مهر امسال یکی از پر حاشیه ترین، ماه های کاری تاریخ بورس بود. در این ماه اتفاقات عجیب و شگفت آوری رخ داد که تاکنون سابقه نداشته است.

شاخص بورس در هفته های اخیر دوباره وارد مدار نزولی شد، این امر منجر به ترس سهامدارانی در این بازار شد که سال گذشته متحمل ضرر و زیان های سنگینی از این بازار شده بودند و با ترس از تکرار دوباره معاملات سال گذشته اقدام به تصمیمات هیجانی برای فروش سهام خود و خروج از این بازار کردند، این در حالیست که مسوولان حاضر در کشور و کارشناسان خبره در بورس معتقد بودند، ایجاد چنین روندی در بازار بعد از مدت‌ها صعود شاخص بورس طبیعی است و بارها اعلام کردند که بازار همیشه بعد از تداوم رشد در بازار برای مدتی وارد مدار نزولی می شود تا شاخص بورس بتواند خود را برای صعودی دوباره در این بازار آماده کند.

کشف شوکه کننده ماینرها در شرکت بورس تهران

معاملات بازار بعد از افت شاخص بورس طی چند روز متوالی، به مرور در حال پیش روی به سمت تعادل و بازگشت به روند صعودی بود که یکباره زمزمه هایی از کشف ماینر (دستگاه استخراج ارز دیجیتال) در در شرکت بورس تهران مطرح شد و در ابتدا این خبر با توجه به هجمه های ایجاد شده با تکذیب از سوی شرکت بورس تهران همراه شد و روابط عمومی این شرکت در اطلاعیه ای اعلام کرد: هیچ فعالیتی در شرکت بورس تهران در زمینه استخراج رمز ارز وجود ندارد و موضوعی که عده‌ای مدعی کشف آن شده‌اند از اساس تکذیب می‌شود، این در حالیست که ساعاتی بعد از مطرح شدن صحبت‌های ضد و نقیض شرکت بورس، کشف دستگاه ماینر در شرکت بورس تهران با تایید سازمان بورس رنگ واقعیت به خود گرفت و شفاف‌سازی دقیق از این اتفاق به پیگیری‌های معاونت حقوقی سازمان بورس و ارسال نتیجه نهایی از سوی این سازمان واگذار شد.

شفاف‌سازی از وجود چنین حاشیه‌هایی در بازار و نیز تایید شرکت توزیع برق تهران بزرگ از کشف ۸۲ ماینر غیر مجاز در ساختمان شرکت بورس  تهران نقطه آغازی برای ایجاد تغییر و تحولات جدی در سازمان بورس و اوراق بهادار و دیگر ارکان این بازار بود که در نقطه شروع این تغییرات «علی صحرایی» از مدیریت عامل شرکت بورس تهران برکنار و «محمود گودرزی» به عنوان سرپرست این شرکت منصوب شد.

رخداد چنین اتفاقاتی در بازار سرمایه کشور، دولت و مجلس را بر آن داشت تا در اقدامی فوری به تحقیق و تفحص از بازار سرمایه بپردازند و در این زمینه عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس از شروع تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از سازمان بورس و شرکت‌های تابعه خبر داد و گفت: بابت اتفاقاتی که در سال گذشته در بازار سرمایه شاهد آن بودیم، تعدادی از همکاران ما درخواست تحقیق و تفحص از بازار سرمایه را ثبت کردند وبا توجه به اتفاقاتی که اخیرا در بازار سرمایه شاهد آن هستیم، موضوعاتی که از تخلفات موجود در سازمان بورس و شرکت‌های تابعه آن به گوش ما رسیده، ضرورت انجام این تحقیق و تفحص را دو چندان کرده است.

چه کسی متهم استخراج بیت کوین در بورس است؟

همچنین خبرنگار ایرنا برای کشف حقیقت از چنین اتفاق بی سابقه‌ای در بازار سرمایه کشور به گفت و گو با عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس پرداخت که با توجه به صحبت های مطرح شده اطلاعاتی جدید فاش و از گستردگی اتفاق رخ داده در شرکت بورس تهران پرده برداشته شد.

