به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نفت، افزایش بی‌رویه مصرف گاز طبیعی در سال‌های اخیر به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل شده است، تا جایی که به گفته کارشناسان انرژی مصرف گاز ایران ۶.۷ برابر بیشتر از سرانه مصرف دنیاست.
این موضوع اما امسال بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و جواد اوجی، وزیر نفت از ناترازی گاز طبیعی در کشور خبر داده و اعلام کرده است در زمستان امسال ۲۰۰ میلیون مترمکعب کسری گاز خواهیم داشت. هرچند طبق توضیحات او، پارسال هم در فصل سرما روزانه ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیون مترمکعب کمبود گاز وجود داشت که با محدودیت ارسال گاز طبیعی به صنایع و بخش نیروگاهی و جایگزین کردن سوخت مایع جبران شد. با روند پیش رو و در حالی که منابع گازی کشور در پارس جنوبی هم محدود است، به گفته مسئولان، چاره‌ای جز صرفه‌جویی در بخش‌های مختلف وجود ندارد.
در همین راستا، محسن مظلوم فارسی‌باف، مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران با اشاره به راهکارهای مدیریت مصرف گاز طبیعی در فصل سرما، اظهار کرد: ما در صنعت گاز یا به عبارتی در حوزه انرژی باید دو رویکرد داشته باشیم و هیچ‌کدام نیز نباید فدای دیگری شود؛ هم رویکرد و سیاست‌های بلندمدت و هم سیاست‌ها و رویکردهای کوتاه‌مدت. هرکدام هم می‌تواند ویژگی‌های خود را داشته باشد و هیچ یک بر دیگری مقدم نیست.
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران ادامه داد: در حوزه سیاست‌های کوتاه‌مدت در زمستان به ویژه امسال، ما می‌توانیم روی دو بخش مختلف تصمیم‌سازی کنیم و پس از اینکه تصمیم‌گیری انجام شد قاعدتاً بخش مهمی از آن در حوزه خارج از صنعت گاز و در بخش حاکمیت قابل اجراست، بخشی هم برای صنعت گاز است. واقعیت این است که ما در حوزه فرهنگ‌سازی آن‌طور که باید و شاید، کار نکردیم، یا اینکه اگر کار کردیم جای کار بیشتری دارد، زیرا بحث تولید محتوا، نمادسازی، اقدام‌های فرهنگی و ترویجی یک بحث است، اما اینکه به‌طور مثال در رسانه دمای رفاه را در کشورهای مختلف تبیین کنیم که ببینیم در کشورهای مختلف دمای رفاه چگونه است، بحثی دیگر است.
دمای رفاه باید ۲۰ درجه باشد
فارسی‌باف تصریح کرد: دمای رفاه در ایران ۲۴ تا ۲۵ است، درحالی که در ژاپن و در عمده کشورهای اروپایی دمای رفاه حدود ۲۰ و زیر ۲۰ درجه است، ما به ازای همین ۴-۵ درجه دمای رفاه بیشتری که تعریف می‌کنیم هزینه بالایی می‌پردازیم.
وی با تأکید بر اینکه تغییر تعرفه و قیمت‌گذاری هم همسو با آن بسیار تأثیرگذار است، افزود: هر انتقادی ممکن است به این قضیه وارد شود و بگویند دولت از هیچ ابزاری غیر از ابزار قیمت استفاده نمی‌کند، من هم قبول دارم که ابزار قیمت شاید اکنون متناسب با شرایط اقتصادی اولویت مباحث نباشد، اما در همه دنیا این ابزار است. شما زمانی که می‌خواهید صرفه‌جویی و بهینه‌سازی کنید روی چهار فاکتور مختلف برنامه‌ریزی می‌کنید؛ تعرفه، فناوری، فرهنگ و متنوع‌سازی سبد سوخت.
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران گفت: این‌گونه وزن از روی یک شاخص و حامل برداشته و بین حوزه‌های دیگر تفکیک می‌شود، هرچند سبب کاهش مصرف کل نمی‌شود، اما می‌تواند بر کاهش فشار برای یک حامل انرژی تأثیر بگذارد، البته موضوع این است که ما در کشورمان هر چهار فاکتور را اجرایی نمی‌کنیم، یا به نحو خیلی کمی انجام می‌دهیم که جای کار بیشتری دارد.
مازاد گاز طبیعی برای صادرات است، نه مصرفِ بی‌محابا
فارسی‌باف اظهار کرد: ما هرچقدر هم که گاز را از زیرزمین بیرون آوریم، اما آن را بد مصرف کنیم، سرمایه آینده را از بین برده‌ایم. واقعیت این است که نسل کنونی بنا نیست انتهای نسل‌ها باشد. فرزندان ما می‌خواهند در این کشور زندگی کنند و اگر بخواهند امنیت داشته باشند مهم‌ترین کلیدواژه‌ای که باید به آنها و خانواده‌هایشان آموزش دهیم این است که گاز طبیعی سرمایه بین‌نسلی است و حتی اگر ما دوباره آن را تولید کنیم و مازاد داشته باشیم باید آن را به صادرات تبدیل کنیم که این صادرات ارزش افزوده‌ای برای رفاه، فناوری و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور است، نه اینکه مدام مصرف شود.
وی با تأکید بر افزایش امنیت انرژی و سیاسی کشور با صرفه‌جویی هرچه بیشتر انرژی، بیان کرد: این‌گونه می‌توانیم با کشورهای دیگر مشارکت کنیم و به ازای این مشارکت، آنها هم حق‌الزحمه مشارکت ما را پرداخت کنند و پولی را که وارد کشور می‌شود می‌توان برای توسعه اقتصاد استفاده کرد.
