بیماری تب دانگ یا دِنگی یک بیمار ویروسی است که از گزش پشه آئدس ایجاد می‌شود. به شرطی که این پشه قبلا فردی را که ویروس این بیماری را داشته نیش زده باشد و بر اثر گزش افراد، ویروس این بیماری را به فرد دیگر منتقل کند. در غیر این صورت گزش این پشه به تنهایی خطری ندارد.

یکی از مهمترین علائم این بیماری تب شدید است به همین علت به این بیماری تب استخوان شکن هم می‌گویند. این بیماری بیشتر در مناطق گرمسیر و استوایی دیده می‌شود اما انتقال پشه آئدس به کشورهای دیگر باعث گسترش این بیماری به بیش از ۱۱۰ کشور در دنیا از جمله در اروپا شده است. تب، سردرد، کمردرد، درد در پشت چشم، جوش و حساسیت های پوستی و در مواردی خونریزی به خصوص از لثه از جمله علائم اصلی این بیماری است اما گاهی اشتراک علائم آن با برخی بیماری‌های تنفسی مثل کرونا و آنفلوانزا کار شناسایی ‌آن را سخت می کند.

بیماری تب دنگ درمان اختصاصی ندارد اما علائم آن تا حدود ۱۴ روز بعد از گزش پشه آئدس در صورتی که ناقل ویروس این بیماری باشد در فرد بروز می‌کند اما در بیش از ۸۰ درصد موارد علائم بسیار خفیف و در مواردی بدون علامت است.

میزان مرگ و میر این بیماری نیز حدود ۲.۵ درصد است اما گسترش این بیماری از طریق تخمگذاری پشه آئدس می تواند سلامت مردم را به خطر بیندازد و در مواردی مرگ آور باشد. بنابراین مهمترین راه برای کنترل این بیماری جلوگیری از تخمگذاری پشه آئدس است، پشه‌ای که در آبهای کوچک راکد مثل ظرف گلدانها یا در داخل تایر خودروها تخمگذاری می کند و در شرایط سخت نیز تخم این پشه زنده می‌ماند.

۱۵۰ مورد ابتلا به تب دانگ

مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس مهاجم در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه تعداد بیمارانی که از کشورهای آلوده به کشور ما آمده بودند در طول چند هفته گذشته ثابت مانده است، گفت: در حال حاضر ۱۵۰ بیمار مبتلا به دانگ شناسایی شده است.

«عبدالرضا میراولیایی» در گفت‌وگویی درباره آخرین وضعیت مقابله با پشه آئدس و بیماری دانگ گفت: تغییرات اقلیمی باعث گسترش پشه در کشورهای مختلف شده است؛ با توجه به اینکه مناطق زیادی در کشور، شرایط استقرار پشه و تکثیر پشه را دارند، ما در استان‌هایی پشه آئدس را صید کرده‌ایم.

وی ادامه داد: در کشور ما نیز این شرایط وجود دارد و ما نباید اجازه دهیم که پشه آئدس در کشور گسترش پیدا کرده و در هموطنان ما بیماری ایجاد کند. از همین رو نکته مهم این است که ما پشه را در جایی که در حال گسترش است به سرعت شناسایی کنیم. کشورهای اطراف ما کشورهایی هستند که عمدتا آلوده به پشه آئدس هستند یعنی یا پشه آئدس را دارند و یا پشه آئدس و بیماری دانگ را دارند بنابراین کشورهای آلوده محسوب می‌شوند.

تغییر اقلیم مهمترین عامل شیوع پشه آئدس

محمد اسماعیل مطلق رئیس دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز تغییر اقلیم را مهمترین عامل شیوع پشه آئدس و بیماری‌های مربوط به آن در کشور دانست و گفت: اگر تمام دستگاه‌ها پای کار نیایند، همه‌گیری گسترده‌ای در انتظار کشور است.

