پنل «۵G در تحقق متاورس» با حضور دکتر حسن بولوردی معاون فنی و مهندسی ایرانسل، دکتر الهام فراهانی استاد دانشگاه صنعتی شریف و عضو هیئت مدیره انجمن کامپیوتر ایران، دکتر بابک خلج رئیس دانشکده مهندسی برق و مدیر مرکز سیستم‌های اطلاعات و علوم داده شریف، مهندس مهدی معظمی رئیس اداره راهبردی فناوری و راهکارهای جامع شبکه همراه اول، دکتر رضا بحری مدیر گروه ارتباطات رادیویی ثابت و سیار پژوهشگاه ارتباطات و فناوری‌اطلاعات و دکتر سیدمهدی حاتمیان مدیرکل بررسی‌های اقتصادی وزارت ارتباطات و فناوری‌اطلاعات، در اولین روز نمایشگاه تلکام ۱۴۰۲ و در سالن ۱۰/۱۱ نمایشگاه بین‌المللی تهران، با حضور علاقه‌مندان و پژوهشگران برگزار شد.

در ابتدای این پنل که با هدف بررسی ظرفیت‌ها و آمادگی ورود به دنیای متاورس و همچنین شرح نقش شبکه نسل پنج تلفن‌همراه در تحقق دنیای متاورس برگزار شد، فراهانی با اشاره به بخش‌های تشکیل دهنده متاورس، گفت: یکی از لایه های اصلی متاورس، تمرکز بر نسل پنج تلفن‌همراه است. چرا که بدون آن، تحقق متاورس امکان‌پذیر نیست. متاورس آینده ارتباطات دیجیتال خواهد بود و اگر در هوش مصنوعی به بلوغ نرسیم، نمی‌توانیم محیط‌های متاورسی را تجربه کنیم. از سویی برای تجربه آن در سمت کاربران نهایی و روی شبکه موبایل، بدون تمرکز بر نسل‌های جدید ارتباطی یعنی ۵G، هدفی محقق نخواهد شد.

در ادامه پنل، رئیس دانشکده مهندسی برق دانشگاه شریف، با شرح نگاه عملیاتی به متاورس به عنوان سرویس، گفت: ما با نگاه عملیاتی به متاورس، به دنبال راهکارهایی هستیم تا این امکان را برای اپراتورهای فعال در متاورس ایجاد کنیم که بتوانند پلتفرم‌هایی در متاورس راه‌اندازی کنند و از این طریق مفهوم «متاورس به عنوان سرویس» را توسعه دهیم. برای پیاده سازی پلتفرم متاورس ابتدا باید بستر مخابراتی آن را فراهم کنیم که جز با گسترش شبکه ۵G اتفاق نمی‌افتد و پس از آن، نیاز به تدوین استاندارها و پروتکل‌ها داریم تا در نهایت، محتوایی که در متاورس مورد استفاده و نیاز است، تولید شود. چرا که متاورس در آینده نزدیک تمام حوزه‌های کاربردی مرتبط با ارتباطات و تعاملات را شامل می شود و هوش مصنوعی، ۵G و ارتباطات دیجیتال، بحث‌های اصلی حوزه متاورس هستند. البته در راه‌اندازی متاورس چالش‌هایی مثل مقیاس‌پذیری، پهنای باند، محرمانگی داده، پردازش داده در لبه شبکه، همزمانی و .. .را داریم که این حوزه را با چالش رو‌به‌رو می‌کند. از آنجا که ظرفیت شبکه ۵G می‌تواند این چالش‌ها را مرتفع کند، برای داشتن محیط متاورس نیاز به توسعه هرچه بیشتر نسل پنج تلفن‌همراه داریم.

