تیغ دولبه افزایش خانه های مجردی در شهرهای بزرگ

فارغ از آنچه که در این زمینه در جامعه به چشم می آید، نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ نیز بر این امر صحه گذاشته و این چنین برآورد شده است که ۷٫۱ درصد از خانواده های ایرانی به صورت مستقل و تک نفره زندگی می کنند. در حالیکه این آمار در سرشماری سال ۱۳۸۵ حدود ۶۰۰ هزار نفر بوده است.اما دلایل این تنهایی گزینی نیاز به بررسی از سوی کارشناسان دارد چرا که به طور حتم اختیار این نوع زندگی که نه از روی اجبار بلکه از روی علاقه، عدم تفاهم با خانواده، افزایش سن ازدواج و از دست دادن فرصت های ازدواج باشد، می تواند در دراز مدت عواقب جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد همانطور که تا به امروز آسیب شناسان و کارشناسان زیادی در این زمینه ابراز نگرانی کرده و هشداری هایی را به خانواده و مسئولان مربوطه ارایه داده اند.

ارتباط مستقیم افزایش سن ازدواج با انتخاب زندگی مجردی

بر اساس این گزارش،«سید حسن موسوی چلک» مدیر مرکز آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار ما با اشاره به دلایل متعدد تجرد گزینی جوانان در شهر های بزرگ از جمله تهران، تصریح می کند: یکی از علت ها به این موضوع باز می گردد که فرصت اشتغال افراد در کلانشهر ها بیشتر است به همین دلیل مهاجرت از سایر نقاط کشور به دیگر کلان شهرها باعث می شود که نیروی کار به سمت شهر ها سرازیر شود و از آنجا که هزینه تامین مسکن درکلان شهر ها همچون تهران زیاد است پس میزان مهاجرت پذیری در آن بالاتر بوده و این مهاجرت نیز معمولا توسط مجردها انجام می شود و اگر فرد مهاجر متاهل هم باشد، خانه مجردی اختیار خواهد کرد.

وی ادامه می دهد: نکته بعدی این است که معمولا میانگین سن ازدواج در شهرهای بزرگ بیشتر بوده و بالا رفتن سن ازدواج هم می تواند به انتخاب زندگی مجردی منجر شده و به تبع از آن، آمار این نوع از زندگی را افزایش دهد.

رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با اشاره به ابعاد دیگری از دلایل افزایش خانه های مجردی یادآور می شد: الگو گیری، یادگیری و تقلیدی که تحت تاثیر رسانه ها، تعامل با دیگران، فرهنگ غرب و … صورت می گیرد می تواند به انتخاب زندگی مجردی توسط افرادی منجر شود که حتی خانه و خانواده دارند اما می خواهند تنها زندگی کنند که در این صورت باعث بروز نگرانی هایی در سطح جامعه خواهند شد چرا که به طور طبیعی با افزایش سن ازدواج فرد و به دنبال آن مجرد زندگی کردن، آسیب و خطراتی را به همراه خواهد داشت و در این میان آسیب های زنان و مردان نیز متفاوت است و به طور حتم آسیب های در کمین زنان و دختران با مجرد زندگی کردن بیشتر خواهد بود.

آمارهای موجود و حقایق غیر قابل کتمان

موسوی چلک با بیان اینکه اختیار زندگی مجردی و تبدیل به یک فرهنگ در جامعه می تواند در عدم تمایل فرد به ازدواج و تشکیل خانواده اثر گذار باشد خاطر نشان می کند: این معضل نهاد خانواده را تهدید می کند چرا که چارچوب های زندگی خانوادگی تابع قوانین و انضباط بوده و زندگی مجردی نه تنها از قوانین خاصی برخوردار نیست بلکه مسئولیت پذیری فرد در آن بسیار کمتر خواهد بود.

