به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، طرح صیانت از فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی در جلسه علنی روز ۲۶ مرداد ۱۳۹۹ مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شد و از همان زمان واکنش‌های متعدد و گسترده‌ای را در پی داشت. در این طرح که به امضای ۱۷۰ نماینده مجلس رسیده هیاتی مسئول نظارت بر فضای مجازی شده‌اند و مقرر شده تمام پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی فعالیت خود را هماهنگ با قوانین ایران کنند و عملکرد آنها به تایید این هیات برسد. همچنین هر فرد یا نهادی که برنامه‌ای بسازد که براساس آن امکان دسترسی به پایگاه‌های اینترنتی و پیام رسانهای غیرقانونی مسدود شده را فراهم کند به حبس یا جزای نقدی محکوم می‌شود.
پیش‌نویس این طرح منتشر شده؛ ولی ظاهرا قرار است طرح جدیدی با عنوان حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی در مجلس بررسی شود. طرحی که ممکن است محتوایش متفاوت با طرح قبلی باشد. گفته‌های متنوع نمایندگان مجلس درباره این دو طرح احتمالی، به ابهامات بیشتر دامن زده و نگرانی افکار عمومی را افزایش داده است. در رابطه با تاثیرات این طرح با محمد سلطانی‌فر، پژوهشگر و استاد ارتباطات اجتماعی همصحبت شدیم و از او درباره موانع این تصمیم احتمالی مجلس شورای اسلامی پرسیدیم.
نویسنده کتاب پوشش خبری درباره روح کلی طرح مجلس گفت: مردم ما این تجربه را دارند که هر وقت راجع به قوانینی مثل طرح صیانت از فضای مجازی و حمایت از کاربران و طرح‌هایی این‌چنینی با اسامی پرطمطراق بحث می‌شود، هدف طراحان چیزی جز محدود و فیلتر کردن دسترسی به فضای مجازی نیست.
فناوری رسانهای سانسورگریز است
سلطانی‌فر با بیان این که دنیای امروز رسانه دنیای ایجاد محدودیت نیست اظهار داشت: یکی از اولین خصوصیات فناوری رسانهای محدودیت‌گریزی است. هر نوع قانونی را که برای محدود کردن این فضا بگذارید، فناوری راهکارهای عدیده‌ای پیدا می‌کند که پیامش را به دست مخاطب برساند. با این راهکارها مسیر مخاطب کمی سخت تر و پرهزینه تر می‌شود. بیست و چند سال از عمر فضای مجازی در کشور ما می‌گذرد، در این سال‌ها هر طرحی مبنی بر محدود کردن فضای مجازی راه به جایی نبرده است. در صورت تصویب طرح مجلس مهم‌ترین اتفاقی که می‌افتد این است که بازار فیلترشکن رونق می‌گیرد.
وی با اشاره به بخشی از طرح که پیام‌رسان‌های خارجی باید شروط مجلس را بپذیرد تاکید کرد: درباره شبکه‌های اجتماعی مثل تلگرام، واتساپ و یوتیوب باید توجه کرد ما تنها مرجع استفاده کننده از آن در دنیا نیستیم. با حذف زبان فارسی این شبکه‌ها دچار خلل و تعطیلی و نابودی نمی شوند. ما فکر می کنیم دنیا فقط محصولاتش را برای ما طراحی می کند تا ما دچار گناه بشویم و با اطلاعات غلط آنها فریب بخوریم. دنیا به هیچ عنوان منتظر پیوستن و یا نپیوستن ما به شبکه‌های اجتماعی نیست و بدون ما هم کارش را دنبال می‌کند. اگر یوزرهای این شبکه ها را نگاه کنیم ما ایرانی‌ها درصد بسیار پایینی از این یوزرها (کاربران) را تشکیل دادیم.
تافته جدابافته نیستیم
آنها اصلا به این فکر نمی کنند که تمپلت (الگو) و دسترسی شان را داخل کشور ما بیاورند و این کار را انجام نخواهند داد. خودشیفتگی را کنار بگذاریم و فکر نکنیم همه دنیا یک طرف است و ما طرف دیگر. باید قوانینی تصویب کنیم که برای پیوستن ما به جامعه جهانی کمک کننده باشد. مشکل ما در همه زمینه ها این است که احساس می کنیم تافته جدا بافته هستیم. باید بپذیریم که عضوی از جامعه جهانی بشویم و با آن قوانین پیش برویم.
وی درباره استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی توضیح داد: تجربه نشان داده نمی توانیم چیزی را تولید کنیم که تقلید از دیگران باشد. یک زمانی چین وارد این قضیه شد تا خودش برای خودش این پیام رسان ها را طراحی کند. چین چون یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت داشت می‌توانست این کار را انجام دهد.
پول ساخت پیام‌رسان تاثیرگذار را نداریم
این استاد دانشگاه با بیان این که توان اقتصادی که چین پشت این کار گذاشته بود خیلی قوی بود ادامه داد: آنها تافته جدا بافته نبودند و پیام‌رسان‌های خودشان را به جامعه جهانی وصل کردند. ولی ما می خواهیم یک چیزی به اسم پیام‌رسان ملی درست کنیم که فقط مختص به خودمان باشد. ضمن این که ساخت یک پیام‌رسان تاثیرگذار صدها میلیارد دلار هزینه دارد.
به جای این کارها بهتر است به تولید محتوا بپردازیم و با تولید محتوای فارسی زبان فرهنگ خودمان را به دنیا منتقل کنیم.
استاد ارتباطات اجتماعی دانشگاه علوم و تحقیقات درباره تاثیر مصوبه احتمالی مجلس بر کسب و کارهای اینترنتی توضیح داد: کسب و کارهای فضای مجازی به شدت لطمه خواهند خورد. اگر بی‌اعتمادی شکل بگیرد، صاحبان مشاغل یک فکر اساسی خواهند کرد و یک تصمیم اساسی خواهند گرفت. آنها یک جای دیگر را پیدا خواهند کرد و با مسیر فیلترشکن دائمی به هدف‌شان می‌رسند. هرچند همین الان هم برخی این کار را کرده اند.
به گزارش ایرنا، در حالی که طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای‌مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های‌اجتماعی موجب نقد و نظرهای زیادی در شبکه‌های اجتماعی و فضای کلی جامعه شده است، چندی پیش عضو کمیسیون فرهنگی مجلس این طرح را منسوخ خوانده و اعلام کرد طرح جدیدی با عنوان حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی در مجلس بررسی می‌شود.