مدیرکل بررسی‌های اقتصادی وزارت ارتباطات نیز در ادامه با شرح اقتصاد دیجیتال در آینده و برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای تحقق آن، گفت: ما در وزارت ارتباطات در حال برنامه‌ریزی و کسب آمادگی برای آینده دیجیتال کشور هستیم که ایران هوشمند و متصل را به عنوان هدف اصلی‌ محقق کند. ما اقتصاد متاورس را اقتصاد نوپدید می‌دانیم برای این آینده، چارچوب دیجیتال تصور می‌کنیم. برنامه‌ریزی‌های ما به ترکیبی از کاربردهای مختلف به صورت فناورانه در اقتصاد دیجیتال اختصاص دارد و مؤلفه‌های آن را سرمایه انسانی، تشویق استارتاپ‌ها، رقابت‌پذیری، فعال کردن

اقتصاد پلتفرمی، ترویج سازگاری هوش مصنوعی، فعال کردن اکوسیستم بلاک چین، اتخاذ سیاست‌های دیجیتال و … می‌دانیم. همچنین به حمکرانی دیجیتال اولویت می‌دهیم و سیاست‌های خارجی‌مان را با آن همسو می‌کنیم. از سوی دیگر، وقتی از اقتصاد متاورس صحبت می‌کنیم، عباراتی مثل ۵G برای هوش مصنوعی و ۵G برای زندگی به میان می‌آید که به معنی نسل آینده متاورس است. برای تحقق این اهداف و طبق بررسی‌های انجام شده، برای اینکه بتوانیم توانمندسازی لازم را در حوزه‌های ذکر شده ایجاد کنیم، به ۲۵ میلیارد دلار  سرمایه‌گذاری نیاز است که که بنیان گذار حرکت به سمت اقتصاد هوشمند باشد و سنگ بنای اقتصاد متاورس شود.

پنل «۵G در تحقق متاورس» با صحبت‌های مدیر گروه ارتباطات رادیویی ثابت و سیار پژوهشگاه ارتباطات ادامه پیدا کرد. بحری با اشاره به اینکه صحبت از کاربردها و فضای متاورس به تنهایی فقط دورنمایی از واقعیت است، گفت: تازمانی که زیرساخت ارتباطی این فناوری جدید را نداشته باشیم، از رویا صحبت میکنیم. امروز در دنیا از ۵G به عنوان زیرساخت اصلی متاورس نام برده می‌شود، پس باید نسل پنج فراگیرتری داشته باشیم. دو لایه اصلی متاورس یعنی زیرساخت و ابزارهای سمت کاربر، از طریق ایجاد شبکه سراسری ۵G محقق می‌شوند. ۵G می تواند انتظارا ت ما در متاورس را پوشش دهد اما می‌دانیم که توسعه آن در کشور با چالش‌هایی مواجه است. مهمترین این چالش‌ها تخصیص باند طیف فرکانسی مناسب برای ۵G است که امیدواریم با رفع آن حرکت به سمت متاورس در برنامه‌ریزی‌ها و اقدام‌‌ها، سرعت پیدا کند. 

معاون فنی و مهندسی ایرانسل نیز در ادامه پنل با شرح تعاملی بودن دنیای متاورس گفت: تشکیل فضای متاورس نیاز به تجمیعی از همه بازیگران این فضا دارد و یکی از موضوعات مهمی است که باعث می‌شود انحصار در این دنیا، مفهوم پیدا نکند. ویژگی عمده‌ای که دنیای متاورس دارد بحث گسترگی است. در عالم متاورس قرار است با هم تعامل کنیم و در کنار زندگی واقعی، در این دنیا هم زندگی موازی داشته باشیم. برای این تعامل دو لایه مهم باید آماده به فعالیت و پشتیبانی باشند، مهمترین لایه یعنی لایه زیرساخت و بعد از آن لایه ابزارها که کاربران بتوانند با استفاده از  آن، با هم در تعامل باشند. اما استفاده از این ابزارها و گجت‌ها که کاربردهای بزرگی در منازل، خودروها، کسب‌وکارها و… دارد، روی بستر شبکه موبایل است که می‌تواند دسترسی کاربران را به دنیای متاورس تسهیل کنند. لایه مهم دیگری که از اجزای غیرقابل‌جداشدن متاورس است، لایه محاسبات است. در این لایه قرار است محاسبات را گسترده انجام دهیم و سرعت به کارگیری ربات‌ها، دستیارها و پلتفرم‌ها را بالا ببریم. تنها ۵G است که می‌تواند محاسبات را گسترده و ابری کرده و به لایه کاربر برساند. محاسبات هوشمند را با کمک زیرساخت ۵G در متاورس خواهیم داشت و می‌توانیم از توان پردازشی گسترده آن به نحو احسن استفاده کنیم. بنابراین ۵G نقش محوری در متاورس دارد و از علاوه بر اینکه از الزامات تحقق آن است، مهمترین لایه زیرساخت و تنها زیرساخت تحقق آن نیز به شمار می‌رود.

