“کالای فیک” و “کالای قاچاق”، واژه‌هایی که مانند محصولات‌شان بازار داغی دارند و از گوشه خیابان و بساط دستفروش‌ها تا فروشگاه‌های بهداشتی و آرایشی محل عرضه و فروش آنها است، محصولاتی که به دلیل قیمت پایین و دارا بودن نام تجاری برندهای معتبر، بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند و به همین دلیل امروز به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های پزشکان به‌ویژه در حوزه پوست و زیبایی تبدیل شده‌اند.

عوارض مصرف این دسته محصولات در نبود اطلاع‌رسانی مناسب و دسترسی آسان به فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی قاچاق در بازار پنهان مانده‌است، با این حال تقاضا و فروش این محصولات در سال‌های اخیر افزایش داشته و مثل هیولایی خزنده، زیر پوست سلامت جامعه به آرامی می‌خزد و رشد می‌کند.

در گفت‌وگوی پیش رو محمدرضا بحیرایی، رییس انجمن وارد کنندگان فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی ایران و کارآفرین حوزه بهداشت به پرسش‌های ایسنا درباره چرایی رشد تقاضا و عرضه محصولات فیک و قاچاق در بازار، خلاءهای قانونی و همچنین راه‌های تشخیص محصولات اصل و غیراصل پاسخ می‌دهد.

محصولات ساخت زیرپله با نام برند خارجی

بحیرایی، کالای فیک یا به بیان دیگر، کالای غیراصل را این گونه معرفی می‌کند: منظور از کالای فیک محصولاتی است که به‌صورت قاچاق وارد بازار شده و به دست مصرف‌کننده می‌رسند و طبعا، کالای فیک ساخت ایران نیست و نام ایرانی هم ندارد. در برخی موارد این محصولات حتی در زیرپله‌ها با نام برندهای خارجی تولید و روانه بازار می‌شوند و تولید این محصولات با رشد نگران‌کننده‌ای همراه است که سلامت جامعه را تهدید می‌کند. اگرچه این موارد معدود بوده اما نمی‌توان از آن صرف‌نظر کرد چراکه قاچاق محصولات بهداشتی و آرایشی در چند سال اخیر با رشد همراه بوده و با سلامت جامعه در ارتباط است.

گردش مالی میلیارد دلاری فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی

رییس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی ایران با اشاره به آمار ستاد مبارزه با قاچاق کالا درباره افزایش حجم قاچاق این فرآورده‌ها‎‌ در بازار طی سال‌های اخیر می‌گوید: ایران یکی از مهم‌ترین بازارهای هدف محصولات بهداشتی و آرایشی در میان کشورهای همسایه به شمار می‌آید که از یک سو با تحریم و ممنوعیت واردات و از سوی دیگر با قاچاق میلیون دلاری این محصولات روبرو است، ما رتبه هفتم جهان و دوم منطقه در مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی را داریم و مارکت ایران بین ۶۵ تا ۷۰ همت گردش دارد.

او می‌افزاید: این مساله در کنار این که نشانگر رشد توجه عمومی به بهداشت و زیبایی است، به‌عنوان یکی از عوامل رشد مصرف این فرآورده‌ها نیز شناخته می‌شود. براساس آمار ستاد مبارزه با قاچاق به‌عنوان نهاد رسمی و دولتی نظارت بر این امر، گردش مالی کالای بهداشتی و آرایشی بیش از دو میلیارد دلار تخمین زده شده که ممکن است نیم یا ۷۰ درصد آن متعلق به کالای فیک باشد که این امر، آسیب جدی به تولید داخلی و سلامت مصرف‌کننده وارد می‌کند.

تیغ دو لبه ممنوعیت واردات محصولات بهداشتی و آرایشی

ممنوعیت واردات فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی در سال‌های اخیر سبب شد تا قاچاق این اقلام و توزیع آن در بازار رشد چشمگیری داشته باشد، اما آیا این ممنوعیت به نفع تولیدکنندگان داخلی بوده یا برعکس؛ به ضرر آنها؟ بحیرایی دراین‌باره می‌گوید: این مساله شمشیر دو لبه است، از سویی باعث افزایش تعداد تولیدکنندگان و برندهای فعال ایرانی شد اما از سوی دیگر همین تولیدکنندگان با مشکلات عدیده‌ای به‌ویژه در حوزه تامین مواجه هستند، مساله مهم این است که باید تمرکز ما بر حمایت از تولیدکننده داخلی و این صنعت در ایران باشد.

