خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: ایده گسترش رسانه‌های جهانی روسیه را می‌توان با حادثه یازده سپتامبر مرتبط دانست. اهمیت یافتن بیش از پیش خاورمیانه و شمال آفریقا، بسیاری از کشورها را به سوی ایجاد رسانه‌هایی با هدف تقویت دیپلماسی عمومی در این منطقه سوق داد. سال ۲۰۰۲ دولت آمریکا رادیوی عربی «سوا» را تأسیس کرد. واشنگتن در سال ۲۰۰۴ تلویزیون عربی «الحره» را افتتاح کرد. سایر کشورها نیز رسانه‌های عرب زبان خود را تأسیس کردند از جمله ایران که شبکه العالم را در سال ۲۰۰۳ افتتاح کرد، فرانسه و روسیه نسبت به این کشورها با تأخیر بیشتری شبکه‌های فرانس ۲۴ و روسیه الیوم را افتتاح کردند. درسال ۲۰۱۰ بی بی سی عربی و تی آر تی (ترکیه) افتتاح شد. در سال ۲۰۱۱ بخش عربی دویچه وله تأسیس شد. نوشته حاضر به بررسی اجمالی این رسانه‌ها می‌پردازد.
به طور کلی رسانه‌های جهانی روسیه را در دو دسته کلی می‌توان طبقه‌بندی کرد:
– شبکه‌های تلویزیونی و خبرگزاری‌ها به همراه وبسایت‌ها و حساب‌های کاربری وابسته به آن‌ها در فضای مجازی که به طور خلاصه می‌توان آن‌ها را رسانه‌های رسمی دانست.
– وبسایت‌ها و حساب‌های کاربری که به صورت غیرمستقیم در جهت پیشبرد اهداف مسکو فعالیت می‌کنند.
رسانه‌های جهانی رسمی روسیه
شبکه‌های تلویزیونی فعال در کشورهای شرق اروپا و بالتیک: این شبکه‌ها با هدف تأثیرگذاری بر افکار عمومی کشورهای منطقه مانند اوکراین، بلاروس، و کشورهای حوزه بالتیک ایجاد شده‌اند. برخی از این شبکه‌ها عبارتند از آر تی آر پلانتا، تی ان تی، رن تی وی و ان تی وی. این شبکه‌ها بارها با محدودیت‌های زیادی از جانب کشورهای منطقه مواجه شده‌اند. برای مثال در ماه می ۲۰۱۸ دولت لیتوانی و کمیسیون اروپا فعالیت شبکه «آر تی آر پلانتا» را که از سوئد برنامه پخش می‌کند به اتهام نفرت پراکنی که برخلاف قوانین اتحادیه اروپاست به مدت ۱۲ ماه تعلیق کرد.
در ماه مارس سال ۲۰۱۸ دولت لیتوانی کمیسیون اروپا را مطلع کرد که برخی از برنامه‌های این شبکه ضمن اشاره به درگیری نظامی، به طور واضحی به اشغال و نابودی برخی کشورها از جمله کشورهای بالتیک اشاره دارد و نفرت پراکنی می‌کند. به این ترتیب پخش برنامه‌های این شبکه از ۲۳ فوریه ۲۰۱۸ تا ۲۳ فوریه ۲۰۱۹ در لیتوانی متوقف شد. کمیسیون اروپا پس از بررسی موضوع، در ماه می ۲۰۱۸ این تصمیم دولت لیتوانی را عادلانه اعلام کرد.
این در حالی بود که در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ نیز چنین ممنوعیت‌هایی به ترتیب به مدت ۳ ماه و ۶ ماه علیه این شبکه اعمال شده بود. مقامات لیتوانی همچنین پاول زاروبین خبرنگار گروه فیلم‌سازی وابسته به رادیو و تلویزیون دولتی روسیه را اخراج کردند. همچنین در اکتبر ۲۰۱۵ مقامات استونی کارمندان همین شبکه را در یک پست بازرسی بازداشت کردند و محتویات چمدان‌های آن‌ها را بازرسی کردند. این افراد بعد از چند ساعت آزاد شدند اما ویزای آن‌ها باطل شد. در آگوست ۲۰۱۵ گالینا ساپوژنیکوا خبرنگار روزنامه پراودا در لیتوانی عنصر نامطلوب و تهدیدی برای امنیت این کشور اعلام شد.
خبرگزاری اسپوتنیک جدیدتر از آرتی است و از نظر اهمیت نیز پس از آن قرار می‌گیرد. این رسانه نیز در سال ۲۰۱۴ تأسیس شد و در مالکیت «راسیا سوودنیا» است که اکنون ریانوستی و اسپوتنیک را در اختیار دارد. اسپوتنیک به بیش از سی زبان دنیا فعالیت می‌کند در سپتامبر همین سال نیز استونی مانع ورود مارینا پرکرستوا یکی از کارکنان راشا تودی به این کشور- به رغم در اختیار داشتن همه مدارک لازم- شده بود.
مقامات استونی مشابه این محدودیت‌ها را برای اسپوتنیک، دیگر رسانه روسی نیز ایجاد کردند و در ژانویه ۲۰۱۶ فعالیت دفتر اسپوتنیک را در شهر تالین ممنوع اعلام کردند و کارکنان آن را تهدید به تعقیب قضائی کردند. هم‌زمان در لتونی نیز کارمندان اسپوتنیک با فشار نهادهای امنیتی و محدودیت افتتاح حساب بانکی مواجه شدند. در سال جاری در لتونی فعالیت راشا تودی، راشا تودی تی وی، راشا تودی مستند و راشا تودی اسپانیایی ممنوع اعلام شد و از سایر کشورهای اتحادیه اروپا نیز درخواست شد چنین اقدامی را تکرار کنند. علت این اقدام مدیریت دمیتری کیسلف –که تحت تحریم‌های شورای اروپا قرار داشت- ذکر شده بود. همچنین به گفته این شورا، این شبکه‌ها در تبلیغات خود می‌کوشیدند لتونی را کشوری ورشکسته نشان دهند.
یکی دیگر از کشورهایی که در سال‌های اخیر برای این رسانه‌های روسی محدودیت ایجاد کرد اوکراین بود. در تاریخ ۱۵ مه ۲۰۱۸، مأموران امنیتی دولت اوکراین دفتر ریانوستی را در کیف جست‌وجو و مدیر آن را بازداشت کردند. مقامات اوکراین این خبرگزاری را به جنگ اطلاعاتی علیه اوکراین متهم کردند. سپس در ۲۴ مه ۲۰۱۸ به موجب حکم ریاست جمهوری اوکراین، تحریم‌هایی که از سال ۲۰۱۷ علیه رسانه‌های دولتی روسیه و خبرنگاران آن‌ها اعمال شده بود به مدت سه سال تمدید شد و ریانوستی اوکراین نیز به لیست تحریم‌ها اضافه شد. در مجموع تحریم‌ها شامل این رسانه‌ها می‌شد: راسیا سیودنیا (روسیه امروز)، اسپوتنیک، رادیو تلویزیون دولتی روسیه، ان تی وی، رن تی وی، تی ان تی، او تی آر. این مصوبه همچنین از ورود خبرنگاران این رسانه‌ها به اوکراین به مدت سه سال جلوگیری و دارایی‌های آن‌ها را در این کشور مسدود می‌کند.