وی که در «جلسه ایجاد هماهنگی برای جلوگیری از ورود و استقرار پشه آئدس و بیماری های منتقله از آن به ویژه تب دانگ» با حضور نمایندگان وزارتخانه‌ها، دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف در ستاد وزارت بهداشت سخن می گفت، افزود: تغییر اقلیم موجب ایجاد تغییرات آب و هوایی گسترده‌ای در دنیا و کشور شده که بارندگی‌ها، سیل‌های غیرمنتظره و مخرب، کم بارشی و گرمای طاقت فرسا در فصل‌های مختلف از نتایج آن است.

وی با بیان این که تغییر اقلیم روی هوا، آب و غذا بیشترین تاثیرات را داشته است، افزود: شیوع گسترده پشه آئدس و بیماری‌های ناشی از آن در دنیا و ایران نیز مربوط به همین تغییر اقلیم است و اگر تمام دستگاه‌ها و سازمان‌های کشور به وظایف پیشگیرانه خود که توسط سازمان پدافند غیرعامل به آن‌ها ابلاغ شده توجه و عمل نکنند، شاهد همه‌گیری گسترده این پشه و بیماری‌هایش در کشور همانند کشورهای برزیل و امارات، خواهیم بود.

پشه آئدس پیش از انقلاب در خرمشهر مشاهده شده بود ولی خفته بود و امروز دوباره بیدار شده و اکنون در بندرلنگه به بیماری بومی تبدیل شده است.

رئیس دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی با بیان این که مبارزه با پشه آئدس و پیشگیری از همه‌گیری بیماری‌های ناشی از آن وظیفه همه ارگان‌ها و دستگاه‌هاست و وزارت بهداشت فقط در بخش درمان بیماری‌ها وظیفه منحصر به فرد دارد، بیان داشت: در خصوص تاثیرات تغییر اقلیم بر سلامت، سندی در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی سندی در حال تدوین است که در شانزدهمین جلسه این شورا به ریاست شهید رییسی مورد بحث قرار گرفت و اکنون به دفتر رییس جمهور منتخب نیز ارائه شده است تا در اولین جلسه این شورا مورد بررسی و تصویب قرار گیرد.

مطلق ظهور بیماری های نوپدید و بیداری بیماری‌های خفته را نیز ناشی از تغییر اقلیم دانست و گفت: پشه آئدس پیش از انقلاب در خرمشهر مشاهده شده بود ولی خفته بود و امروز دوباره بیدار شده و اکنون در بندرلنگه به بیماری بومی تبدیل شده است.

۴۰ شهر درگیر تب دانگ

بر اساس اظهارات شهنام عرشی رئیس مرکز مدیریت بیماریهای وزارت بهداشت ، هم اکنون ۴۰ شهر ایران درگیر پشه آئدس هستند. پشه آئدس چهار بیماری تب دانگ، تب زرد، چیکونگونیا و زیکا را ایجاد می کند که در حال حاضر هیچ کدام از این بیماری ها واکسن و درمان قطعی ندارند.

وی ادامه داد: تغییرات اقلیم و گرم تر شدن هوا در تخم گذاری و توسعه پشه آئدس و بیماری های منتقله از آن در دنیا موثر بوده است. در ۵۰ سال گذشته ۱۰ کشور دنیا به آئدس آلوده شدند ولی هم اکنون تعداد این کشورها به ۱۲۰ کشور رسیده است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه بیش از ۵۰ درصد جمعیت دنیا در معرض ابتلا به بیماری های منتقله از پشه آئدس هستند، گفت: همه گیری ایجاد شده از گونه اجیپتی پشه آئدس می تواند انفجاری باشد. مانند اپیدمی اخیر در کشور بنگلادش که موجب بستری شدن ۲۶۰۰ بیمار در یک روز شد. این وضعیت نشان می دهد تعداد مبتلایان در آن کشور هزاران هزار نفر بوده است.

عرشی با بیان این که در فرم شدید بیماری، مرگ و میر گزش پشه آئدس و بیماری های منتقله از آن از ۱ تا ۱۰ درصد می تواند افزایش داشته باشد، اظهار کرد: وجود این پشه فقط یک مشکل بهداشتی نیست، بلکه در صورت عدم پیشگیری منشاء مشکلات دیگری نیز برای کشورها می شود. عوارض بیماری های منتقله از این پشه نیز متفاوت است، به عنوان مثال بیماری زیکا موجب عقب ماندگی ذهنی در نوزادان می شود.