او به رشد گردشگری سلامت و افزایش حضور در ایران برای استفاده از درمان‌ها و خدمات پزشکی اشاره می‌کند و می‌افزاید: ایران ظرفیت عظیمی برای تبدیل شدن به پایلوت منطقه در تولید و فروش محصولات باکیفیت آرایشی و بهداشتی دارد. بحث صادرات محصولات این حوزه هم آغاز شده و آینده خوبی در انتظار تولیدکنندگان محصولات بهداشتی و آرایشی قرار دارد. چنانچه با همین روال پیش رویم و دستگاه‌های متولی حمایت کنند دورنمای خوبی برای این صنعت داخلی می‌توان متصور شد.

کارآفرین حوزه بهداشت بر لزوم حمایت دولت از تولیدکنندگان داخلی تاکید دارد: با رفع موانع موجود، تولید سرعت پیدا می‌کند و تولیدکنندگان با اطمینان و اعتماد بیشتری در مسیر حرکت خواهند کرد.

به گفته بحیرایی برخی افراد مصرف‌کنندگان وفادار محصولات برندهای خاص هستند و نیاز و انتخاب این قشر نیز باید موردتوجه باشد، او اعتقاد دارد تنها با تکیه بر ممنوعیت واردات نمی‌توان جامعه را به سوی مصرف محصولات ایرانی یا تحت لیسانس سوق دهد.

او چاره کار را در رشد توامان تولید و واردات مدیریت‌شده دانسته و اظهار می‌کند: برای حفظ سلامت مارکت بهداشتی و آرایشی، باید در کنار تولید، واردات انجام و مدیریت شود، به این شکل مصرف‌کننده قدرت انتخاب میان کالای ایرانی و کالای وارداتی خواهد داشت.

او خاطرنشان می‌کند: در کنار تولید باید مدیریت اصولی و تعرفه‌های بالای واردات جریان داشته باشد تا بازار عرضه و تقاضا تنظیم شود، چراکه برندهای ایرانی فعال در بازار از کیفیت خوبی برخوردارند و امروز شاهدیم که مشتری وفادار خودشان را دارند.

گمراهی مصرف‌کننده با نشان تجاری غیراصل

یکی از مهم‌ترین معضلات این حوزه فروش محصولاتی است که به نام برندهای معتبر خارجی یا تحت‌لیسانس عرضه می‌شوند در حالی که تمامی مراحل ساخت محصول از تامین مواد اولیه تا بسته‌بندی نهایی در ایران انجام می‌شود، رییس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی دراین‌باره می‌گوید: در اینجا با دو مقوله مواجه هستیم؛ برخی شرکت‌ها تحت‌لیسانس بوده و با فرمول شرکت مادر محصول را در داخل ایران تولید و بسته‌بندی می‌کنند که فعالیت این برندها مشکلی ندارد؛ ذکر این نکته هم الزامی است که صد در صد مواد اولیه الزاما ایرانی نیست و بیشتر اکتیوها وارداتی بوده و ممکن است از شرکت مادر هم وارد شده باشد، اما یک سوی داستان، تولیدکننده‌ای وجود دارد که با نام خارجی محصول ایرانی تولید می‌کند و بر اصالت خارجی محصول هم تاکید دارد.

در اینجا مسئولیت نظارت بر نام‌های تجاری پررنگ‌تر می‌شود، این مسئولیت برعهده اداره ثبت علائم تجاری است که باید دقت و نظارت بیشتری در این حوزه داشته باشند، چراکه این موضوع درحقیقت معضل درمانی است. افراد با استفاده از نام‌ها و برندهای خارجی محصولی را به بازار عرضه می‌کنند که هیچ ارتباطی با شرکت اصلی ندارد و مصرف‌کننده به دلیل همان حس وفاداری به محصول، اقدام به خرید و مصرف فرآورده‌ای می‌کند که با پروانه سازمان غذا و دارو به بازار راه یافته‌است.

این کارآفرین حوزه بهداشت بر لزوم همکاری دو نهاد سازمان غذا و دارو و اداره ثبت علائم تجاری تاکید می‌کند و می‌افزاید: سازمان غذا و دارو خود را مسئول نام تجاری نمی‌داند و مسئولیت آن را به اداره ثبت علائم تجاری مربوط می‌داند، درواقع این نهاد به هر برندی که از این اداره مجوز دریافت کند، نظارت می‌کند. پس چه اتفاقی می‌افتد؟ این فرآورده‌ها مضر نیستند و استانداردند، اما محصول اصلی برند نیستند و به نوعی با گمراه کردن مصرف‌کننده در حق او اجحاف می‌کنند. مصرف‌کننده هم با تکیه بر مجوز و تاییدیه سازمان غذا و دارو اقدام به خرید محصولی می‌کند که اصل نبوده و هیچ ارتباطی با برند اصلی ندارد.