«محسن علیزاده» در خصوص جزییات کشف ماینر در شرکت بورس تهران به خبرنگار اقتصادی ایرنا اعلام کرد: بنده به عنوان نماینده مردم پیگیری‌های خود را در خصوص اتفاقات رخ داده انجام خواهم داد و همه ارکانی که در حال مدیریت سازمان هستند باید در دادگاه به نوعی پاسخگوی تخلفات و کم کاری‌های رخ داده باشند.

وی با بیان اینکه سوء مدیریت های صورت گرفته در سازمان بورس باعث ایجاد چنین تخلفاتی در برخی از ارکان بازار سرمایه شده است، گفت: سازمان بورس به عنوان متهم اصلی باید پاسخگوی کشف ماینر در شرکت بورس تهران باشد، زیرا هیچ مصوبه ای در شرکت بورس تهران لازمه اجرا پیدا نمی کند مگر آنکه در حضور ناظر سازمان به مرحله اجرا برسد که با توجه به چنین مساله‌ای «ناظر سازمان بورس» در همه جلسات شرکت بورس حضور داشته است، از مصوبات اطلاع داشته و آن ها را امضا کرده است.

علیزاده ادامه داد: مسوولان مربوطه در خصوص اینکه چه اختلافی مابین شرکت بورس تهران و سازمان بورس پیش آمده است که اکنون این موضوع را رسانه ای کرده اند باید پاسخگو باشند، حال سوال ما این است که اگر سازمان بورس نگران موضوع خاصی نیست پس به چه دلیل مصوبه را افشا نمی کند؟

عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس اظهار داشت: همچنین مسوولان مربوطه باید پاسخگوی این موضوع هم باشند که به چه دلیل با تخلفات ایجاد شده منجر به آسیب این بازار شده اند.

وی ادامه داد: شرکت بورس تهران با مصوبه هیات مدیره و برای یک کار تحقیقاتی اقدام به استفاده از ماینر کرده است که اکنون درآمد حاصل از این اقدام هم در شرکت بورس قرار دارد، به همین دلیل مجلس تحقیق و تفحص جدی را از این اتفاق به صورت جدی در دستور کار قرار داده است.

علیزاده گفت: در مدتی که شرکت بورس تهران به دنبال کار تحقیقاتی از طریق این ماینرها بوده است اقدام به استخراج سه بیت کوین کرد.

تزریق خبر خوش به بازار با تغییر رییس کل بانک مرکزی

با توجه به کشف چنین تخلفاتی در ارکان بازار سرمایه و تاثیرگذاری آن بر روند معاملات بازار اما کارشناسان بارها این موضوع را مطرح کردند که معاملات بورس در وضعیت فعلی در موقعیتی مناسب قرار دارد و با توجه به روی کار آمدن دولت جدید و برنامه های اعلام شده از سوی مسوولان ارشد، خطر چندانی معاملات این بازار را تهدید نمی کند اما اکنون بازار فقط نیازمند خبری خوش است تا بتواند شوکی را به این بازار وارد و شاخص بورس را به مدار صعودی بازگرداند که به دنبال چنین نظراتی، هفته گذشته و در جلسه هیات دولت «علی صالح آبادی» با پیشنهاد احسان خاندوزی،  وزیر امور اقتصادی و دارایی به عنوان رئیس کل جدید بانک مرکزی جمهوری اسلامی معرفی شد و در نهایت با رای اعتماد هیئت وزیران به عنوان رئیس کل بانک مرکزی انتخاب شد.  