تأثیر افزایش قیمت بر کاهش مصرف گاز
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران در پاسخ به این پرسش که افزایش گازبها چقدر می‌تواند در مصرف بهینه تأثیرگذار باشد به‌ویژه اینکه تجربه افزایش قیمت بنزین تأثیری در کاهش مصرف نداشت، گفت: من رفتار مردم را در مصرف بنزین و گاز طبیعی متفاوت می‌بینم. همه مطالعات نشان می‌دهد اگر ما قیمت گاز طبیعی را تا ۲.۵ برابر مقدار کنونی افزایش دهیم حداقل تا ۱۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف گاز خواهیم داشت، البته ممکن است ۲ تا ۳ درصد هم خطا داشته باشد.
فارسی‌باف تأکید کرد: هم‌اکنون در زمان اوج مصرف در بخش خانگی بیش از ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز گاز طبیعی مصرف می‌شود که این ۱۰ درصد حدود ۶۵ میلیون مترمکعب می‌شود که این مقدار می‌تواند به سبد نیروگاهی کشور بیاید.
افزایش تعرفه گاز طبیعی باید به دهک‌های پایین بازگردانده شود
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه وضع استفاده از گاز طبیعی با بنزین متفاوت است، ادامه داد: زمانی که شما در خانه نشستید گاز طبیعی نه کالایی لاکچری است و نه یک کالای خدماتی، بلکه کالایی رفاهی برای شماست که با تبلیغات و فرهنگ‌سازی می‌تواند ۲۱-۲۰ درجه شود.
فارسی‌باف تصریح کرد: مردم ما لجباز نیستند، مردم همراهی هستند و آن را نشان دادند، برای نمونه در بحث قطعی سامانه هوشمند بنزین همه همراهی کردند آن هم بدون آنکه مشکلی ایجاد شود.
وی با تأکید بر اینکه این افزایش تعرفه گاز طبیعی هم باید به سبد اقتصاد خانواده چند دهک پایین بازگردانده شود، گفت: یک کالای رایگان تا زمانی که مجانی باشد ارزشش را از دست می‌دهد، بنابراین به جای اینکه گاز را رایگان کنیم باید از آن دهک‌هایی که مقداری وضع درآمدی بهتری دارند، هزینه بگیریم و در سبد خانواری که صرفه‌جویی می‌کند و دهک پایین‌تری است هزینه کنیم.
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران در ادامه این گفت‌وگو اعلام کرد که بهینه‌سازی مصرف انرژی اقدام بلندمدتی است و باید برای آن برنامه مدونی داشت.
صنعت گاز صرفه‌جویی را از خود آغاز کند
به گفته فارسی‌باف، صنعت گاز باید در حوزه پالایش، انتقال و توزیع با اقدام‌هایی مانند توسعه فناوری نشتی، کاهش گازهای اسیدی و سوختن گازهای مشعل، آرایش ایستگاه‌ها و ارتقای فناوری تأسیسات فشار گاز، بهینه‌سازی نشتی و گازهای قرائت‌نشده، هوشمندسازی قرائت راه دور، همچنین جلوگیری از پِرتی گاز در زمان توزیع، صرفه‌جویی را از خود آغاز و روزانه حدود ۹ میلیون مترمکعب گاز طبیعی صرفه‌جویی کند.
طبق توضیحات وی، اصلاح و بهینه‌سازی موتورخانه‌ها، عایق‌سازی، گریدبندی ساختمان و اقدام‌های از این دست در بخش خانگی می‌تواند صرفه‌جویی ۱۵ درصدی را در پی داشته باشد.
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران اظهار کرد: به‌طور کلی با این اقدام‌ها، با برنامه‌ای جامع و حداقل کارهایی که باید انجام دهیم می‌توان ۹۰ میلیون مترمکعب در روز صرفه‌جویی کنیم که حدود ۱۳ تا ۱۴ درصد کل مصرف و حدود چهار فاز پارس جنوبی است.
فارسی‌باف افزود: از سوی دیگر در صنعت گاز کشور یک حلقه مفقوده داریم و آن رگولیشن گاز است، ما رگلاتور نداریم. همه دنیا اگر خواستند بحث صرفه‌جویی را حل کنند رگولیشن (تنظیم‌گری) را انجام دادند، اما ایران برای آن اقدامی نکرده است.
رفاه مناطق روستایی با متنوع سازی سبد سوخت هم امکان‌پذیر بود
وی با تأکید بر متنوع‌سازی سبد سوخت کشور، بیان کرد: واقعیت این است که ما به اشتباه وانمود کردیم که گاز طبیعی حیات و ممات این کشور است و اگر باشد همه‌مان زنده هستیم و اگر نباشد همه‌مان می‌میریم. ما در صنعت گاز بیش از حد مردم را به انتقال گاز با خطوط لوله وابسته کرده‌ایم.
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران با انتقاد از گازرسانی به بعضی نقاط سخت‌گذر و کوهستانی کشور، گفت: ما می‌توانستیم با توسعه فناوری رفاه ایجاد کنیم، ما در پالایشگاه‌هایمان مازاد ال‌پی‌جی داریم، شما می‌خواهید مردم رفاه داشته باشند؟ هیچ‌کس مخالف نیست، منتها برای آن تصمیم‌گیری پوپولیستی نکنید و تصمیم‌گیری را مبتنی بر رأی سیاسی نباید کرد.
فارسی‌باف در پایان تأکید کرد: من نمی‌گویم که مردم این مناطق حق ندارند، بی‌شک آنها هم به اندازه ما حق دارند و حتی بیشتر از ما هم حق دارند، اما وظیفه ایجاد رفاه است و این رفاه باید با روش دیگر ایجاد شود که با متنوع‌سازی سبد سوخت امکان‌پذیر است.