وی این پیشروی به سوی زندگی مجردی را از سنین ۲۵ سالگی به بعد دانسته و با ابراز نگرانی از رشد این نوع زندگی در جامعه با اشاره به برخی از آمار ها ادامه می دهد: تنها آمار موجود مربوط به سرشماری سال ۹۰ است که تعداد زنان خودسرپرست، مطلقه یا مجرد را با رشد قابل توجهی نسبت به سرشماری سال ۸۵ نشان داده است به طوریکه درسال ۹۰ این تعداد بیش از یک میلیون نفر به ثبت رسیده و در حالیکه در سرشماری سال ۸۵ این رقم به کمتر از ۶۰۰ هزار نفر رسیده است.

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با تاکید بر اینکه نمی توان اعلام کرد تمام کسانی که زندگی مجردی دارند دچار آسیب می شوند یادآور می شود: گاهی یک دانشجومجبوراست که برای ادامه تحصیل خود به شهردیگری رفته و در خانه های مجردی زندگی کند و این شرایط برای یک فرد مهاجر و جویای کار و تحصیل اجتناب ناپذیر است اما این احتمال می رود که شرایط دوری از خانواده و تحمل شرایط سخت این دوری، فرد را به سمت آسیب های فراوانی از جمله گرایش به سیگار و استعمال مواد مخدر سوق دهد.

موسوی چلک ادامه می دهد: هر چه قدر فرصت برای ازدواج مناسب، کسب اشتغال در شهر محل سکونت، تحکیم بنیان خانواده و تقویت هویت فرهنگی جامعه کار شود، به طور حتم با کاهش پدیده زندگی مجردی و اثر پذیری جوانان از این نوع زندگی مواجه خواهیم شد.

ضرورت نظارت و سخت گیری سازمان های مسوول

بر اساس این گزارش، با آنکه می دانیم، برخورد قهری با این معضل اجتماعی که نیازمند چاره جویی های اجتماعی و مردمی بوده وضعیت را بدتر و چالشی تر می کند اما به طور حتم سازمان و ارگان هایی هم هستند که می توانند اهرم های نظارتی خود را برای جلوگیری از گسترش این خانه ها اعمال کنند. مهاجرت از شهرهای کوچک و روستاها، تاثیر پذیری منفی از دوستان ناباب و  فرار از خانه، از دلایل متعدد و روز افزون اختیار زندگی مجردی توسط برخی از جوانان است.

متاسفانه این معضل به صورت یک اپیدمی یا قارچ گونه در جامعه در حال رشد بوده و تبعات و آسیب های اجتماعی متعددی را به همراه دارد؛ سازمان هایی همچون شهرداری، اتحادیه املاک، نیروی انتظامی و … درارتباط با نظارت بر این فضاها و تهیه بخش نامه هایی توسط اتحادیه نامبرده مانع از گسترش چنین خانه هایی در شهر شوند.

حتی در سال ۱۳۸۸، طرحی در ناجا مطرح و به اجرا درآمد که بر اساس آن خانه های مجردی و امنی که درآنها جرایم زیادی همچون سرقت، تجاوز به عنف، آدم ربایی، برنامه ریزی برای پخش مواد مخدر و سایر جرایم ارتکاب می یابد، جمع آوری شود و این طرح از مهمترین ماموریت های اصلی نیروی انتظامی در آن سال بود.

آنچه مهم و شایان توجه بوده، این است که  به طور حتم با برخورد قهری نمی توان جلوی گسترش و افزایش زندگی مجردی را گرفت بلکه لازم است سازوکار تعامل خانواده با فرزندان و جوانان افزایش یافته و خانواده ها برای داشتن زندگی صمیمانه تلاش کنند؛ جوانان خواهان تشکیل زندگی مجردی نیز باید بدانند که در شرایط فعلی جامعه، امن ترین مکان برای زندگی، کنارپدرومادر و کانون خانواده است.

خطرات گسترش خانه های مجردی در کمین جوانان

بر اساس این گزارش، پرداختن به لایه های دیگری از افزایش زندگی مجردی در کلانشهرها ضروری است بر همین اساس، دکتر «مجید ابهری» آسیب شناس اجتماعی، گسترش خانواده های هسته ای و تک نفره را یکی از آسیب های اجتماعی و عاطفی امروز در جامعه می داند و در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ما می گوید: دلایل افزایش خانه های مجردی در سه محور خلاصه می شود، اول آنکه افرادی که در شهری غیر از زادگاه خود در مراکز علمی و دانشگاه ها پذیرفته شده یا استخدام می شوند برای ادامه کار و تحصیل اجبار به زندگی در خانه های مجردی دارند و تا تعیین تکلیف نهایی زندگی خود در این گونه خانه ها زندگی می کنند. دوم آنکه افرادی که به هر دلیل با خانواده خود ناسازگاری دارند از خانواده جدا شده و تنها زندگی می کنند و در نهایت افرادی که دارای زندگی خانوادگی هستند و برای خوش گذرانی یا اهداف دیگری به خانه مجردی متوسل می شوند.