انتخاب «علی صالح آبادی» به عنوان رییس کل بانک مرکزی به دلیل شناخت وی از بازار سرمایه و روش های تامین مالی واکنش های مثبتی را در بین فعالان بازار سرمایه به دنبال داشت و معتقد بودند که سکانداری صالح آبادی در بازار پول، همگرایی خوبی را بین بازار سرمایه و بازار پول ایجاد می‌کند اما برخلاف انتظار فعالان بازار انتخاب رییس بانک مرکزی نام آشنا در حوزه بورس هم نتوانست تکانی را در به معاملات بورس وارد کند و سبب تزریق امیدورای به این بازار شود که برخی از کارشناسان علت چنین اتفاقی را ترس سهامداران از تغییر رییس سازمان بورس و تصمیم گیری آنها برای عرضه سهام خود از این بازار اعلام کردند.

از شایعه تا واقعیت تغییر رییس سازمان بورس و اوراق بهادار

از نخستین روزهای روی کار آمدن دولت سیزدهم زمزمه‌هایی از تغییر رییس سازمان بورس و اوراق بهادر در میان فعالان بازار مطرح شد که با وجود پایان یافتن دوران پنج ساله مدیریت سازمان بورس و الزام در تغییر رییس این سازمان اما حاشیه های اخیر ایجاد شده در بازار سرمایه کشور، وزیر اقتصاد را بر آن داشت تا تغییر هر چه زودتر سازمان بورس را به مرحله اجرا برساند که به دنبال چنین اتفاقی در چند روز گذشته اسامی مختلفی در بین فعالان بازار و در فضای مجازی برای سکاندار جدید سازمان بورس رد و بدل شد.

در ابتدا برخی تغییر رییس سازمان بورس را شایعه ای بیش نمی دانستند و معتقد بودند با توجه به عملکرد مثبت «محمدعلی دهقان دهنوی»، رییس سابق سازمان بورس احتمال تداوم مدیریت وی در این سازمان وجود خواهد داشت که در میان مطرح شدن چنین گمانه‌زنی هایی در بازار، پیام تلگرامی «دهقان دهنوی» به حاشیه ها پایان داد و با اعلام اینکه «وزیر اقتصاد و دارایی»، روز پنجشنبه ۸ مهرماه به من اطلاع داد که برنامه تغییر تیم مدیریتی سازمان بورس را در دستور کار دارد، من هم از همان روز پیگیر هستم که این اتفاق زودتر رخ دهد» مهر تاییدی بر تغییر حتمی رییس سازمان بورس زده شد.

خانه تکانی در بورس

به دنبال چنین روندی در بازار «محمدعلی دهقان دهنوی»، رییس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار روز گذشته به علت ضرورت تغییر مدیریتی در شرایط فعلی اشاره کرد و گفت: دوره فعالیت هیأت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در قانون بازار سرمایه، ۵ ساله تعریف شده که در این مدت ۵ سال، رییس سازمان برای دو دوره ۲.۵ ساله منصوب می‌شود. در همین قانون قید شده است که اگر در همین دوره، عضوی استعفا دهد و شخص دیگری جایگزین او شود، فرد جدید ادامه‌دهنده دوره فرد قبلی خواهد بود. به این ترتیب، در رأس هر ۵ سال تمامی اعضای هیأت مدیره اعم از اینکه از ابتدای ۵ سال وارد هیأت‌مدیره شده باشند یا حتی ماه آخر وارد شده باشند، دوره آنها به انتها می‌رسد.

وی خاطرنشان کرد: دوره ۵ ساله هیأت‌مدیره سازمان، چند ماه پیش از شروع دوره دولت سیزدهم، به پایان رسیده بود اما چون هنوز دولت جدید بر سر کار نیامده بود و وزرای جدید معرفی نشده بودند، در شورای ‌عالی بورس، تصمیم‌ گرفته شد که انتخاب هیأت‌مدیره جدید، به پس از انتصاب وزیر دولت جدید موکول شود. به همین دلیل، در این چند ماه افزون بر دوره ۵ ساله، اعضا باقی ماندند تا کار تعیین اعضای هیات مدیره جدید توسط وزیر دولت سیزدهم انجام شود.  