وی با اشاره به تاریخچه مبارزه با پشه مالاریا در ایران، گفت: ایران سابقه مبارزه صدها ساله با مالاریا دارد. ۸۰ سال قبل از هر سه نفر فوتی در ایران یک فوتی مربوط به بیماری مالاریا بود و ۴۰ درصد عامل مرگ ها در کشور پشه مالاریا بوده است. در سه سال گذشته نیز دوباره در برخی استان ها مالاریا شیوع یافته که عامل اصلی آن تغییر اقلیم است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت در خصوص تفاوت های پشه آئدس و پشه آنوفل، بیان داشت: پشه مالاریا شب ها و در منزل خونخواری می کند بنابراین زدن اسپری یا بستن پشه بند برای دفع آن مفید است ولی پشه آئدس در روز و خارج از منزل و اوایل صبح و نزدیک غروب خوانخواری می کند.

خارج نشدن از منزل در هنگام صبح و غروب در مناطق آلوده به پشه آئدس

عرشی با توصیه به خارج نشدن از منزل در هنگام صبح و غروب در مناطق آلوده به پشه آئدس، گفت: کسانی که می خواهند در این مناطق رفت و آمد یا به این مناطق سفر کنند حتما لباس آستین بلند بپوشند. پشه آئدس به ویژه آئدس اجیپتی، علاقه زیادی به خونخواری از انسان دارد و اگر شرایط مساعد باشد، هر یک ساعت خونخواری کرده و در طول ۲۴ ساعت تعداد زیادی را مبتلا به بیماری می کند و همین مساله عامل همه گیری انفجاری این پشه است.

وی خاطرنشان کرد: در استان های شمالی کشور بیشتر پشه آئدس آلبوپیکتوس وجود دارد. از ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ تاکنون ۱۴۹ مورد بیمار آئدس شناسایی شده اند که ۱۳۰ نفر از آنان از کشور امارات به ایران وارد شدند. پشه آئدس علاقه زیادی به محیط های سیاه مانند لاستیک های فرسوده خودروها در مناطق دپوی زباله ها دارد. تخم این پشه تا یک سال و نیم می تواند زنده بماند و در مکان های ماندابی تخم گذاری می کند و در صورت بارش مجدد باران تخم آن تکثیر می شود.

رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، فرانسه و اسپانیا با وجود کنترل شدید مرزها در ۱۰ سال اخیر به پشه آئدس و ویروس آلوده شده اند، ابراز داشت: وجود پشه در یک کشور موجب صادرات تخم پشه به مناطق مختلف آن کشور می شود، به همین دلیل هم اکنون فرانسه درگیر آئدس است.

پشه آئدس علاقه زیادی به محیط های سیاه مانند لاستیک های فرسوده خودروها در مناطق دپوی زباله ها داردعرشی یادآور شد: پشه های مهاجم از طریق هواپیما، خودرو و کشتی به سایر کشورها قابل انتقال هستند. پشه آئدس هم اکنون جزایر جنوبی کشور مانند کیش، بندرلنگه، هرمز و قشم را آلوده کرده است.

وی با اشاره به اهمیت توجه به این پشه توسط دستگاه های مختلف در کشور، یادآور شد: تعداد کارشناسان بهداشت محدود است و مه پاشی هم به طبع محدود صورت می گیرد لذا بهسازی محیط و پیشگیری از گزش افراد توسط پشه، مهم ترین اقدامات پیشگیرانه است که باید توسط سازمان ها و مردم انجام شود.

این مقام مسوول با تاکید بر لازم الاجرا بودن وظایفی که سازمان پدافند غیرعامل به دستگاه ها در خصوص آئدس ابلاغ کرده است، گفت: مناطق آزاد و مناطق آلوده باید اقدامات لازم را در خصوص پیشگیری از شیوع بیماری انجام دهند و استانداران بالاترین مقام های استانی هستند که باید در این زمینه ورود کنند وگرنه همه گیری ممکن است منجر به تعطیل شدن برخی از جزایر و کنترل رفت و آمدها شود.

رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه پشه آئدس بعد از استقرار از بین رفتنی نیست ولی باید تحت کنترل قرار گیرد، اظهار کرد: وقوع سیل در امارات موجب آلوده شدن گسترده این کشور به ویژه شهر دوبی به آئدس شد و هم اکنون تمام بیمارستان های این کشور درگیر بیماری بوده و هزاران بیمار از طریق این کشور وارد ایران شده اند.

به گفته عرشی، گسترش پشه و بیماری هایش اجتناب ناپذیر است اما فعالیت هایی نظیر بهسازی محیط، جمعیت پشه را کمتر می کند و احتمال آلوده شدن بیماران را کاهش داده و از وسعت همه گیری می کاهد. اگر دستگاه ها اقدامات لازم را انجام ندهند ممکن است در آن واحد با هزاران بیمار در همه گیری گسترده مواجه شویم.

وی بهترین اقدامات برای کاهش بیماری و جلوگیری از همه گیری آئدس را بهسازی محیط و افزایش سواد سلامت افراد و آموزش مردمی در خصوص ویژگی های این پشه و بیماری های آن دانست و گفت: افرادی که دچار گزش شده و علائم بیماری همچون تب و بدن درد در آنان بروز می کند، باید به مراکز بهداشتی مراجعه کنند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت تاکید کرد: آئدس استان های جنوبی کشور، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان را آلوده کرده است. در شمال کشور نیز استان گیلان آلوده شده و استان های مازندران و گلستان احتمال قریب به یقین آلوده می شوند. استان های دیگر به ویژه استان های همجوار این استان ها هم در معرض تکثیر و آلودگی آئدس قرار دارند ولی تا زمانی که استانی آلوده نشده فرصت بهسازی وجود دارد.

افرادی که دچار گزش شده و علائم بیماری همچون تب و بدن درد در آنان بروز می کند، باید به مراکز بهداشتی مراجعه کنند.همچنین سازمان غذا و دارو نیز در اطلاعیه ای اعلام کرد: فرآورده‌های دافع حشرات از قبیل انواع روغن های گیاهی و سایر محصولات با ادعای مشابه فاقد مستندات علمی موثق هستند و بهترین روش برای جلوگیری از کاهش خطر ابتلا به بیماری, تب دنگی محافظت در برابر نیش پشه آلوده است. این فرآورده ها که به صورت انواع روغن های گیاهی و سایر محصولات و با ادعای مشابه عرضه می شوند، فاقد مستندات علمی موثق هستند.

در این اطلاعیه تاکید شده است: بهترین روش برای جلوگیری از کاهش خطر ابتلا به تب دنگی محافظت از خود در برابر نیش پشه آلوده با روش های استفاده از لباس های پوشیده، مجهز کردن پنجره ها به توری است؛ ضمن آنکه استفاده از محصولات مواد دافع حشرات مانند پشه می تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.

سازمان غذا و دارو همچنین با اشاره به ورود محصولات جدید با مجوز سازمان غذا و دارو برای دفع پشه آئدس تاکید کرد: در حال حاضر محصولات دفع کننده حشرات در اشکال اسپری، استیک، لوسیون با ماده موثره deet در داروخانه ها و مراکز معتبر در دسترس هستند.

این سازمان یادآور شد: با توجه به شرایط کنونی بر اساس هماهنگی های انجام شده با کارخانجات تولید کننده، محصولات جدیدی در این زمینه به زودی وارد بازار خواهد شد؛ بدیهی است تمامی اقلام مورد تایید سازمان غذا و دارو در داروخانه ها و مراکز معتبر در دسترس عموم قرار دارند و استفاده از محصولات فاقد مجوز بهداشتی به دلیل عدم اطمینان از ایمنی و کارایی به هیچ وجه توصیه نمی شود.

منبع : ایرنا