به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ستاد همایش سالانه اقتصاد مقاومتی، نشست «تجارت منطقه‌ای برق؛ الزامات و اولویت‌ها»، با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران و فعالان این حوزه در پژوهشکده مطالعات فناوری برگزار شد. این نشست، ششمین پیش نشست تخصصی از هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در تاریخ ۲۹ بهمن سال جاری با موضوع «تجارت منطقه‌ای؛ اولویت راهبردی» برگزار خواهد شد.
اهمیت، الزامات و سازوکارهای استفاده از فرصت جغرافیایی استراتژیک ایران در تجارت منطقه‌ای برق، متولی این حوزه و وضعیت کنونی تجارت برق کشور از جمله مواردی بود که به طور مفصل در یک نشست به آن‌ها پرداخته شد.
در ابتدای این نشست صالح رحیمی، کارشناس ارشد انرژی اندیشکده اقتصاد مقاومتی با اشاره به اینکه رویکرد کلی باید تجارت برق باشد یعنی ترانزیت، صادرات و مشارکت در تولید برق نه صرفاً صادرات برق، گفت: هیچ کشوری همیشه وارد کننده برق نخواهد بود پس نمی‌توان صرفاً بر صادرات برق متمرکز شد.
وی افزود: در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در ۴ ماده به تعاملات منطقه‌ای و تجارت برق اشاره شده است. در ماده ۴۹ قانون برنامه ششم توسعه نیز بر تجارت منطقه‌ای برق تاکید شده است، در ردیف پنجم بند ب سند ملی راهبرد انرژی کشور نیز بر همین امر تاکید شده است.
هماهنگی وزارت نفت و نیرو برای تجارت منطقه‌ای برق
در بخش دیگری از نشست حبیب قراگوزلو، معاون بازار برق شرکت مدیریت شبکه برق ایران با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین الزامات، افزایش نقاط اتصال و ارتباط شبکه برق کشورهای منطقه است، گفت: اتصال مان با برخی کشورهای منطقه خوب و با برخی ضعیف است. باید ارتباط مان را با کشورهای مختلف قوی کنیم. باید سعی کنیم مزیت نسبی خود برای تولید برق در منطقه را حفظ کنیم. اگر در منطقه بازارها گسترش پیدا کند و ما کاری نکنیم سهم ایران از بازارها کم می‌شود.
وی ادامه داد: وزارت نیرو با محوریت توانیر مهم‌ترین وظیفه را در بحث تجارت منطقه‌ای برق دارد. مجوزهای صادرات و واردات دست وزارت نیرو است اما متأسفانه از سال ۹۳-۹۲ مجموعاً ۳۷ یا ۳۸ تا مجوز صادرات صادر شده اما بسیاری از آن‌ها الآن فاقد اعتبار است و عملاً صادرات انجام نمی‌شود. تحویل و نرخ گذاری سوخت، در این قسمت وزارت نفت مرجع اصلی است اما با همکاری نهادهای دیگر مانند وزارت نیرو. اینجا باید نهادی بالادستی ورود کند تا نهادهای مختلف به طور مناسب و به دور از تعارض منافع این کار را انجام دهند.
ضرورت بهره برداری از موقعیت جغرافیایی ایران
در بخش دیگری از نشست همایون برهمند پور، رئیس مرکز توسعه فناوری انتقال توان با ظرفیت بالا با اشاره به اینکه زیرساخت‌های خوب ما در بخش تولید و انتقال برق در منطقه رتبه اول را دارد، گفت: ما با ۱۶ کشور مرز مشترک داریم، ایران در منطقه‌ای قرار گرفته است که با قطب‌های تولید و مصرف انرژی الکتریکی در ارتباط است. مناطقی همچون قفقاز و آسیای میانه. ما نوعی چشم انداز بلندمدت می‌خواهیم و باید به عنوان هاب منطقه قرار گیریم. با ارقام و ابعاد بالا باید بتوانیم ترانزیت برق انجام دهیم. می‌توان از ظرفیت کشور چه در بحث تولید و چه انتقال استفاده کنیم.