اسپوتنیک، راشا تودی و رسانه‌های مجازی وابسته
راشا تودی رسماً در دسامبر ۲۰۰۵ به عنوان بخشی از «آژانس خبری دولتی ریانوستی» شروع به کار کرد. شعار این رسانه عبارت بود از: «بیشتر بپرسید» که در واقع بیانگر هدف این رسانه برای به چالش کشیدن روایت رسانه‌های غرب و ایجاد تردید در آن‌ها بود. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه چند سال بعد از تأسیس این رسانه در مصاحبه‌ای گفت: «زمانی که ما این پروژه را در سال ۲۰۰۵ طراحی کردیم، قصد معرفی یک بازیگر قدرتمند دیگر در صحنه جهانی را داشتیم… اجازه دهید تاکید کنم، منظورم این است که تلاش کردیم تا انحصار آنگلوساکسونی بر امواج اطلاعاتی جهانی را بشکنیم.»
پس از آن راشا تودی پخش برنامه به زبان عربی را با عنوان «روسیه الیوم» در ۴ می ۲۰۰۷ شروع کرد و البته در سال ۲۰۰۹ نام خود را به «آرتی عربی» تغییر داد. «آرتی اسپانیا» در سال ۲۰۰۹، «آرتی آمریکا» در سال ۲۰۱۰، «آرتی روسی»، «آرتی بریتانیا» و «آرتی فرانسه» در سال ۲۰۱۴ تأسیس شدند. تقدم تأسیس آرتی عربی و سپس اسپانیایی پیش از سایر زبان‌ها نشان دهنده اهمیت خاورمیانه عربی و سپس آمریکای لاتین برای روسیه است.
خبرگزاری اسپوتنیک جدیدتر از آرتی است و از نظر اهمیت نیز پس از آن قرار می‌گیرد. این رسانه نیز در سال ۲۰۱۴ تأسیس شد و در مالکیت «راسیا سوودنیا» است که اکنون ریانوستی و اسپوتنیک را در اختیار دارد. اسپوتنیک به بیش از سی زبان دنیا فعالیت می‌کند.
از نظر هزینه‌ها باید گفت که آرتی حدود ۸۰ درصد بودجه خود را در خارج از روسیه خرج می‌کند که نشان دهنده اهمیت مخاطبان خارجی برای مسکو است. البته در سال‌های اخیر که ارزش روبل کاهش یافته است این مساله بر بودجه آرتی هم تأثیر گذاشته است. در سال ۲۰۱۵ به دنبال انضمام کریمه به روسیه و ورود روسیه به جنگ سوریه، مسکو بودجه آرتی را بیش از دو برابر کرد و به حدود ۳۰۰ میلیون دلار رساند. این بودجه در دو سال اخیر افزایش چشمگیری نیافته است.
بر اساس یک بررسی، در سال ۲۰۱۴ یعنی سالی که روسیه کریمه را ضمیمه خود کرد بودجه آرتی در بالاترین حد خود یعنی در حدود ۴۴۵ میلیون دلار بود. بدون در نظر گرفتن اختلافات جزئی در ارقام بودجه ذکر شده و با در نظر گرفتن این نکته که برخی از منابع مالی ممکن است ذکر نشوند، می‌توان این بودجه را با بودجه برخی رسانه‌های دیگر مقایسه کرد. بودجه رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی از ۷۵ میلیون دلار در سال ۲۰۰۷ به ۱۲۸ میلیون دلار در سال ۲۰۱۸ رسید. مثالی دیگر بودجه سرویس جهانی بی بی سی است که در سال ۲۰۱۵/۲۰۱۴ در حدود ۳۷۶ میلیون دلار بود که شامل رادیو، تلویزیون و واحدهای خبر آنلاین می‌شود.
آرتی وبسایت‌های خبری به ۶ زبان اصلی بین المللی یعنی انگلیسی، عربی، فرانسه، آلمانی، روسی و اسپانیایی در اختیار دارد. همچنین به غیر از شبکه‌های تلویزیونی، آرتی ۱۲ صفحه رسمی فیسبوک، تعداد زیادی حساب یوتیوب، اینستاگرام، توئیتر و… در اختیار دارد. فعالیت آرتی انگلیسی بسیار محدودتر از سایر زبان‌هاست. بر اساس یک گزارش، از شش صفحه فیس بوک این بنگاه خبری در فاصله ژانویه ۲۰۱۰ تا آوریل ۲۰۲۰، بیشترین پست متعلق به آرتی عربی با ۳۷۸ هزار پست بوده است. پس از آن آرتی روسی با ۳۲۵ هزار پست، آرتی اسپانیایی با ۲۲۷ هزار پست، آرتی انگلیسی با ۱۲۶ هزار پست، آرتی فرانسه با ۹۴ هزار پست، و آرتی آلمانی با ۶۸ هزار پست قرار دارند. حتی از نظر تعداد لایک‌های هر پست نیز صفحه فیس بوک انگلیسی این رسانه بعد از صفحات عربی و اسپانیایی قرار می‌گیرد.
موضوع اصلی که تقریباً تمام کانال‌های آرتی همواره به آن توجه نشان داده‌اند جنگ اوکراین بوده است و تنها می‌توان آرتی اسپانیایی را از این قاعده مستثنا کرد. در اوج بحران اوکراین یعنی در فاصله ۱۹ ژانویه تا ۱۹ فوریه ۲۰۱۵ در کانال یوتیوب آرتی ۲۷ درصد ویدئوها منعکس کننده مواضع روسیه در بحران اوکراین بودند.
نهاد نظارت بر رسانه‌های بریتانیا (آفکام) آرتی را به دلیل پوشش خبری مربوط به مسمومیت سرگی اسکریپال جریمه کرد درحوزه اروپا نیز روسیه با جدیت به دنبال بیان مواضع خود در خصوص اوکراین بوده است به طوری که ۴۳ درصد ویدئوهای آرتی آلمانی و ۴۲ درصد بازدیدهای این کانال مربوط به مساله اوکراین است. حتی آرتی روسی نیز حدود ۳۴ درصد ویدئوهای خود را به این موضوع اختصاص داده است که این ویدئوها ۵۲ درصد بازدیدهای آن را به خود اختصاص داده‌اند. به طور خلاصه می‌توان گفت بیش از نیمی از بازدیدهای آرتی روسی منحصر به ویدئوهای اوکراین است. بقیه بازدیدها تقریباً میان ویدئوهایی با مضمون مسائل روسیه و مسائل اختصاصی آمریکا به طور مساوی تقسیم شده است و گاهی نیز با پوشش مسائل مربوط به روابط روسیه و آمریکا همپوشانی پیدا می‌کنند.