بولوردی در ادامه با توضیح نقش اپراتورهای تلفن‌همراه در گسترش ۵G گفت: در دنیای متاورس سه شاخص مهم داریم که شامل تأخیر، پهنای باند و سرعت و ظرفیت و تعداد کاربران است. برای ارتباط در آن محیط به تأخیر کم نیاز داریم و برای تبادل اطلاعات به سرعت بالا، همچنین نیاز داریم که تعامل‌های بالایی که در این فضا اتفاق می‌افتد، یکپارچه باشد. این سه ویژگی به کمک ۵G تحقق پیدا می‌کند چون خاصیت ذاتی این نسل از ارتباطات است. ما از چند سال قبل به توسعه نسل پنج اقدام کردیم و تاکنون بیش از ۷۰۰ سایت نسل پنج در کشور داریم که قابلیت سرویس دهی دارند.اگر بتوانیم چالش‌های توسعه ۵G یعنی چالش سرمایه گذاری و تجهیزات را مرتفع کنیم، می‌توانیم به اپراتورهای دنیا که به سمت متاورس و کاربست‌های آن حرکت کرده‌اند بپیوندیم. چرا که متاورس یک محیط تعاملی است و بدون مشارکت همه بازیگران مختلف، سرعت رشد و توسعه آن بالا نخواهد بود. در پایان پنل «۵G در تحقق متاورس» نیز، رئیس اداره راهبردی فناوری و راهکارهای جامع شبکه همراه اول، با مقایسه ویژگی‌های ۵G نسبت به نسل‌های قبلی ارتباطات همراه گفت : برای اینکه یک تکنولوژی به دوره بلوغ برسد ۱۰ سال طول می‌کشد. در دهه‌های گذشته ابتدا با نسل دوم شبکه موبایل، کاربران متمرکز بر سرویس‌ مکالمه بودند، پس از آن مصرف‌کنندگان نسل سه با مرورگر‌ها و ایمیل‌ها کار می‌کردند که پهنای باند و ظرفیت زیادی نیاز نداشت. در نسل چهار مشترکان دیجیتال شدند و روی گوشی‌های موبایل به صورت روزانه فعالیت‌های خود را انجام می‌دهند. ما اکنون در نسل مشترکان دیجیتال هستیم و اگر بخواهیم برای توسعه ۵G، سرمایه‌گذاری سنگین در حوزه زیرساخت و منابع فرکانسی و … انجام دهیم، باید صنایع و کسب‌وکارهای مختف هم به کاربران ۵G تبدیل شوند. در نسل پنج مشترکان ما بخشی از فضای مجازی متاورس هستند و تعاملات آن‌ها پیچیده می‌شود و بحث اینترنت صنعتی اهمیت پیدا می‌کند. متاورس آنلاین، پایدار و غیرمتمرکز است و نقش شبکه‌های مخابراتی به عنوان زیرساخت رقم‌زدن تجربه‌های مختلف برای انسان‌ها در فضای متاورس، انکار ناپذیر است.