او این جریان را فریب مصرف‌کننده می‌خواند: اگرچه کلیه محصولات دارای نشان سازمان غذا و دارو قابل‌اعتمادند و مشکلی برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کنند اما به نوعی این مساله فریب دادن مصرف‌کننده است و از آن مهم‌تر این که، در مارکتینگ فروش چنین محصولاتی راحت است، چراکه روی پله قبلی یا همان اعتبار برند اصلی ایستاده‌اند.

بحیرایی تاکید می‌کند: نهادی که می‌تواند این مسئله را مدیریت و نام‌های ثبت‌شده را باطل کند اداره ثبت علائم تجاری است. اهمیت این مساله آنجا پررنگ‌تر می‌شود که بدانیم مواد بهداشتی و آرایشی پس از دارو بیشترین اثرگذاری را دارند. در اینجا اولویت پیشگیری نسبت به درمان عیان‌تر می‌شود، اگر خوب انجام شود حلقه درمان کامل می‌شود و در غیر این صورت، سازمان غذا و دارو دچار خسارت خواهد شد.

نابینایی در کمین مصرف‌کنندگان محصولات قاچاق و فیک

رییس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی ایران درباره عوارض مصرف کالاهای غیراصل می‌گوید: صحبت کردن درباره این مساله به لحاظ گستردگی موضوع کمی دشوار است، آن چه که به لحاظ فیزیولوژیک از بدن ما در برابر همه آسیب‌ها و مشکلات محیطی حفاظت می‌کند پوست است و نباید کاری کنیم که پوست آزرده شود. نمی‌توان دقیق درباره عوارض مصرف پیش‌بینی کرد اما قطعاً نمی‌توانیم و نباید هم از عوارض جانبی محصولات غیراصل غافل باشیم چراکه این غفلت، سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد.

بحیرایی اظهار می‌کند: براساس گزارش‌هایی که سازمان مبارزه با کالای قاچاق در کشور جمع‌آوری و منتشر کرده، برخی افراد به دلیل استفاده از محصولات فیک و قاچاق مرتبط با چشم نابینا شدند که جای نگرانی دارد. پیگیری‌هایی از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان غذا و دارو برای واردات محصولات چشمی و رفع این مشکل انجام شده‌است.

بازدارندگی ناکافی قوانین

کارآفرین حوزه بهداشت درباره خلاءهای قانونی که باعث رشد عرضه و تقاضای کالای قاچاق در جامعه شده می‌گوید: اعتقاد دارم قوانین باید بازدارنده و مشوق باشند و کنترل قاچاق با مرزبانی، نظارت‌های فیزیکی و مسائلی از این دست دشوار است؛ یا دستکم چنان‌که باید اثربخش نیست. قوانین در جایی اشکال دارند و نظارت و برنامه‌ریزی مجلس می‌تواند کارگشا باشد، باتوجه به این که امروز این مساله به یک معضل تبدیل شده، دستگاه‌های حاکمیتی ذینفع باید به حل مساله بیندیشند. اگر جلوی قاچاق کالای فیک بایستیم به ارتقاء صنعت داخلی کمک کرده‌ایم، برندهای فیک پس از ورود به بازار به حدی قیمت‌شان پایین است که تولیدکننده داخلی برای تولید در رقابتی سخت با محصولی قرار دارد که به دلیل قیمت پایین، بیشتر مورد توجه مصرف‌کننده است.

داروخانه‌ها و فروشگاه‌های معتبر مراجع امن خرید محصولات بهداشت و سلامت

رییس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی ایران درباره چگونگی تشخیص کالای اصل و غیراصل می‌گوید: تمام محصولات خارجی موجود در بازار یا قاچاق است یا فیک، به همین سادگی! یکی از بارزترین راه‌های تشخیص، قیمت بسیار پایین کالاهای فیک در بازار است، ما طی ۵ سال گذشته واردات قانونی نداشتیم، بنابراین محصولات موجود در بازار تاریخ مصرف گذشته‌اند.

بحیرایی برای افزایش آگاهی درباره خرید فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی معتبر و رشد سلامت در جامعه توصیه می‌کند: میزان عوارض کالای فیک قابل‌پیش‌بینی نیست اما قطعاً هر کالای غیر استانداردی عوارض خود را خواهد داشت. گستردگی و عمق این عوارض به ژنتیک افراد بستگی دارد، ممکن است برای کسی عوارض حاد بوده و برای دیگری سطحی باشد. بهتر است کالایی که به آن شک داریم را نخریم و بهترین مرجع برای خرید محصولات بهداشت و سلامت ابتدا داروخانه‌ها هستند که تحت نظارت سازمان غذا و دارو فعالیت می‌کنند و صد درصد با استانداردهای این سازمان هماهنگ هستند، پس از آن فروشگاه‌های معتبر می‌توانند مرجع مناسب خرید محصولات بهداشتی و آرایشی باشند.

انتهای پیام