آرتی انگلیسی ( RT English)
این شبکه در سال ۲۰۰۵ راه اندازی شد که البته در سال ۲۰۱۰ شبکه آرتی آمریکا و در سال ۲۰۱۴ آرتی بریتانیا نیز به پخش برنامه‌های انگلیسی در کنار شبکه انگلیسی زبان آرتی پرداختند. البته دو شبکه اخیر رایگان نیستند. از زمان شروع به کار، این شبکه‌ها وقایع مختلفی را پوشش دادند که شاید مهم‌ترین آن‌ها مسمومیت سرگی اسکریپال، برگزیت، انتخابات آمریکا و در ماه‌های اخیر نیز اعتراضات داخلی آمریکا بود. پوشش خبری آرتی در هر سه واقعه با واکنش منفی مقامات و رسانه‌های غربی مواجه شد. برای مثال نشریه «پولیتیکو» در مقاله‌ای با تحلیل پست‌های اخیر توییتری آرتی نتیجه می‌گیرد که در مدت ناآرامی‌ها و خشونت‌های مرتبط با اعتراضات به نژادپرستی در آمریکا، این رسانه به دنبال ترویج روایت ضد غربی خود به میلیون‌ها دنبال کننده بود.
در خصوص برگزیت نیز برخی رسانه‌های غربی بر اساس مصاحبه‌هایی با کارکنان این رسانه ادعا می‌کنند که پیش از انتخابات برگزیت در سال ۲۰۱۶، از خبرنگاران آرتی خواسته شد زمان بیشتری را به انعکاس مواضع حامیان برگزیت از جمله «نایجل فاراژ» اختصاص دهند و این رسانه را متهم به تلاش برای ایجاد هرج و مرج می‌کنند. همچنین پولیتیکو درباره نقش آرتی در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا نیز از قول کارکنان این رسانه ادعا می‌کند که هرگز به آنها گفته نشده بود که از ترامپ حمایت کنند. بلکه هدف آن‌ها حمله به هیلاری کلینتون با ساخت مطالب غیرواقعی درباره او بود.
به جز رسانه‌های غربی، دولت‌های غربی نیز در برابر پوشش خبری رسانه‌های روسی در این وقایع واکنش نشان دادند. برای مثال نهاد نظارت بر رسانه‌های بریتانیا (آفکام) آرتی را به دلیل پوشش خبری مربوط به مسمومیت سرگی اسکریپال جریمه کرد. این نهاد ادعا کرد آرتی را به دلیل نقض قوانین بی‌طرفی در پخش اخبار مربوط در مورد مسمومیت اسکریپال، درگیری در سوریه و سیاست‌های اوکراین در مورد نازیسم و کولی‌ها، ۲۰۰ هزار پوند (۲۲۳ هزار یورو) جریمه کرده است. روسیه نیز در مقابل به رسانه‌های بریتانیایی در خاک خود هشدار داد که باید آماده عواقب این اقدام لندن باشند.
در نتیجه این اقدامات روابط بین لندن و مسکو به پایین‌ترین سطح از زمان جنگ سرد رسید. با این حال به نظر می‌رسد مساله فراتر از ادعاهایی است که بریتانیا مطرح می‌کند. بر اساس پژوهشی در کینگز کالج لندن، آرتی و اسپوتنیک هفت تئوری توطئه متفاوت درخصوص مسموم شدن سرگی اسکریپال منتشر کردند. در همین پژوهش ذکر شده که اخبار منتشر شده توسط این دو رسانه درخصوص تسلیحات پیشرفته روسیه بدون تأیید از جانب رسانه‌های بریتانیا بازنشر شد. روشن است که نفوذ رسانه‌های روسی در این موارد موجب ناخشنودی بریتانیا شده است. در مثالی دیگر از نفوذ آرتی، گاردین مطرح کرد که در خصوص مساله کودتا در ونزوئلا، مقالات آرتی به طور میانگین ۲۵۵۸ بار ریتوییت، لایک و اشتراک گذاری داشت در حالی‌که هر یک از مقالات بی بی سی تنها ۱۷۸۰ بار مورد استناد قرار گرفت.
این در حالی است که به جز رویدادهای ذکر شده، آرتی تلاش چندانی برای جذب مخاطب در بریتانیا و آمریکا نمی‌کند. آرتی بریتانیا و آمریکا تعداد نسبتاً محدودی ویدئو در هفته آپلود می‌کنند. به نظر می‌رسد تمرکز اصلی آرتی بر مخاطبان انگلیسی زبان بین‌المللی خود در آرتی انگلیسی است. در مقابل، آرتی عربی تقریباً ۱۲۵ ویدئو در هر هفته بارگذاری می‌کند که نشان دهنده عزم مسکو برای جذب مخاطب در این منطقه است. سایر بخش‌های آرتی به سایر زبان‌ها نیز به مراتب بیش از آرتی آمریکا انتشار ویدئوی هفتگی دارند.
یک نمونه دیگر از پوشش خبری مؤثر آرتی انگلیسی تحولات ونزوئلا در سال ۲۰۱۹ بود. هنگامی که «گوایدو» در اوایل ژانویه ۲۰۱۹ خود را رئیس جمهور خواند، وزارت امور خارجه روسیه به سرعت واکنش نشان داد و اعلام کرد ایالات متحده خواستار تغییر رژیم در ونزوئلاست. پس از آن آرتی از واژه «کودتا» استفاده کرد و احتمال مداخله نظامی آمریکا برای سرنگونی مادورو را مطرح کرد. آرتی همچنین از مادورو به عنوان «رئیس جمهور منتخب دموکراتیک» ونزوئلا نام برد و نسبت به وسواس بی‌سابقه واشنگتن به تغییر رژیم و بی‌توجهی به «هنجارها و اصول حقوق بین‌الملل» هشدار داد.
نویسندگان این رسانه و مقامات وزارت امور خارجه روسیه نسبت به مساله تحریم‌ها نیز بی‌توجه نبودند و تحریم‌های ایالات متحده را دلیل واقعی اوضاع اقتصادی ناامیدکننده ونزوئلا می‌دانستند. در پی اعلام تحریم‌های بیشتر ایالات متحده علیه ونزوئلا، دربسیاری از مقالات آرتی به این نکته اشاره شده بود. آرتی تحریم‌ها را با «محاصره قرون وسطایی شهرها» مقایسه کرد و آن‌ها را جنگ اقتصادی برای حذف مادورو دانست. در برخی از گزارش‌ها نیز تاکید می‌شد که ایالات متحده به دنبال نفت ونزوئلا است. این رویداد یکی از موارد موفقیت جنگ رسانه‌ای آرتی محسوب می‌شود.
