تئاتر در عرصه جهانی، وقتی فراخوان برای کمپانی‌های تئاتری فرستاده شد شاهد استقبال بسیار خوبی از سوی هنرمندان تئاتر جهان برای حضور در این رویداد بودیم.
اما امسال تمرکز و سیاست ما بر اساس آن چیزی که پیشتر نیز برنامه‌ریزی و به آن اشاره شده بود، بر پیروی از تصمیمات شورای سیاست‌گذاری جشنواره تئاتر فجر استوار بود.
تصمیمات شورای سیاست‌گذاری بر دعوت از کشورهای همسایه و منطقه در این دوره استوار بود و همین مهم باعث شد تا عنوان تئاتر ملل را برای این دوره انتخاب کنیم. همچنین در این دوره از جشنواره مسابقه بین‌الملل نخواهیم داشت و عنوان تئاتر ملل به آثار دعوت شده از کشورهای همسایه با حضور کشور تاجیکستان به عنوان مهمان ویژه در این دوره اختصاص پیدا کرده است.
اشتراکات فرهنگی و دینی بسیار بالا، قرابت، همسایگی و تاثیرات فرهنگی و مناسبات خوب سیاسی کشور ما با همسایگان‌مان از دیگر دلایل تمرکز بر دعوت از هنرمندان تئاتر کشورهای همسایه بود. کشورهایی که پیش از این کمتر شاهد حضور هنرمندان تئاتر آنها در این رویداد بودیم و حال با ایجاد چتر تئاتر ملل در جشنواره چهلم فجر این بار با زبان تئاتر به بازتاب اشتراکات مهم فرهنگی و دینی خود خواهیم پرداخت.
جوان‌هایی که دیروز نمی‌شناختیم به نام‌های آشنایی در تئاتر کشور بدل شده‌اند
همواره در تمامی برنامه‌ریزی‌های کلان کشور اهمیت توجه به جوانان به‌عنوان آینده‌سازان کشور مدنظر تمامی مسئولان و مدیران عرصه‌های مختلف از جمله در حوزه فرهنگ و هنر بوده است. اما بعد از منویات مقام‌معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی که یکی از اصلی‌ترین استوانه‌های آن بر اعتماد و توجه هر چه بیشتر به جوانان قرار گرفت یکی از مهمترین تجلیات اجرایی شدن آن منویات را در سیاست‌های حجت‌الاسلام‌والمسلیمن سیدابراهیم رئیسی رییس جمهوری دولت سیزدهم و دولت‌مردان آن شاهد بودیم. همچنین با انتخاب دکتر محمدمهدی اسماعیلی به‌عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد بار دیگر حمایت از جوانان به عنوان یکی از پیشانی‌نوشت‌های این وزارتخانه قرار گرفت. در کنار تمامی اینها، کارنامه حسین مسافرآستانه طی بیش از سه دهه مدیریت در عرصه‌های مختلف تئاتر کشور نشان‌دهنده حمایت همه جنبه او از هنرمندان جوان و یاری آنها بوده است. حال آیا در چهلمین جشنواره تئاتر فجر شاهد ظهور و تبلور نسلی جوان و تازه‌نفس در این دوره جشنواره هستیم؟
اینکه عرض می‌کنم منتی بر جوانان نیست. چرا که جوانان انقلاب طی گذشت بیش از چهار دهه از انقلاب شکوهمند اسلامی خود را در عرصه‌های مختلف نشان داده و اثبات کرده‌اند. پس طبیعی‌ست مدیرت کلان کشور همواره گرایشی عمیق به حمایت از نسل جوان جامعه داشته است. در بسیاری از موارد نیز شاهد بودیم که نسل جوان پیش از آنکه نیازمند حمایت مدیران باشند، توامندی‌های خود را در عرصه‌های گوناگون به من و امثال من ثابت کرده‌اند.
در این دوره از جشنواره شاهد حضور جوان‌هایی هستیم که شاید کمتر اسم آنها را پیش از شنیده باشیم؛ اما با آثاری قابل‌تأمل در جشنواره امسال حضور دارند. اگر به اجراهای سال گذشته در مجموعه ایرانشهر و تئاترشهر نگاه کنیم متوجه می‌شویم که همواره تعدادی از نسل میانی و پیش‌کسوت تئاتر همیشه مدیران این مجموعه‌ها را مورد انتقاد قرار می‌دهند که شما به افرادی سالن می‌دهید که ما آنها را نمی‌شناسیم. اما همان کسانی که نمی‌شناختیم، امروز به دلیل قوت، قدرت و جریان‌سازی آثارشان به نامی آشنا در تئاتر بدل شده‌اند.
فرصت حمایت از نسل جوان پیش‌از جشنواره مهیا شد و حال آنها با حضور در این رویداد با آثارشان خودرا به جامعه هنرهای نمایشی و عموم مخاطبان بیش از پیش می‌شناسانند و طبعا با این فرصت مغتنم شاهد حضور درخشان‌شان در سال‌های آینده تئاتر کشور نیز خواهیم بود.
امید میزبانی شایسته برای نمایش‌های بخش سردار دل‌ها
همزمان با برگزاری دومین مراسم سالکرد شهادت سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی و برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و هنری به نام سردار دل‌ها از زبان دکتر اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره حضور آثاری در جشنواره‌های مزبن به نام فجر با نام و یاد حاج قاسم اخباری را شنیدیم. در چهلمین جشنواره تئاتر فجر انقلاب آیا بخشی ویژه سردار دل‌ها تدارک دیده شده است؟
نخست باید بگویم هنرمندان متعهد، متفکر و خوش ذوق هنر کشورمان از جمله در عرصه تئاتر، ادای دین و بیان ارادت خود را به حاج قاسم منوط به بخشنامه، دستورالعمل و اختصاصی بخشی ویژهدر آوردگاه‌هایی چون جشنواره‌های فجر نمی‌کنند.
بر همین اساس در میان آثار شرکت کننده در بخش‌های مختلف جشنواره امسال نیز شاهد حضور آثاری هستیم که به این نام بزرگ از زوایای گوناگونی پرداخته‌اند. اما با این وجود به شخصه تنها به آن آثار بسنده نکردیم و با حضور در جشنواره تئاتر سردار آسمانی که در کرمان برگزار شد تعدادی از نمایش‌های حاضر در آن رویداد را برای جشنواره انتخاب کردم.
وقتی به تهران مراجعه کردم و آرای اعضای هیات انتخاب را دیدم متوجه شدم پیش از این تعدادی از آن آثار مجوز حضور در جشنواره چهلم تئاتر فجر را دریافت کرده‌اند. بر همین اساس با دامنه وسیع‌تری از انتخاب‌ها مواجه شدم و امیدوارم در جشنواره امسال میزبان شایسته‌ای از آثاری هستیم که به منش، سلوک، شخصیت و زندگی شخصی و نظامی سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی پرداخته‌اند. در میان این آثار نمایش‌هایی بسیار خلاقانه و اثرگذاری حضور دارند که بی شک مورد توجه جامعه هنرمندان تئاتر، منتقدان و عموم مخاطبان قرار خواهند گرفت.
همچنین در جشنواره امسال در کنار حضور آثاری مختص سردار دل‌ها، نمایش‌هایی در سایر موضوعات چون حوزه دفاع مقدس که مبنای اصلی انتخاب آنها مروبط به جشنواره نخل سرخ هستند و همچنین آثاری با موضوعات ارزشی که همواره جزو دغدغه‌های فرهنگی نظام و مردم کشورمان بوده بیش‌از هر دوره‌ای در این جشنواره حضور خواهند داشت.