ابهری با ارایه تعریفی از واژه «خانه مجردی» ادامه می دهد: این خانه در گفتمان امروز به خانه ای گفته می شود که  فرد به تنهایی یا با دوستان و همکاران خود اجاره می کند و بیشتر از همه واژه خوش گذرانی و رفتار های ناهنجار مد نظر است در حالیکه ۷۰ در صد از این خانه ها به افرادی اختصاص دارد که با هدف کار یا تحصیل از اعضای خانواده جدا شده اند.

وی تصریحح می کند: البته ناگفته نماند که بعضی از آژانس های املاک، خانه های ساعتی یا روزانه با مبلمان کامل در شمال شهر تهران کرایه می دهند که هدف از این کار روشن است.

این آسیب شناس اجتماعی با اعلام اینکه دروان شروع استقلال طلبی در جوانان از ۱۸ تا ۲۵ سالگی است می گوید: استقلال طلبی، توانایی مالی، گسست نسل ها، عدم تفاهم رفتاری فرزندان با والدین، پایه های اساسی ایجاد خانه های مجردی با هدف کار یا تحصیل است و البته ۸۵ درصد از صاحبان خانه های مجردی بعد از پایان تحصیل، نزد خانواده های خود برنمی گردند و برای اشتغال یا ادامه تحصیل بازهم به زندگی مجردی ادامه می دهند.

وی با اشاره به عوارض اصلی گسترش خانه های مجردی تاکید می کند: متاسفانه انتقال رفتارهای نامناسب و ناهنجار همچون اعتیاد، مصرف مشروبات الکلی، رفتارهای پرخطر، کاهش آمار ازدواج و… از این عوارض است و حتی متاسفانه  برخی از صاحبان خانه ها به خصوص آپارتمان ها اشتیاق عجیبی به اجاره دادن خانه خود به افراد مجرد دارند و اعتقاد آنها این است که استهلاک و تخریب منزل، مصرف آب و برق در افراد مجرد بسیار کمتر از افراد متاهل و بچه دار است.

با اطلاع رسانی پیشگیری کنیم

ابهری بروز و گسترش رفتارهای غیر اخلاقی را از دلایل رفتاری و اصلی افزایش خانه های مجردی اعلام می کند و با دادن راهکارهایی ادامه می دهد: برای کاهش یا پیشگیری از ایجاد و گسترش خانه های مجردی تهیه خوابگاه های دانشجویی و یا پانسیون های اداری مطمئن و امن برای کارکنان مجرد، می تواند از اقدامات موثر در کاهش این نوع خانه ها باشد ضمن آنکه خانواده ها و فرزندان آنها باید از طریق رسانه ها به ویژه صدا و سیما اطلاعات لازم در مورد آسیب های پیش روی گرایش به این خانه ها را دریافت کنند چرا که کمرنگ شدن روابط عاطفی در خانواده ها، کاهش ارتباطات انسانی، تنهایی والدین در دوران سالمندی و د ه ها آسیب اجتماعی دیگر از عوارض رفتاری افزایش این گونه خانه ها در جامعه خواهد بود که لازم است قبل از مواجه خانواده ها با این معضلات، پیرامون آنها اطلاع رسانی شود.

بر اساس این گزارش، آمار و ارقام های موجود در مورد زندگی های مجردی، خبر و آمار غیر قابل کتمان در شهرها است که نیازمند پیشگیری و حتی علاج به موقع دارد تا نه تنها کیان و اساس خانواده به خطر نیفتد بلکه جلوی بسیاری از معضلات اجتماعی نیز در نطفه خفه شود.