با این همه، از دید برخی تحلیلگران، اسپوتنیک و رسانه‌هایی که توسط روسیه حمایت مالی می‌شوند و به زبان‌های محلی برنامه پخش می‌کنند به مراتب مهم‌تر از آرتی هستند؛ مانند مجله «زم ا وک» به زبان اسلواکی که به خاطر انتشار «تئوری‌های توطئه» معروف است. اسپوتنیک در منطقه بالکان نفوذ چشمگیری دارد و گفته می‌شود ارتباطات دوستانه‌ای که با برخی دانشگاه‌های کوچک در این کشورها دارد باعث می‌شود اخبار و تحلیل‌های اسپوتنیک توسط رسانه‌های محلی به سرعت منتشر شوند؛ چیزی شبیه به بازاریابی. همچنین برخی تحلیلگران به توانایی آرتی در ایجاد پیوند با افراد خاص مانند «مایک فلین» اشاره می‌کنند. به گفته رئیس سازمان اطلاعات نظامی آمریکا، آرتی بعد از برکناری مایک فلین مشاور امنیت ملی سابق ترامپ، به وی ۴۰ هزار دلار پرداخت تا برای سالگرد تأسیس این رسانه به مسکو بیاید و در نزدیکی ولادیمیر پوتین بنشیند. مجموع این ابعاد از فعالیت‌های رسانه‌های روسی موجب نگرانی رسانه‌ها و مقامات غرب است تا آنجا که «مایکل مک فال» سفیر سابق آمریکا در روسیه معتقد است که نقش آرتی نباید دست کم گرفته شود و نباید به سادگی گفت که در دنیا کسی به این شبکه اهمیت نمی‌دهد.
آرتی عربی ( RT Arabic)
چنانچه گفته شد آرتی عربی پخش برنامه‌های خود را از سال ۲۰۰۷ شروع کرد. هنگامی‌که آرتی عربی پخش برنامه‌های تلویزیونی خود را از طریق ماهواره در سال ۲۰۰۷ شروع کرد میزان دسترسی به پخش معیار اولیه موفقیت بود. بر اساس اطلاعات موجود درباره دسترسی به پخش، در آن زمان تقاضا برای آرتی عربی کمتر از سایر تلویزیون‌های ماهواره‌ای بود که در آن زمان در سطح منطقه برنامه پخش می‌کردند. این رقم به تدریج افزایش یافت تا جایی که در سال ۲۰۱۸ آرتی گزارش داد که بر اساس برررسی‌ها ۱۱ میلیون نفر این رسانه را به طور هفتگی تماشا می‌کنند و بیشترین تعداد مخاطبان نیز متعلق به عراق است.
در مقایسه می‌توان گفت که الحره ۱۷ میلیون مخاطب هفتگی دارد. اما مهم‌ترین بعد فعالیت آرتی عربی فضای مجازی است؛ تا جایی که به گزارش ریانوستی وبسایت آرتی عربی وابسته به شبکه تلویزیونی آرتی عربی درماه سپتامبر ۲۰۲۰ از نظر تعداد بازدید کننده و کاربران خاص از شبکه‌هایی همچون العربیه، الجزیره، سی ان ان عربی پیشی گرفت و جایگاه اول را به دست آورد. تعداد بازدیدکنندگان سایت ۲۹.۵ ملیون نفر و تعداد کاربران خاص ۷.۵ میلیون نفر بود. بر اساس آمارهای سایت “آلکسا” ۳.۳۱ درصد از ترافیک آرتی از جست‌وجوی کلمه «روسیا الیوم» نشأت می‌گیرد. البته باید توجه داشت که تحلیلگران و رسانه‌های غربی به سختی این آمارها را می‌پذیرند و آرتی را متهم به استفاده از ربات‌ها و سایر روش‌های افزایش دنبال‌کننده و بازدیدکننده در سرویس‌های خود می‌کنند.
آرتی عربی نسبت به سایر وبسایت‌ها حجم بسیار زیادی از محتوای آنلاین را تولید می‌کند. برای مثال این رسانه تا دسامبر ۲۰۱۸ تعداد ۵۲۴ هزار توییت منتشر کرده بود که در مقایسه با الجزیره (۲۲۹ هزار)، العربیه (۱۶۴ هزار)، سی ان ان عربی (۱۳۸ هزار)، بی بی سی عربی (۱۱۱ هزار)، و الحره (۸۶ هزار) توییت، رقم قابل توجهی محسوب می‌شود. تا همین تاریخ در فیس بوک، آرتی عربی با سرعتی پنج برابر بیش از الجزیره و العربیه محتوا منتشر می‌کرد یعنی در حدود ۱۰ پست در هر ساعت، در حالی‌که سایر صفحات در هر ساعت حدود ۲ پست منتشر می‌کنند. محتواهای ویدئویی آرتی عربی قادرند به اندازه ویدئویی از العربیه که هم‌زمان بر روی فیسبوک قرار می‌گیرد، بازدیدکنندگان را به خود جلب کند. هرچند که هردو رسانه هنوز از این نظر از العربیه عقب‌تر هستند.
صفحات فیس بوک آرتی عربی و اسپوتنیک نیز از طریق ارسال فعالانه پست‌های فیس‌بوکی متنوع مخاطب را درگیر رسانه می‌کنند. برای مثال آرتی عربی با بیش از ۱۴.۹ میلیون دنبال کننده به سرعت درباره موضوعاتی متنوع شامل موسیقی، ورزش، آموزش زبان عربی و … پست ارسال می‌کند. این تمرکز بر روی تولید مداوم و پرحجم محتوا در شبکه‌های اجتماعی به این مفهوم است که آرتی مخاطبان خود را از میان نسل جدید که به تکنولوژی دسترسی بیشتری دارند جستجو می‌کند. با توجه به انفجار جمعیت نسل جوان در کشورهای عربی این یک سرمایه‌گذاری بلندمدت بر روی مخاطبان عرب زبان محسوب می‌شود.
در یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۸ مشخص شد که حدود ۶۳ درصد جوانان در کشورهای عربی اخبار را از طریق این شبکه‌ها دنبال می‌کنند، در حالی‌که تنها ۵۱ درصد اخبار را از طریق تلویزیون دنبال می‌کنند. در سال‌های اخیر قدرت این رسانه در یوتیوب بیشتر شده است و دنبال کنندگان آن به سرعت در حال رشد هستند. در دسامبر ۲۰۱۸ آرتی عربی ۱۲۵ ویدئو با بیش از یک میلیون بار بازدید در صفحه یوتیوب خود داشت. از این نظر جایگاه این رسانه بین الجزیره و العربیه است. الجزیره ۹۷ ویدئو بیش از یک میلیون بازدید داشت و العربیه ۲۰۰ ویدئو. اگرچه ممکن است برخی از این ویدئوها تنها به دلیل محتوایی که جذاب طراحی می‌شود به این تعداد بازدید برسد و الزاماً پیام خاصی نداشته باشد، اما برخی ویدئوها هم اختصاص به سیاست منطقه دارند و بازدید زیادی را هم جذب می‌کنند؛ از جمله ویدئویی با عنوان لحظه دستگیری یک کودک بمبگذار انتحاری داعش که بیش از ۷ میلیون بار مورد بازدید قرار گرفت.