دهقان دهنوی تصریح کرد: اکنون هیچ کدام از مسایل استعفا و کناره‌گیری مطرح نیست، موضوع تنها پایان یک دوره ۵ ساله و تعیین اعضای هیات مدیره برای یک دوره ۵ ساله جدید است.

همچنین رییس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد که این تغییرات، طبیعی و کاملاً قانونی است و بازار نباید نسبت به این موضوعات حساسیت داشته باشد؛ چون بازار سرمایه کشور عمیق‌تر از آن است که متأثر از تغییر رییس سازمان باشد. تحولات اقتصادی، سیاسی، بین‌المللی، نرخ‌های بین‌المللی، بحث‌های تجارت خارجی و میزان صادرات همگی عوامل اقتصادی مهمی هستند که روندهای بازار سرمایه را تعیین می‌کنند.

انتخاب اعضای شورای عالی بورس در جلسه هیات دولت

با توجه به ایجاد ترس در بین سهامداران و تاثیر خبر تغییر حتمی رییس سازمان بورس، اکثر کارشناسان حاضر در بورس از مسوولان ارشد کشور درخواستی را مبنی بر اجرایی شدن هر چه زودتر تغییر رییس سازمان بورس و مشخص شدن سکاندار جدید این سازمان را داشتند که مسوولان در پاسخ به چنین خواسته ای، تغییر رییس سازمان بورس را منوط به زمان تغییر اعضای شورای عالی بورس دانستند و اعلام کردند که لازمه چنین تغییری در بازار، انتخاب اعضای جدید  شورای عالی بورس است.

به دنبال خبرهای مطرح شده در بازار مبنی بر تغییر اعضای شورای عالی بورس روز گذشته هیات دولت، پنج عضو جدید شورای عالی بورس را انتخاب و معرفی کرد.

در این جلسه با توجه به صلاحیت تخصصی، سلامت مالی و تجربه پیشین، سید موسی فیض فلاح شمس، علی سعیدی و احمد شعبانی به عنوان سه خبره مالی شورای عالی بورس انتخاب و همچنین رسول سعدی به عنوان خبره بورس کالا و علی امامی میبدی به عنوان خبره بورس انرژی تعیین شدند.

برگزاری جلسه فوق العاده شورای عالی بورس

با اتمام جلسه هیات دولت و انتخاب اعضای شورای عالی بورس، در ابتدا خبری مبنی بر برگزاری جلسه فوق العاده شورای عالی بورس در روز پنج شنبه (۲۲ مهر ماه) با موضوع تغییر رییس سازمان بورس منتشر شد اما طولی کشید که «محمدعلی دهقان دهنوی»، رییس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار در نامه ای به اعضای شورای عالی بورس، برگزاری دویست و شانزدهمین جلسه شورای عالی بورس را به چهارشنبه (۲۱ مهر ماه) و در ساختمان وزارت اقتصاد و دارایی با موضوع انتخاب رییس و اعضای هیات مدیره رییس سازمان بورس و گزارش تحلیل تحلیل بازار موکول کرد و در نهایت این جلسه در زمان مقرر و برای تعیین تکلیف ریاست سازمان بورس برگزار شد.

شورای عالی بورس و اوراق بهادار با حضور اعضاء و به ریاست وزیر امور اقتصادی و دارایی طبق زمان اعلام شده تشکیل جلسه داد و در این جلسه «مجید عشقی» به عنوان گزینه نهایی ریاست سازمان بورس به شورا معرفی و به اتفاق آرا از سوی اعضا به عنوان رییس جدید سازمان  بورس و اوراق بهادار انتخاب شد.

 اعضای جدید هیات مدیره سازمان بورس اوراق بهادار شامل مجید عشقی، محسن خدابخش، علیرضا ناصرپور، حسن فرج زاده و مهرداد مسعودی فر توسط شورای عالی بورس منصوب شدند.