وی ادامه داد: راهکارهای توسعه نقش ایران در تجارت برق، موقعیت راهبردی ایران است و اینکه انرژی هاب انرژی منطقه شود. با رویکرد ترانزیت می‌توانیم با تمرکز کمتر بر تولید برق، سودآوری خوبی داشته باشیم ضمن اینکه یک نقشه راه و دیدگاه کلان برای توسعه کریدورها و شبکه‌های جهانی برق داشته باشیم.
پتانسیل ۴۰۰ میلیارد دلاری صادرات برق اوراسیا
در ادامه پیام باقری نایب رئیس هیئت مدیره سندیکای صنعت برق کشور گفت: چرا ما یک استراتژی بلندمدت و نقشه راه نداشتیم که همه ذینفعان حوزه برق منطقه‌ای نداریم برای اینکه بتوانیم قطب برق منطقه شویم؟ ما با ظرفیت فراوانی در منطقه به لحاظ نیاز منطقه مواجه هستیم. بالغ بر ۱۰۰۰ میلیارد دلار نیاز کشورهای همسایه به برق است. ۴۰۰ میلیارد دلار هم اوراسیا است که حجم زیادی است و ما جزو معدود کشورهایی هستیم که چنین ظرفیتی داریم.
وی افزود: آمار دقیقی از برآورد پتانسیل صادرات برای کشورهای منطقه نداریم. اما کشورهای منطقه با توجه به ظرفیت و نیازهایشان ظرفیت توسعه صادرات را دارند. با وجود این اگر قراردادهایی داشته باشیم که نتوانیم به آن‌ها پایبند باشیم این قراردادها در بلندمدت به روابط دو کشور آسیب می‌زند. باید نگاه سیستمی به مساله داشته باشیم. هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف در حوزه انرژی چالش اساسی برای صادرات برق است.
موقعیت جغرافیای مناسب مزیت پایدار ایران
در پایان نشست صادق کریمی، رئیس گروه دیپلماسی انرژی اندیشکده حکمرانی انرژی و منابع ایران گفت: اغلب مدعوین در مساله ضرورت اقدام در حوزه تجارت منطقه‌ای برق و اینکه باید به سراغ ترانزیت و خرید و فروش برق رفت، توافق دارند.
وی نبود هماهنگی‌های بین بخشی داخلی و عدم تعیین تکلیف بخش خصوصی را از موانع تجارت منطقه‌ای برق دانست و گفت: اولویت‌های ما این است که اولاً تا مدتی روی مزیت صادرات تکیه کنیم، ثانیاً برویم به سمت صادرات خدمات در بازه جغرافیایی محدود با همسایگان و ثالثاً برویم به سمت منابع برق تا بتوانیم ترانزیت کنیم.
کریمی با اشاره به اهمیت ثبات و پایداری مسائل بین المللی گفت: اگر این فرصت از دست رود تا سال‌ها از دست می‌رود. یک کشور یک بار به شما اعتماد می‌کند. ما باید در داخل نحوه تعامل با همسایگان در حوزه تجارت برق را تعیین تکلیف کنیم. به طور کلی اگر دیدیم مهم است و توانایی اش را داریم باید به الزاماتش پایبند باشیم
کریمی در پایان افزود: من معتقدم که اگر دنبال پیشرفت و توسعه هستیم باید توجه کنیم چه مزیتی داریم که قابل گرفتن از ما نیست. آنچه قابل رد و بدل کردن نیست جغرافیا است. ما در این نقطه قرار گرفته ایم و مزیت هم داریم. اگر رفتیم به سمت مزیت‌هایی که مرتبط با جغرافیا هستند، اینها مزیت‌هایی است که نمی‌توانند از ما بگیرند.