پوشش خبری کرونا در اسپانیا یکی از مهم‌ترین موضوعات تحت پوشش راشاتودی اسپانیایی در ماه‌های گذشته بوده است. بر اساس یک پژوهش بررسی ۲۰۰۰ پست صفحه فیس بوک راشاتودی اسپانیایی در خصوص کرونا ویروس در بازه زمانی اول ژانویه تا اول می ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که تقریباً ۹۴ درصد محتوای تولید شده توسط این رسانه درباره پاندمی بی‌طرفانه بود آرتی عربی تعداد قابل توجهی دنبال کننده نیز در فیس بوک دارد و این با توجه به جایگاه فیس بوک در کشورهای عربی به عنوان یک رسانه خبری، دارای اهمیت است. در دسامبر ۲۰۱۵ پست‌های آرتی عربی در فیس بوک ۱۵ میلیون بار لایک شد که اگرچه کمتر از العربیه و الجزیره – هر دو با ۲۲ میلیون بار لایک- است، اما همچنان از بسیاری از رسانه عربی بین‌المللی مانند اسکای نیوز عربی با ۱۲ میلیون لایک، الحره با ۱۱ میلیون لایک، بی بی سی عربی با ۱۰ میلیون لایک و سی ان ان عربی با حدود ۲.۵ میلیون لایک جلوتر است. بررسی این صفحات نشان می‌دهد که کاربران با پست‌های آرتی عربی در فیس بوک به همان نسبت تعامل دارند که با العربیه و الجزیره تعامل دارند.
برای درک علت این موفقیت می‌توان به نمونه‌هایی از پوشش وقایع در این رسانه پرداخت. برای مثال در موضوع فلسطین و اسرائیل، آرتی عربی به مباحث رسانه‌ای قدیمی کشورهای عربی مانند تمرکز بر اقدامات نظامی و مدنی اسرائیل علیه فلسطینیان و نقش موساد توجه نشان می‌دهد. با این وجود آرتی اسرائیل را محتاطانه مورد انتقاد قرار می‌دهد و همواره احترام تل آویو به منافع منطقه‌ای روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ را یادآوری می‌کند. به این ترتیب هنگامی که نیروهای دفاعی اسرائیل هواپیمایی را در سوریه ساقط کرد آرتی عربی این گفته مقامات اسرائیلی را به طور گسترده پوشش داد که گفته بودند ساقط کردن هواپیما تنها پس از آن رخ داد که مطمئن شدند متعلق به روسیه نبوده است.
در خصوص پوشش اخبار مربوط به تشکیلات خودگردان فلسطین نیز این رسانه به طور کلی روند صلح و جلسات مکرر بین نمایندگان روسیه و تشکیلات خودگردان را نشان می‌دهد. دیگر رسانه روسی یعنی اسپوتنیک نیز بر تجارت بین فلسطین و روسیه تأکید دارد. البته در مقایسه با سایر رسانه‌ها آرتی عربی چندان به مسائل سیاسی درون فلسطین یا حوادث کرانه باختری و غزه – به جز اقداماتی که علیه اسرائیل صورت می‌گیرد – نمی‌پردازد. همچنین در تابستان ۲۰۱۸، اخراج ساکنان بادیه نشین فلسطینی از روستای «خان الاحمر» توسط اسرائیل و «معامله قرن» ترامپ به طور برجسته در آرتی عربی منعکس شد. این اخبار با انعکاس خبر آزادی «عهد التمیمی» فعال نوجوان فلسطینی از زندان در اواخر ژوئیه همراه شد – اما در این دوره اخبار نسبتاً کمی در مورد مسائل سیاسی یا اجتماعی داخلی فلسطین در این رسانه منعکس می‌شد.
گزارش آرتی و اسپوتنیک در رابطه با ماجرای خاشقچی نیز منحصر به فرد بود. بخش مهمی از پوشش خبری سایت‌های وابسته به آرتی در مورد این حادثه کاملاً خنثی بود. گزارش‌ها بسیار محتاطانه بودند و روایت‌های رسمی ترکیه و سعودی را در مورد تحقیقات بدون هیچ گونه اظهارنظر اضافه پوشش می‌دادند. علاوه بر این هرگونه اتهام یا نظر، تنها تحت عنوان نقل قول از رهبری ترکیه، عربستان، ایالات متحده، قطر و حتی حزب‌الله مطرح می‌شد. با این حال درج روایت‌های خاص مانند نقل قول‌های خانواده خاشقچی در رد ادعاهای مطرح شده در «سی ان ان» و گزارش نشریه «سبق» در انکار گزارش رویترز پوشش داده شد و از آن چنین نتیجه گیری شد که رسانه‌های غربی بی‌اعتبار و غیرقابل اعتمادند.
نتیجه تلاش‌های مسکو در بعد تبلیغاتی و رسانه‌ای این بوده است که بر طبق نظرسنجی‌ها، روسیه از نظر جوانان عرب به عنوان یک متحد قابل اتکا شناخته می‌شود و جایگاه ایالات متحده از این نظر رو به زوال است. بر اساس این نظرسنجی تقریباً دو سوم افراد ۱۸ تا ۲۴ ساله در سراسر شبه جزیره عربستان، منطقه شام و شمال آفریقا اکنون روسیه را به عنوان کشوری دوست می‌بینند. در همین حال از نظر ۵۹ درصد از پرسش شوندگان، ایالات متحده دشمن است که این رقم نسبت به سه سال قبل که ۳۲ درصد بود تقریباً دو برابر شده است. این تغییر در درک از مفهوم دشمن تا حدی می‌تواند به افزایش تأثیر رسانه‌های روسیه مانند آرتی عربی و اسپوتنیک در جهان عرب مربوط باشد.
آرتی اسپانیایی ( RT Spanish)
آرتی اسپانیایی یکی دیگر از شاخه‌های مهم آرتی است که اگرچه نسبتاً موفق نیز عمل کرده است اما به مراتب عقب‌تر از آرتی عربی است. اکنون پخش برنامه‌های آرتی اسپانیایی بخشی از شبکه تلویزیون ملی آرژانتین است. بر اساس پژوهشی، در سال ۲۰۱۸ راشاتودی اسپانیایی ۱۸ میلیون بیننده هفتگی در ۱۰ کشور آمریکای لاتین و ۱۱ میلیون بیننده هفتگی در داخل آمریکا داشت. مخاطبان آنلاین این شبکه نیز بیشتر از سایر شبکه‌های اسپانیایی زبان بی بی سی، سی ان ان، یورونیوز، فرانس ۲۴ هستند. در سال ۲۰۱۸ این شبکه در یوتیوب بیش از یک میلیارد بازدید داشت که بیشتر از تمامی تلویزیون‌های بین‌المللی اسپانیایی زبان بوده است.
پوشش خبری کرونا در اسپانیا یکی از مهم‌ترین موضوعات تحت پوشش راشاتودی اسپانیایی در ماه‌های گذشته بوده است. بر اساس یک پژوهش بررسی ۲۰۰۰ پست صفحه فیس بوک راشاتودی اسپانیایی در خصوص کرونا ویروس در بازه زمانی اول ژانویه تا اول می ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که تقریباً ۹۴ درصد محتوای تولید شده توسط این رسانه درباره پاندمی بی‌طرفانه بود و تنها ۴.۵ درصد لحنی مثبت یا منفی داشت. این در حالی است که به گفته همین پژوهش تنها ۶۸ درصد پست‌های انگلیسی این رسانه درباره پاندمی بی‌طرفانه بودند و ۲۵ درصد آن‌ها بار منفی داشتند.
