به گزارش خبرنگار مهر، یکصد و هشتادمین اجلاس وزرای نفت اوپک در تاریخ ۳۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی (۱۰ آذر ماه سال جاری) به طور مجازی و با هماهنگی دبیرخانه اوپک در وین برگزار شد. طبق برنامه‌ای که پیشاپیش هماهنگ شده بود، اجلاس اوپک پلاس متشکل از اعضای سازمان اوپک و ۱۲ کشور تولید کننده نفت غیر اوپک قرار بود که در تاریخ ۱ دسامبر (۱۳ آذر ماه سال ۹۹)، بلافاصله پس از اجلاس وزرای اوپک برگزار شود، اما وزرای اوپک تصمیم گرفتند که اجلاس اوپک پلاس را به بعد از ظهر پنجشنبه ۳ دسامبر موکول کنند.
فریدون برکشلی، رئیس دفتر مطالعات انرژی وین در گفتگو با خبرنگار مهر در این رابطه گفت: وزرای اوپک نتوانسته بودند بر سر آینده مسیر با یکدیگر توافق کنند. در حالیکه در روزهای منتهی به برگزاری اجلاس اوپک، بیشتر تحلیلگران بازار، تمدید ۳ ماهه توافق کنونی را قطعی تلقی می‌کردند و بازار هم خود را منطبق با چنین تصمیمی، مهیا کرده بودند، در عمل چرخش تحولات شرایط را متفاوت ساخت.
جولان عراق و نیجریه در بازار
وی با اشاره به اینکه اساس تصمیم اوپک پلاس بر ادامه روند کاهش جمعی ۷.۷ میلیون بشکه در روز بود، افزود: در مقابل اعضای دیگری، به ویژه روسیه براین عقیده پافشاری داشتند که بازار عزم اوپک پلاس را در تثبیت بازار جهانی نفت جدی گرفته و در نتیجه، دریافته است که هرگونه کاهش در روند قیمت‌ها، اوپک پلاس را مجدداً به سیاست کاهش تولید باز می‌گرداند.
این کارشناس بین المللی بازار نفت با بیان اینکه از همین روی اوپک و اوپک پلاس بر سر دوراهی مهمی، گرفتار آمد، ادامه داد: گروهی از کشورهای عمدتاً خارج از اوپک که به طور جدی خواهان افزایش تولید ۲ میلیون بشکه در روز برای ۳ ماهه اول سال ۲۰۲۱ میلادی بودند، از سویی دیگر عربستان و بیشتر اعضای اوپک تمایلی به افزایش تولید جمعی از خود نشان نمی‌دادند. لازم به توضیح است که عقبه و زمینه این دو دیدگاه و مسیر تولید به عدم پایبندی تعدادی از اعضای اوپک پلاس بر می‌گردد.
برکشلی اظهار داشت: عراق و نیجریه، دو عضوی هستند که با پیشی گرفتن از میزان سهمیه‌های تخصیصی رسمی خود در اوپک، نفت وارد بازار می‌کنند. این به معنای ربودن سهم کشورهایی است که به سهمیه‌های رسمی خود پایبندند. البته در این میان ورود بی محابای لیبی با بیش از ۱.۳ میلیون بشکه در روز تولید هم، بر پیچیدگی ساختارهای بازار افزود. ضمن اینکه لیبی در حال حاضر از شمول نظام سهمیه بندی اوپک پلاس معاف است.
حمل و نقل، موتور رشد تولید نفت / ورق برگشت
رئیس دفتر مطالعات انرژی وین توضیح داد: طرف تقاضا هم فشار بر تولید کنندگان را سخت پیچیده کرده است. اوپک پلاس اینک گروگان ویروس کروناست. هرگونه بهبودی در شرایط اقتصاد جهانی و به خصوص در بخش حمل و نقل که موتور رشد، مصرف نفت است، تابعی از واکسن کرونا، اثر بخشی آن و سرعت و میزان استفاده گسترده بین المللی از آن است.
وی با اشاره به اینکه درست در همین مدت مشابه سال گذشته و در ۲۰۱۹، بازار جهانی نفت، جشن عبور تقاضای جهانی نفت از مرز ۱۰۰ میلیون بشکه در روز را گرفت. در اوپک، انتظار داشتیم که تقاضا سالیانه ۱.۲ الی ۱.۱ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا می‌کند. اما تنها ۳ ماه بعد از آن میزان تقاضای جهانی نفت به زیر ۸۰ میلیون بشکه در روز رسیده بود.
این کارشناس بین المللی بازار نفت با تاکید بر اینکه در واقع امروز اوپک و اوپک پلاس نیست که بازار جهانی نفت را هدایت می‌کند، بلکه بازار است که برای اوپک پلاس تعیین تکلیف می‌کند، تصریح کرد: البته بازار هم خود از دنیای پزشکی و واکسن مقابله با کرونا خط می‌گیرد. به این ترتیب می‌توان گفت تأثیرات بازار بر اوپک، این بار بیش از تأثیر اوپک پلاس بر بازار است.
شیل اویل در انتظار بایدن
به گفته برکشلی در این میان عوامل و فاکتورهای مهم دیگری هم هستند که به نحوی به آمریکا مربوط می‌شوند. به این ترتیب که نفت شیل هنوز بالاترین رقم تولید جهانی نفت را در اختیار دارد. رقم ۱۰.۵ میلیون بشکه در روز در ماه اکتبر. چنانچه رئیس جمهور آینده بخواهد به سنت دمکرات‌ها با مقررات سختگیرانه محیط زیستی وارد شود، هزینه تولید شیل و عملیات کراکینگ، خیلی از تولید کنندگان را از صحنه رقابت بازار، دور می‌کند. البته رشد شیل مدیون سیاست‌های انرژی اوباما است، اما ترامپ به اصول سیاست‌های و قوانین زیست محیطی پایبند نبود.
وی گفت: تحریم‌ها هم موضوع مهم دیگری است که اوپک به ناچار باید به آنها توجه کند. چنانچه رئیس جمهور آینده تحریم‌های نفتی ونزوئلا و جمهوری اسلامی ایران را لغو و یا کاهش دهد، نزدیک به ۵ میلیون بشکه نفت جدید به بازار باز می‌گردد. این هم بدان معناست که ملاحظات و مناسبات پیچیده در مسیر اوپک پلاس در ۲۰۲۱ در پیش رو خواهد بود.
رئیس دفتر مطالعات انرژی وین با بیان اینکه با توجه به ملاحظات پیچیده و مهمی که به آنها اشاره شد، اوپک پلاس تصمیم گرفت تا وارد مسیر افزایش فاز به فاز تولید شود، افزود: این بدان معناست که اوپک پلاس از اول ژانویه میزان کاهش ۷.۷ میلیون بشکه‌ای خود را با ۲ میلیون افزایش به ۵.۷ میلیون می‌رسد. بازار جهانی نفت که انتظار تصمیمات متفاوتی داشت و خود را برای تمدید توافق قبلی آماده کرده بود، تاکنون واکنش مثبتی از خود نشان داده است. البته برای ترسیم تصویری واقعی‌تر لازم است تا دوشنبه ۱۷ آذر ماه سال جاری صبر کرد. قیمت نفت خام برنت با اندک افزایشی در سطح ۴۷.۳۵ دلار در هر بشکه قرار گرفته است.