به گزارش خبرنگار مهر، در یک سال گذشته بحث دارایی‌های بلوکه شده ایران در دو کشور کره جنوبی و ژاپن خیلی داغ شده است و هر از گاهی مسئولین کشور نسبت به این اقدام طرف کره ای ابراز نگرانی می‌کنند و بعضاً به این کشورها در مورد عواقب این مسدودسازی هشدار داده اند. ماجرا از آن قرار است که بعد از خروج آمریکا از برجام و وضع مجدد تحریم‌های نفتی و بانکی، دولت‌های کره جنوبی و ژاپن به تبعیت از آمریکا اقدام به بلوکه کردن دارایی‌های مالی ایران در کشور خود کردند.
به گفته محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، مجموع دارایی‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی و ژاپن حدود ۱۰ میلیارد دلار است که حدود ۸ میلیارد دلار آن در کره جنوبی و بقیه در ژاپن بلوکه شده است. این تنش‌ها زمانی به اوج خود رسید که نفتکش حامل مواد شیمیایی کره ای به علت رعایت نکردن قوانین محیط زیستی از سوی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، توقیف شد و مسئولین کره ای را وادار کرد برای کمک به آزادی نفتکش خود نسبت به بلوکه شدن دارایی‌های ایران ابراز نگرانی کرده و برای آزادسازی آن تلاش کنند. این در حالی است که به تازگی نیز نخست وزیر کره جنوبی به تهران آمده و گفته می‌شود دیدارها و گفتگو ها حول محور آزاد سازی این منابع است.
بررسی آمار گمرک نشان می‌دهد، تا قبل از تحریم‌های وضع شده در سال ۱۳۹۷، عمده کالای صادراتی ایران به کره جنوبی و ژاپن میعانات گازی بوده است. هرچند آمار دقیقی از صادرات نفت ایران به مقصد این دو کشور در دست نیست ولی منابع آگاه در وزارت نفت این مقدار را حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز تخمین زده اند که بعد از اعمال دوباره تحریم‌های آمریکا به صفر رسید. با این حال بین سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ که تحریم‌های هسته‌ای تعلیق شده بودند آمار گمرک نشان می‌دهد از ۹.۸ میلیارد دلار کل صادرات ایران به کره جنوبی تنها حدود ۸.۸ میلیارد دلار آن اختصاص به میعانات گازی دارد.
جدول ۱: میزان و ارزش میعانات گازی صادراتی به کره جنوبی در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ (آمار گمرک)
جدول ۲: میزان و ارزش میعانات گازی صادراتی به ژاپن در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ (آمار گمرک)
آمار گمرک ایران نشان می‌دهد از حدود ۱.۸ میلیارد دلار صادرات ایران به ژاپن، سهم میعانات گازی ۱.۶ میلیارد دلار بوده است.
یعنی ۹۰ درصد ارزش صادرات غیرنفتی به کره جنوبی و ژاپن به میعانات گازی اختصاص داشته که در مجموع رقمی حدود ۱۰.۴ میلیارد دلار برآورد می‌شود. بنابراین، پس از اعمال تحریم‌های نفتی، میعانات گازی ایران مشتریان عمده خود را از دست داد و علاوه بر بلوکه شدن دارایی‌های ایران مشکل ذخیره سازی این محصول هم گریبان کشور را گرفت.
پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، پس از سال‌ها کش و قوس سیاسی بالاخره با هزینه سرمایه گذاری ۴.۵ میلیارد دلار ساخته شد و طرح‌های پالایشی و پتروپالایشی سیراف نیز اکنون با هزینه سرمایه‌گذاری ۱.۵ میلیارد دلار به ظرفیت ۲۴۰ هزار بشکه در روز از وزارت نفت مجوز تنفس خوراک گرفته است. بنابراین با مبلغی بسیار کمتر از منابع بلوکه شده ایران در این دو کشور می‌توان با احداث پالایشگاه میعانات گازی سیراف به‌طور کامل تحریم میعانات گازی را بی‌اثر کرد و با تولید فراورده‌های با ارزش افزوده، زمینه اشتغال‌زایی و تولید ثروت در کشور را فراهم کرد.
پالایشگاه ستاره خلیج فارس؛ تجربه موفق تبدیل تحریم به فرصت
ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس و بهره برداری کامل آن در سال ۱۳۹۸؛ با ظرفیت پالایش حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز میعانات گازی، بخشی از مشکل مازاد میعانات تولیدی و ذخیره سازی آن را برطرف کرد. به گفته صادق آبادی، مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، این دستاورد بزرگ کشور را از واردکننده بنزین به بزرگترین صادرکننده بنزین غرب آسیا و اوپک تبدیل کرد و کشور را از تنگنای تحریم بنزین نجات داد.
فهرست ۱۰ کالای اول صادراتی ایران در سال ۱۳۹۹ که توسط گمرک منتشر شده نشان می‌دهد فرآورده بنزین رتبه اول بین همه کالای‌های صادراتی (به جز نفت) را داشته است. صادرات بنزین نسبت به سال گذشته جهش ۵ برابری را ثبت کرده و به ۳ میلیارد دلار رسیده است، که در شرایط اقتصادی کنونی و تحریم فروش نفت به مهمترین تأمین کننده ارز کشور تبدیل شده است. این در حالی است که اگر همچنان خام فروشی میعانات گازی مورد توجه بود این فرصت مهم از کشور سلب می‌شد.
طرح سیراف در انتظار مجوز تنفس خوراک و اقدام عملی
از مجموع تولید میعانات گازی کشور با وجود آنکه مقدار ۴۰۰ هزار بشکه آن توسط پالایشگاه ستاره خلیج فارس و ۲۴۰ هزار بشکه نیز توسط پتروشیمی‌ها و سایر پالایشگاه‌های نفت (به صورت مخلوط با نفت، برای سبک سازی خوراک) استفاده می‌شود؛ با این حال همچنان مقادیر قابل توجهی میعانات گازی مازاد در کشور وجود دارد که با افزایش برداشت گاز طبیعی مثل فصول سرد سال این مقدار افزایش می‌یابد. این میعانات گازی مازاد با هزینه‌های هنگفت ذخیره‌سازی و مخاطرات زیست‌محیطی روبرو هستند.
اهمیت استراتژیک ساخت پتروپالایشگاه، خصوصاً با خوراک میعانات گازی برای ایران به اندازه‌ای است که برخی کارشناسان معتقدند شایسته بود ایران، احداث این مجتمع‌ها را از ضوابط سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی مستثنی می‌کرد تا دست دولت‌ها برای سرمایه گذاری در ساخت آن باز باشد؛ درحالیکه هم اکنون پس از آنکه مجلس شورای اسلامی به مسئله ساخت پتروپالایشگاه ورود کرده و قانونی تحت عنوان حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت و میعانات گازی با استفاده از سرمایه گذاری مردمی را در تیرماه ۱۳۹۸ تصویب کرده است، اجرایی شدن قانون مذکور و حمایت از سرمایه گذاران بخش خصوصی در این زمینه در پیچ و خم راهروهای دولت گرفتار شده و ظاهراً اعطای امتیاز تنفس خوراک به آنها از محل نفت تحریم شده، معطل تشکیل جلسه هیأت امنای صندوق توسعه ملی است. بنابراین انتظار می‌رود اعضای این هیئت به‌ویژه سازمان برنامه و بودجه با درک شرایط کشور، ایرادات اعطای مجوز تنفس خوراک به این طرح‌ها به خصوص پالایشگاه میعانات گازی را در اسرع وقت برطرف کنند.