آرتی فرانسه ( RT France)
اگرچه نمی‌توان آرتی فرانسه را نیز در جذب مخاطب به اندازه آرتی عربی موفق دانست اما این رسانه روسی نیز در برخی از وقایع موفق عمل کرده‌است. از جمله در شورش جلیقه زردها آرتی با پوشش خبری گسترده و مؤثر توانست رضایت بسیاری از مخاطبان خود را در فرانسه کسب کند. وبسایت مسکو تایمز در گزارشی تصویری به علل محبوبیت آرتی در فرانسه پرداخت و از قول معترضان نقل کرد که در شرایطی که سایر رسانه‌ها آن‌ها را بایکوت می‌کردند تنها آرتی اعتراضات آن‌ها را پوشش می‌داد.
«گلوبال ریسرچ» نام وب سایت مرکز تحقیقات جهانی سازی در کاناداست. این وبسایت در آگوست ۲۰۰۱ راه اندازی شد و یک رسانه ضد آمریکا است و اطلاعات و مقالات ضد غربی در آن، از زمان تأسیس تاکنون ادامه یافته است. رسانه‌های غربی نسبت به این وبسایت نگاهی منفی دارند با این حال عملکرد این رسانه نیز در مواردی با ناخرسندی و واکنش مقامات غربی مواجه شده است. برای مثال پوشش خبری این رسانه در خصوص استفاده از سلاح‌های شیمیایی علیه غیر نظامیان در غوطه شرقی در سال ۲۰۱۸ با واکنش نهاد نظارت بر رسانه‌های فرانسه مواجه شد. این نهادگزارش آرتی را تحریف آمیز و گمراه کننده خواند. دولت‌های غربی حمله شیمیایی را به نیروهای بشار اسد نسبت می‌دادند. اما آرتی در گزارشی با عنوان «حملات شبیه سازی شده» این سوال را مطرح کرد آیا واقعاً این حمله رخ داده است یا نه و یک گروه شورشی محلی را متهم کرد که یک حمله شیمیایی جعلی به غیرنظامیان انجام داده است. نهاد نظارت بر رسانه‌های فرانسه هیچ تحریمی بر علیه آرتی اعمال نکرد، اگرچه این نهاد مجوز جریمه یا تعلیق مجوز آرتی را داشت. آرتی فرانسه این مساله را یک خطای کاملاً فنی در ترجمه اظهارات یک شاهد اهل سوریه دانست.
مثال دیگر ناخشنودی مکرون از آرتی فرانسه در جریان انتخابات ۲۰۱۷ این کشور بود که وی این رسانه را به تبلیغات منفی در جریان مبارزات انتخاباتی خود متهم کرد و خبرنگاران این رسانه را از حضور در ستاد انتخاباتی خود منع کرد. ماکرون سپس در جریان یک کنفرانس خبری مشترک با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در ورسای گفت که این رسانه و آژانس خبری اسپوتنیک در چندین نوبت اخبار جعلی و تبلیغات فریبکارانه منتشر کرده‌اند.
رسانه‌های جهانی غیررسمی روسیه
وبسایت بنیاد فرهنگ استراتژیک: این بنیاد در سال ۲۰۰۵ تأسیس شد و در ابتدا فقط به زبان روسی محتوا منتشر می‌کرد. در سپتامبر ۲۰۱۰ این بنیاد شروع به پخش محتوا به زبان انگلیسی کرد. در وب سایت انگلیسی این بنیاد هیچ اشاره‌ای به وابستگی آن به روسیه نشده است و حتی انتشار محتوا به روسی نیز ذکر نشده است. با این حال نشریه «اینترنشنال افرز» متعلق به وزارت امور خارجه روسیه که از سال ۱۹۲۲ چاپ می‌شود، در وب سایت خود بنیاد فرهنگ استراتژیک را همکار خود خواند.
رئیس این بنیاد یوری پروکوفیف است که از ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۱ رئیس حزب در مسکو و عضو دفتر سیاسی شوروی بود. مدیر کل این بنیاد ولادیمیر ماکسیمنکو است که مدیر بنیاد «اتحاد روسیه» بود. این بنیاد اکنون فعالیتی ندارد اما قبلاً در ارتقای تصویر مثبت روسیه و فرهنگ روسیه در خارج از کشور به ویژه در میان «روس تباران» متمرکز بود. در ابتدا نویسندگان صفحه انگلیسی این بنیاد نیز اکثراً روس بودند و تنها از برخی نویسندگان غربی نیز مقالاتی منتشر می‌شد. به عنوان مثال تا سال ۲۰۱۸ استاد انستیتوی امور مالی بین المللی مسکو والنتین کاتاسونف، مقاله‌ای نوشت با عنوان «سرمایه داران انگلیس و آمریکا جنگ جهانی دوم را سازمان دادند.» او در این مقاله جنگ جهانی دوم را پروژه‌ای اجرا شده توسط الیگارشی جهانی یا صاحبان پول انگلیسی-آمریکایی دانست.
از نویسندگان غربی وبسایت می‌توان «فینیان کانینگهام» نویسنده ایرلندی الاصل را نام برد که بیش از ۵۵۰ مقاله در این سایت منتشر کرده است. وی با آرتی، اسپوتنیک و ریانوستی نیز همکاری دارد. دو مورد از آخرین مقالات وی چنین نام دارد: «حقایق مربوط به کریمه باید شناخته شود.» متیو اهرت یکی دیگر از نویسندگان غربی این بنیاد است که از آوریل ۲۰۱۹ تا آگوست ۲۰۲۰ تعداد ۹۴ مقاله نوشته است. وی بنیانگذار «پاتریوت ریویو» در کاناداست و علاوه بر اینکه نویسنده بنیاد فرهنگ استراتژیک است، در سایت‌های دیگر وابسته به روسیه از جمله «اورینتال ریویو» و «ژئوپولیتیکا» نیز مقالات خود را منتشر می‌کند.
وی از طرفداران ابتکار عمل چین درباره جاده ابریشم است که از نظر وی «نیرویی برای پیشرفت جهانی، ریشه کنی فقر و صلح» است. «سینتیا چونگ» رئیس بنیادRising Tide ، نویسنده دیگر بنیاد فرهنگ استراتژیک است. یکی از مقالات اخیر وی «جنگ ۷۰ ساله درباره تبلیغات ساخته شده توسط سیا» است. البته به تدریج نویسندگان روس از جرگه نویسندگان وبسایت انگلیسی حذف شدند و جای آنان را نویسندگان غربی گرفتند. این بنیاد در شبکه اجتماعی فیس بوک نیز فعالیت نسبتاً گسترده‌ای دارد. صفحه انگلیسی این بنیاد در فیسبوک ۲۸ هزار دنبال کننده و صفحه روسی آن نیز ۱۳ هزار دنبال کننده دارد.
