نفت و در کل مواد خام معدنی موهبتی است که وجود آن در هر کشوری نوعی مزیت به حساب می‌آید که می‌تواند منبع خوبی برای ارزآوری به حساب آید. موهبتی که مرجع فرآورده‌های گران بهای دیگری هستند و در صورت سرمایه گذاری روی آن‌ها، تبدیل به کالاهای گران بهایی می‌شوند که آن مزیت نسبی را تبدیل به مزیت رقابتی می‌کنند.

متأسفانه صنایع کشور ما از این موهبت الهی استفاده‌ی درستی ندارند و این باعث شده با بحران جدی رقابت‌پذیری و همچنین خام‌فروشی گسترده روبه‌رو شوند. در واقع اعطای انرژی ارزان باعث شده است که صنایع در ابتدای زنجیره بر خام فروشی تمرکز کنند و دیگر به توسعه و تکمیل زنجیره تمرکز نداشته باشند و فرصت تولید کالا با ارزش افزوده بیشتر را از کشور بگیرند.

منابع استخراجی به صورت خام صادر می‌شود

رمضانعلی سنگدوینی عضو کمیسیون انرژی مجلس یازدهم اظهار داشت: در خصوص اعطای یارانه باید سهم همه مردم در نظر گرفته و عدالت برقرار شود. در حقیقت یارانه پنهان برای همه‌ی مردم است و باید در اجرای سیاست‌ها یک بازنگری صورت گیرد. یکسری از شرکت‌های خصوصی با استفاده از این منابع سودآوری شخصی دارند و همین موضوع باعث شده است تا از صادرات محصولات خام در ابتدای زنجیره‌ها استقبال شود.

وی افزود: ما نمی‌گوییم فوراً قیمت خوراک این صنایع به صورت آزاد محاسبه شود، اما می‌توانیم کم‌کم آن را افزایش و به قیمت صادرات برسانیم تا حق مردم نیز ضایع نشود.

سنگدوینی اظهار داشت: در حقیقت خام فروشی یکی از موضوعات بسیار مهمی است که کشور ما با آن روبه‌رو است. متأسفانه ما زنجیره ارزش مواد را کامل تشکیل نمی‌دهیم و منابع استخراجی را به صورت خام صادر می‌کنیم.

این نماینده مجلس گفت: یکی از عواملی که منجر به خام فروشی می‌شود تعداد پالایشگاه‌های موجود است. پالایشگاه‌های موجود کشور جوابگوی منابع ما نیست و همین موضوع باعث رونق خام فروشی نفت کشور است. در صورتی که می‌توان با ایجاد پالایشگاه و پتروپالایشگاه و تکمیل این زنجیره، نفت خام را به فرآورده‌های نفتی مانند بنزین و مشتقات نفتی تبدیل کرد و از آن برای مصارف داخلی یا صادرات استفاده کرد.

استفاده از ظرفیت پالایشگاه‌های فراسرزمینی

وی اشاره‌ای به پالایشگاه‌های فراسرزمینی و نقش این پالایشگاه‌ها در جلوگیری از خام فروشی کرد و ادامه داد: یکی از راه‌هایی که می‌توانیم در جلوگیری از خام فروشی از آن بهره ببریم، استفاده از ظرفیت پالایشگاه‌های خالی کشورهای فراسرزمینی است. به عنوان مثال کشور می‌توانیم از پالایشگاه کشور ونزوئلا استفاده کنیم و نفت خام صادره را به فرآورده تبدیل کنیم و آن را به مصرف یا به صادرات برسانیم.

عضو کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: در واقع در سایر بخش‌های انرژی می‌توانیم اقداماتی را انجام دهیم تا از خام فروشی جلوگیری کنیم. به عنوان مثال در حوزه گاز، گاز طبیعی تحت عنوان خوراک به نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌ها داده می‌شود و آن‌ها علاوه بر مصرف باید زنجیره‌ی خود را کامل کنند. این زنجیره تکمیل شده پتروشیمی‌ها می‌تواند ارزش افزوده را ایجاد کند و به صادرات کشور کمک کند.

استفاده از شرکت‌های دانش بنیان برای تکمیل زنجیره

سنگدوینی استفاده از شرکت‌های دانش بنیان را در جهت تکمیل زنجیره مهم دانست و یادآور شد: ظرفیت نیروی انسانی و نخبگان کشور بسیار بالا است و می‌توانند با استفاده از فناوری‌های نوین از خام فروشی جلوگیری و زنجیره ارزش هر صنعت را تکمیل کنند. در واقع شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند با استفاده از ظرفیت منابع کشور خام فروشی را حذف و زنجیره را تکمیل کنند. این تکمیل و توسعه زنجیره نیز می‌تواند اقتصاد کشور را پویا کند و ثروت ملی و تولیدات را افزایش و واردات را کاهش دهد. در آخر هم می‌توانیم تولیدات‌مان را به مرحله صادرات برسانیم و ارز وارد کشور کنیم.

وی گفت: به طور کلی موضوع ما این است که صادرات خام منابع پالایشگاهی، صنعت و معدن باعث می‌شود که این منابع در خارج از کشور به فرآورده‌هایی تبدیل شود که از قضا کشور خودمان به آن احتیاج دارد و با این روند مخرب به صادرکننده انرژی مجازی تبدیل شدیم، باید با استفاده از ابزارهایی نظیر سیاست اعتبار مالیاتی یا استفاده از تجربه موفق تولید بار اول اقلام راهبردی، اقتصاد دانش بنیان و تحقیق و توسعه را به صنعت بیاوریم تا مواد خام را تبدیل به فرآورده کنیم و بتوانیم به خنثی سازی تحریم‌ها و توسعه صنعتی برسیم.