راهکارهایی برای بازگشت روزهای خوش به معاملات بورس

حال با انتخاب و تایید نهایی رییس سازمان بورس، دیدگاه های جدیدی در این بازار ایجاد شده است و کارشناسان در انتظار اعلام برنامه‌های رییس جدید سازمان بورس برای بهبود وضعیت بازار هستند، به دنبال آن برخی از کارشناسان به مواردی اشاره داشتند که معتقدند با اجرایی شدن آنها معاملات بورس می تواند بار دیگر روزهای خوبی را از خود به سهامداران نشان دهد و شاهد کسب بازدهی های معقول از این بازار باشند.

در این زمینه «مهدی حاجی غلام سریزدی»، کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا به تغییر رییس سازمان بورس اشاره کرد و افزود: اهمیت و جایگاه بازار سرمایه بر کسی پوشیده نیست و از این بازار به عنوان شریان اصلی اقتصاد یاد می‌­شود.

وی نقش و اهمیت رئیس سازمان بورس را به عنوان متولی اصلی بازار سرمایه بسیار مهم و حیاتی دانست و گفت: با توجه به اهمیت بورس و نفوذ آن، انتظار می ­رود حمایت­ های دولت از بازار سرمایه بیش از گذشته باشد، همچنین بهتر است اقدامی صورت گیرد تا رییس سازمان بورس در جلسات هیأت دولت حضور داشته باشد تا بتواند از طریق تعامل با سایر نهادها، ضمن حمایت و حفاظت از سرمایه ­های اقشار مختلف مردم، جایگاه بازار سرمایه را ارتقا بخشد.

حاجی غلام، اعتماد را به عنوان مهمترین مشکل فعلی بازار سرمایه عنوان کرد و اظهار داشت: نگاه ما به بازار سرمایه باید مانند نگاه به آهوی ترسان باشد که با احساس کوچکترین ناامنی، فرار می‌کند لذا مهمترین انتظار از رئیس جدید سازمان بورس اعتمادسازی و حفاظت از منافع بازار سرمایه است.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: به منظور توسعه و صیانت از بازار سرمایه و تقویت جایگاه این بازار، انتظاراتی از رئیس آینده سازمان وجود دارد که بهتر است آنها را به مرحله برساند.

وی به اقداماتی که باید رییس سازمان بورس در راستای بهبود وضعیت بازار در دستور کار خود قرار دهد تاکید کرد و افزود: جلوگیری از قیمت­­ گذاری دستوری، افزایش تعاملات بین سازمان بورس با بانک مرکزی و وزارت صمت به عنوان متولی بازار پول و صنعت کشور برای هماهنگی به منظور بهبود ارتباط و جلوگیری از تصمیمات ناگهانی و مخرب بر بازار سرمایه از جمله اقداماتی است که اجرایی شدن آنها روند بازار را بهبود خواهد بخشید.

تلاش برای توسعه زیرساخت‌های کنونی بازار سرمایه

حاجی غلام به توسعه زیرساخت های کنونی بازار سرمایه به خصوص سامانه های معاملاتی اشاره کرد و گفت: سازمان بورس بهتر است افزایش تعامل با ارکان بازار سرمایه به خصوص کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در تدوین مقررات، دستورالعمل ها و تصمیم گیری ها را جزو تصممیات خود برای ایجاد تعامل در معاملات بازار در نظر بگیرد.

این کارشناس بازار سرمایه، مطالعه و بررسی افزایش و حذف دامنه نوسان در بورس ها به منظور افزایش نقدشوندگی بازار، پیگیری از مجلس و دولت در جهت تعیین فرمول های بلندمدت در زمینه نرح خوراک و انرژی صنایع و مشوق های مالیاتی به منظور امکان برنامه ریزی بلندمدت، ایجاد کسب و کارهای جدید و فراهم آوردن امنیت سرمایه گذاری، تسهیل قوانین ورود شرکت ها به بورس در جهت عمق بخشیدن به معاملات بازار سرمایه و جلوگیری از رفتار سلیقه ای و دخالت در مکانیزم بازار را از دیگر اقداماتی عنوان کرد که با اجرایی شدن آنها شاهد بازگشت رشد به شاخص بورس خواهیم بود.