گلوبال ریسرچ
«گلوبال ریسرچ» نام وب سایت مرکز تحقیقات جهانی سازی در کاناداست. این وبسایت در آگوست ۲۰۰۱ راه اندازی شد و یک رسانه ضد آمریکا است و اطلاعات و مقالات ضد غربی در آن، از زمان تأسیس تاکنون ادامه یافته است. رسانه‌های غربی نسبت به این وبسایت نگاهی منفی دارند. «اکونومیست» از آن به عنوان «مرکزی برای تئوری‌های توطئه و داستان‌های جعلی» نام می‌برد. مدیر این مرکز «مایکل چوسادوفسکی» است که به عنوان شاهد در دادگاه «میلوسویچ» نیز حضور یافته بود.
برخی از موضوعات جنجالی این وبسایت که بعضاً در سطح بین‌المللی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند عبارتند از:
– ایالات متحده از حملات ۱۱ سپتامبر آگاهی داشته است.
– سلاح‌های جدید واشنگتن توانایی ایجاد تغییرات آب و هوایی را دارند.
– ایالات متحده قبلاً در مورد سونامی اقیانوس هند در دسامبر ۲۰۰۴ اطلاع داشت اما آن را مخفی نگه داشت.
در مجموع این سایت از زمان راه اندازی آن در سال ۲۰۰۱ بیش از ۴۰ هزار مقاله منتشر کرده است.
گلوبال ریسرچ با بنیاد فرهنگ استراتژیک و وبسایت جبهه جنوب نیز همکاری گسترده‌ای دارد و بسیاری از نویسندگان این سایت‌ها مشترک هستند. همچنین این سایت‌ها بسیاری از مقالات یکدیگر را بازنشر می‌دهند. در وبسایت بنیاد فرهنگ استراتژیک نیز اشاره شده است که این سایت با گلوبال ریسرچ از سال ۲۰۱۱ همکاری دارد. هر دو سایت با وبسایت چینی «رسانه چهارم» همکاری دارند. وبسایت اخیر در سال ۲۰۱۲ ایجاد شد و «چوسادوفسکی» به عنوان عضوی از هیئت مشاوران بین‌المللی آن انتخاب شد و در سال ۲۰۱۵ نیز به ریاست آن برگزیده شد.
اطلاع رسانی این سایت در مورد تحقیقات جهانی «کووید ۱۹» در ۱۲ مارس ۲۰۲۰ توجه گسترده‌ای را در سطح جهان به خود جلب کرد. «ژائو لیجیان» سخنگوی وزارت امور خارجه چین در دو توییت با استناد به دو مقاله گلوبال ریسرچ که اکنون حذف شده است ایالات متحده را مسئول شیوع کووید ۱۹ دانست. نویسنده دو مقاله «لری رومانوف» یک نویسنده کانادایی است که قبلاً نیز مقالاتی درباره سلاح‌های زیستی ایالات متحده منتشر کرده بود.
وی در مقاله خود با عنوان «درک چین» نوشته بود: «غربی‌ها در دنیای توهم آلود سیاه و سفید زندگی می‌کنند که با برنامه‌ریزی رسانه‌های صهیونیستی برای آنها طراحی شده است.» وی ژاپن را بخشی از «غرب صهیونیستی» می‌نامد. مایکل چوسادوفسکی نیز مقالات زیادی در مورد کووید ۱۹ دارد. برای مثال یکی از این مقالات چنین نام دارد: «کووید ۱۹ یک همه‌گیری جعلی؟ چه کسی پشت آن است؟ بی‌ثبات سازی اقتصادی، اجتماعی و ژئوپلیتیک جهانی.» این مقاله در تاریخ ۱ مارس ۲۰۲۰ در سایت گلوبال ریسرچ منتشر شد و سپس توسط حداقل ۷۰ وب سایت و نشریه مرتبط بازنشر شد.
نیوزفرانت
رسانه دیگر نزدیک به مسکو «نیوز فرانت» نام دارد که یک رسانه مستقر در کریمه با هدف ارائه «یک منبع اطلاعاتی جایگزین» برای مخاطبان غربی است. نیوزفرانت یک وبسایت چند زبانه را اداره می‌کند و مطالبی را به زبان‌های اسلواکی، گرجی، مجارستانی، فرانسوی، صربی، اسپانیایی، آلمانی، بلغاری، انگلیسی و روسی منتشر می‌کند و دفاتر تحریریه در بلغارستان، صربستان، آلمان، فرانسه، انگلیس، گرجستان و مجارستان دارد. این رسانه در سال ۲۰۱۸ دارای ۱۰ کارمند و حداقل ۱۰۰ خبرنگار در سراسر جهان بود.
نقطه تمرکز این سایت مسائل داخلی و بین المللی اوکراین از جمله شیوع کرونا در این کشور است. همچون سایر رسانه‌های نزدیک به مسکو، غرب نسبت به این رسانه حساس است و به دقت فعالیت‌های آن را رصد می‌کند. در آوریل سال ۲۰۲۰، فیس بوک شبکه‌ای از حساب‌ها از جمله حساب‌های مرتبط با «نیوزفرانت» را به دلیل «نقض سیاست فیسبوک در خصوص مداخلات یک دولت خارجی (روسیه)» حذف کرد. حساب کاربری این شبکه در فیس بوک مطالبی را به زبان روسی، انگلیسی، آلمانی، اسپانیایی، فرانسوی، مجارستانی، صربی، گرجی، اندونزیایی و فارسی درباره موضوعاتی مانند درگیری نظامی در اوکراین، جنگ داخلی سوریه، الحاق کریمه، ناتو، انتخابات ایالات متحده و اخیراً همه‌گیری ویروس کرونا منتشر می‌کرد. «فیسبوک گردانندگان سایت را به استفاده از ترکیبی از حساب‌های نامعتبر، تکراری و جعلی متهم کرد. علاوه بر این اتهامات، فیسبوک این شبکه را به یکی دیگر از رسانه‌های نزدیک به کرملین یعنی «جبهه جنوب» پیوند داد که به ادعای فیسبوک وبسایت اخیر نیز در کریمه مستقر است.
در ۲۰ مه ۲۰۲۰ «کنستانتین کنیریک» مدیر نیوز فرانت در فیسبوک خود اعلام کرد که کانال‌های این سایت از یوتیوب حذف شده است. تا ۷ آوریل ۲۰۲۰ کانال یوتیوب این رسانه ۴۸۴ هزار مشترک داشت و نزدیک به ۴۸۰ میلیون بار مورد بازدید قرار گرفته بود. یوتیوب علت حذف کانال را نقض شرایط خدمات این شبکه اجتماعی عنوان کرده بود. این اقدام یوتیوب با محکومیت وزارت امور خارجه روسیه مواجه شد که بیانگر اهمیت این رسانه برای مسکو است.
