پبه گزارش پایگاه خبری تجارت گردان به نقل از شبکه خبر،سید عبدالمجید شریف زاده درباره تاریخچه سفال زرین فام گفت: در آثاری که از دوران پیش از اسلام به خصوص در دوره ساسانی به دست آمده، استفاده از طلا و نقره در ساخت ظروف مشاهده شده و این مواد یکی از مهمترین موادی است که هنرمندان از آن بهره می‌بردند به همین علت در دوره‌های یاد شده شاهد ساخت ظروف طلایی و نقره ایی و گسترش هنر‌های مرتبط با آن مانند قلم زنی و دواتگری هستیم.

وی افزود: با ورود اسلام به ایران و تغییر مباحث تفکری و اعتقادی مبنی بر اینکه در فرهنگ اسلامی نباید از طلا و نقره برای ظروف استفاده شود و مکروه دانستن این امر میان مردم، استفاده از ظروف سفالی به جای استفاده از ظروف ساخته شده با چنین فلزات و مواد گرانبهایی گسترش یافت.

رئیس گروه پژوهشی هنر‌های سنتی با بیان اینکه در اوایل دوره اسلامی مراکز سفالگری در ایران گسترش بسیاری پیدا کرده بود گفت: در این دوره شاهد آن هستیم که در شهر‌هایی مانند نیشابور، ری، اراک، کاشان و… سفالگری و ساخت ظروف اهمیت بسیاری پیدا می‌کند؛ با این حال همچنان هنرمندان و صنعتگران این دوره در تلاش بودند تا بتوانند لعاب‌هایی را تولید کنند که ویژگی‌های زیبا شناسانه بهتری داشته و شفاف‌تر باشند.

شریف زاده به هنر دوره معاصر غرب و اروپا در ساخت لعاب‌های جدید به وسیله فناوری‌های نو اشاره کرد و افزود: غربی‌ها توانستند با استفاده از فناوری‌های نو لعاب‌های لاستری را تولید کنند که وجه تلالو رنگ طلایی را در لعاب‌ها ایجاد کرده و باعث درخشان شدن رنگ‌های متنوع در ظروف می‌شود.

وی به بیان تفاوت لعاب لاستری و لعاب زرین فام پرداخت و گفت: در ساخت لعاب لاستری از خود طلا برای تلالو و بدست آوردن رنگ طلایی استفاده می‌شد در حالی که اساس ساخت لعاب زرین فام بدون استفاده از طلاست و به همین دلیل قیمت لعاب لاستری بسیار گران است.

رئیس گروه پژوهشی هنر‌های سنتی افزود: در عصر حاضر یک دوره فراموشی نسبت به ساخت لعاب زرین فام صورت گرفت و به همین خاطر تعداد اندکی از اساتید قدیم این حوزه گاهی از نمونه‌های لعاب‌های زرین فام و لعاب خاصی که اصطلاحا به آن لعاب غازمغازی یا لعاب پر طاووسی می‌گویند برای تولید ظروف استفاده کرده اند.

شریف زاده به اهمیت پژوهش‌ها در حوزه لعاب زرین فام پرداخت و گفت: باید تلاش شود تا با شناخت و تولید لعاب زرین فام این لعاب به عنوان یک لعاب ایرانی در یونسکو به ثبت جهانی برسد و این هنر مغفول مانده احیا و آموزش مجدد آن در کشور آغاز شود.

وی افزود: در کشور تنها ۲ تا ۳ نفر هستند که توانسته اند نمونه‌های مشابهی از لعاب زرین فام را تولید کنند و دیگر افراد مدعی در حقیقت از همان رنگ‌های لعاب‌های لاستری استفاده می‌کنند که این لعاب با لعاب زرین فام که بدون استفاده از خود طلاست بسیار متفاوت است.

رئیس گروه پژوهشی هنر‌های سنتی در ادامه از مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواست تا با تعریف پروژه و تامین اعتبار، این هنر رو به فراموشی را دوباره احیا و شرایط را برای ثبت، انتقال و آموزش آن را فراهم کنند.

زرین فام همانگونه که از نام آن پیداست سفالی با لعابی شیشه گونه می‌باشد که جلایی فلزی دارد، اینگونه سفال در نتیجه ممنوعیت استفاده از فلزات گرانبهایی همچون طلا و نقره به عنوان ظروف در ایران اسلامی به کار گرفته شدند.

با نگاهی به لعاب سفال و کاشی زرین فام، مشخص می‌گردد که این تکنیک ساخت سفال زرین فام تکنیکی نبود که تنها با دیدن آن بتوان به آن دست یافت. این تکنیک تنها از طریق آموزش در نزد استادکاران حرفه‌ای قابل یادگیری بوده است.

برای تولید لعاب زرین فام، ابتدا ظرف به وسیله یک روش معمولی حرارت و لعاب داده می‌شد پس از آن، طرح بر روی لعاب سرد شده، توسط ترکیبی از سولفور، اکسید نقره و اکسید مس به اضافه‌ی گل اخرای زرد یا قرمز، نقاشی می‌گردید و سپس ظرف درون سرکه قرار می‌گرفت.

سفال برای بار دوم در کوره‌ای با دمایی کمتر و کاهش یافته، کوره‌ای با اتمسفر مونواکسید کربن و سوختی مرطوب و مخزن هوای محدود حرارت می‌دید. پس از آن رنگ اخرا آرام آرام از سطح ظرف سرد شده کنار رفته و طرح روی لعاب با درخششی فلز گونه ثابت می‌ماند.