جبهه جنوب
«جبهه جنوب» یک سایت چند زبانه است که در روسیه ثبت شده است و بیشتر به موضوعات نظامی و امنیتی می‌پردازد. برخی منابع غربی این سایت را با «نیوزفرانت» در ارتباط می‌دانند. این رسانه برای اولین بار در ۳۰ آوریل ۲۰۱۵ در مسکو ثبت شد. در حال حاضر «جبهه جنوب» در آمستردام پشتیبانی می‌شود و محتوای آن به زبان‌های انگلیسی، روسی و آلمانی در دسترس است این وب‌سایت قبلاً در دوره‌های مختلف فعالیت خود به زبان‌های عربی، چکی، فرانسوی و فارسی مطالب خود را منتشر می‌کرد. همچون سایر رسانه‌های نزدیک به کرملین، این وبسایت نیز با محدودیت‌هایی از جانب پلتفرم‌های غربی مواجه بوده است. حساب‌های فیسبوک مرتبط با «جبهه جنوب» در آوریل ۲۰۲۰ توسط فیسبوک به دلیل نقض سیاست آن در خصوص مداخلات خارجی حذف شد. موضوعاتی که این وبسایت به آن‌ها می‌پردازد عبارتند از: منازعه اوکراین، جنگ داخلی سوریه، الحاق کریمه، ناتو، انتخابات ایالات متحده، و اخیراً بیماری همه‌گیر کرونا.
این رسانه محتوای خود را به زبان‌های روسی، انگلیسی، آلمانی، اسپانیایی، فرانسوی، مجارستانی، صربی، گرجی، اندونزیایی و فارسی منتشر می‌کرد. همچون بسیاری از سایت‌های دیگر، فیسبوک گردانندگان این سایت را به استفاده از حساب‌های غیرمعتبر، تکراری و جعلی متهم کرد. برخی از مقالات این وبسایت عبارتند از:
– چگونه و چرا دولت ایالات متحده کودتای ۲۰۱۴ در اوکراین را مرتکب شد.
– محور اتحاد و مقاومت، ونزوئلا و ایران، آزمون زمان را پشت سر می‌گذارند.
– سازمان منع سلاح‌های شیمیایی گزارش سلاح‌های شیمیایی در دومای سوریه را با حذف جزئیات مهم دستکاری کرده است.
– روسیه در پاسخ به اتهامات ایالات متحده در مورد حمله شیمیایی حلب می‌گوید واشنگتن در تلاش است اقدامات تروریست‌ها را پاکسازی کند.
مقالات جبهه جنوب از اواسط سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۲۰۰ بار در وب سایت گلوبال ریسرچ منتشر شده است و این سایت علاوه بر مشارکت اعلام شده با گلوبال ریسرچ، مطالب بنیاد فرهنگ استراتژیک را نیز بازنشر می‌دهد.
ژئوپولیتیکا
این سایت به عنوان بستری برای ملی‌گرایان افراطی روس عمل می‌کند. «ژئوپولیتیکا» با الهام از ایدئولوژی اوراسیاگرایی «الکساندر دوگین» فیلسوف روس، دیدگاهی ضد غربی دارد. محتوای این وبسایت به زبان‌های انگلیسی، روسی، اسپانیایی، ایتالیایی، صربی، فرانسوی، لهستانی، عربی و اردو منتشر می‌شود. ژئوپولیتیکا در سال ۲۰۰۸ به عنوان یک وب سایت روسی زبان تأسیس شد و سپس صفحه انگلیسی زبان خود را در سال ۲۰۱۲ راه اندازی کرد و بین سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ گسترش یافت و محتوای آن به زبان‌های اسپانیایی، ایتالیایی، صربی، فرانسوی، لهستانی، عربی و اردو منتشر می‌شود. این پورتال خود را «سکویی برای نظارت بر اوضاع ژئوپلیتیک جهان» توصیف می‌کند.
ژئوپولیتیکا و سایر سایت‌های نزدیک به مسکو اغلب مطالب یکدیگر را بازنشر می‌دهند. به عنوان مثال ساوین، یکی از اعضای بنیاد فرهنگ استراتژیک است. مقاله‌های وی به جز ژئوپولیتیکا و نیوز فرانت در رسانه‌های روسی مانند آرتی و اسپوتنیک نیز منتشر می‌شوند. ژئوپولیتیکا پنجمین رسانه محبوب در بین کشورهای اسپانیایی زبان از جمله شیلی، اسپانیا و ونزوئلا محسوب می‌شود.
برخی از موضوعات و عناوین مقالات این سایت چنین است:
– «بیل گیتس، واکسیناسیون، میکروچیپ‌ها» که در آن بیل گیتس و شرکت مایکروسافت رامتهم به تلاش برای کنترل انسان با قرار دادن ریز تراشه‌ها در بدن آن‌ها به بهانه واکسیناسیون می‌کند.
– «مالتوسیانیسم جدید» در این مقاله نویسنده ادعا می‌کند که دولت ایالات متحده و بیل گیتس قصد دارند جمعیت جهان را کاهش دهند، همچنین مقاله چنین مطرح می‌کند که بیل گیتس به ایجاد ویروس زیکا کمک کرده است.
نتیجه گیری
مروری بر شکل‌گیری و نحوه فعالیت رسانه‌های جهانی روسیه نشان می‌دهد که مسکو به درستی متوجه اهمیت تبلیغات در عرصه بین‌المللی شده است و بیش از پیش می‌کوشد از ابزارهای تبلیغاتی در جهت اهداف خود بهره گیرد. اوج موفقیت رسانه‌های روسی را می‌توان رسانه‌های عرب زبان این کشور دانست که در سال‌های اخیر به شدت در جذب مخاطب موفق بوده‌اند تا جایی که گستره مخاطبان آن تنها با رسانه‌های اصالتاً عرب منطقه یعنی الجزیره و العربیه قابل مقایسه است و به راحتی سایر رسانه‌های عرب زبان غربی را پشت سر گذاشته است. البته باید توجه داشت که مسکو هم هدف خود را به خوبی تعیین کرده است و هم ابزار دستیابی به این هدف را. هدف این کشور جذب مخاطبان جوان در کشورهای عربی است و ابزار آن نیز شبکه‌های اجتماعی است. رسانه‌های روسیه در شبکه‌های اجتماعی به مراتب فعال‌تر از وبسایت خود هستند که این نشان دهنده تمرکز آن‌ها بر نسل جدید است. موفقیت این رسانه‌ها در ترویج روایت روسیه از تحولات بین‌المللی موجب ناخرسندی در میان رسانه و مقامات غربی نیز شده است تا جایی که محدودیت‌های متعددی برای رسانه‌های نزدیک به مسکو ای جاده کرده‌اند با این وجود روسیه اکنون در متن تحولات خاورمیانه قرار گرفته است و بیش از گذشته نیازها و ذائقه افکار عمومی منطقه را می‌شناسد. بنابراین لااقل در کوتاه مدت این برتری خود را بر رسانه‌های غربی حفظ خواهد کرد.
*این گزارش توسط رایزنی فرهنگی ایران در روسیه تهیه و اختصاصاً در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده شده است