شیوع بیماری کرونا در جهان و از جمله ایران، دوباره ضرورت موضوع ارتباطات سلامت را مطرح کرد. ارتباطات سلامت به این مقوله می‌پردازد که رسانه‌ها با چه کیفیت و کمیتی باید اخبار و گزارش‌های مربوط به بهداشت و سلامت را پوشش دهند.
صدیقه اعتمادسعید، مدیر شبکه رادیویی سلامت در گفت‌وگوبا خبرنگار ایرنا با تاکید بر این که در اطلاع رسانی مربوط به همه‌گیری کرونا تشخیص زمان درست خیلی اهمیت دارد گفت: اگر زمان را درست تشخیص دهیم، می توانیم مخاطب را اقناع کنیم. امیدآفرینی و ترس افکنی هر کدام در زمان خاص خودش می تواند اثرگذار باشد. میزان ایجاد ترس در جامعه اگر خیلی زیاد باشد، مردم احساس می کنند هیچ کاری از دست شان برنمی آید. در این صورت ممکن است رفتار غلطی داشته باشند. باید مراقب باشیم این ترس‌افکنی منجر به عادی انگاری درباره فاجعه یا بحران نشود.
وی افزود: اگر بیش از اندازه بخواهیم روی امیدآفرینی تکیه کنیم، در مقاطعی یک نگرش مثبتی ایجاد می شود که شاید نتیجه آن، رفتار موثر نباشد. رسانه‌ها در جاده ای حرکت می‌کنند که با اهرم‌های ترس و امید در کنار هم باید رفتار مورد نظر را از جامعه بگیرند. تحلیل بازخوردهای پیام ما از سمت گیرنده، می تواند کمک کند متوجه شویم آیا درست حرکت کردیم یا خیر.
وی با دسته‌بندی اطلاع‌رسانی سلامت به دو بخش پیشگیری و درمان توضیح داد: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا الان آنچه انجام داده، بیشتر اطلاع رسانی درباره درمان و مرگ و میر بوده. اطلاع رسانی درست و دقیق درباره پیشگیری خیلی دیر و کم انجام شد. این روزها ساعت ۱۴ بعداز ظهر همه منتظر شنیدن آمار ابتلا و مرگ هستند. این خوب نیست. سیستم اطلاع رسانی باید پیشگیری و تغییر سبک زندگی را هدف قرار دهد. پیشگیری باید اولویت یک وزارت بهداشت باشد. اگر این اتفاق بیفتد می توانیم همه همه‌گیری‌ها را کنترل کنیم.
وزارت بهداشت، فقط به دادن آمار خام اکتفا نکند
اعتماد سعید با بیان این که رسانه‌ها از اطلاعات درست حوزه پیشگیری مطلع نیستند، اظهار داشت: اکثر آمارها محرمانه تلقی می شود. در حالی که دانستن این آمارها می‌تواند به عملیات رسانه ای ما در حوزه پیشگیری کمک کند. مثلا ما نمی‌دانیم تعداد کسانی که ماسک می زنند چقدر است و چند درصد از مردم رفتارهای پیشگیرانه دارند. تحلیل این آمارها کمتر در اختیار رسانه قرار گرفته است.
وی افزود: آمارها منطبق بر تحلیل رفتار نیست. آمارهای خامی می‌دهند که منطقه جغرافیایی‌اش مشخص نیست و علت رفتار افراد را توضیح نمی‌دهند. الان نمی‌دانیم چند درصد مردم مخالف واکسن هستند و علت مخالفت‌شان نیست. وزارت بهداشت باید آمار بدهد و آمارها را تحلیل کند تا برای اقناع مخاطب استفاده کنیم.
مدیر شبکه رادیویی سلامت با اشاره به تغییر سبک زندگی مردم پس از کرونا توضیح داد: باید آماری درباره نحوه نگرش مردم داشته باشیم. مثلا بدانیم مردم نگرش‌شان نسبت به تجمعات خانوادگی چگونه است، تا چه اندازه در مراسم تولد، عزا و عروسی شرکت می‌کنند. اگر نگرش مردم را بدانیم می توانیم پیام درستتولید کنیم. باید بدانیم مردم نسبت به چه چیزهایی سوال دارند و میزان موافقت یا مخالفت‌شان با موضوعات مختلف چگونه است.
دیر عمل کردن رسانه‌ها
اعتماد سعید با تاکید بر این که باید اطلاعات درست را از منابع درست رسانه ای منتقل کنیم بیان کرد: یکی از معایب فضای مجازی این است که اطلاعات غیرموثق را تولید و توزیع می‌کند. سواد رسانه ای مردم را باید بالا ببریم که بتوانند اطلاعات را ارزیابی کنند و درست و غلط را تشخیص بدهند. دیر عمل کردن رسانه‌ها یکی از دلایل انتشار شایعات کرونایی است. منابع رسانه ای موثق اگر اطلاعات درست را سریع در اختیار مردم قرار بدهند، تاثیرگذاری اخبار غلط کم می‌شود.
وی طب سنتی را بخشی از فرهنگ عمومی مردم دانست و تاکید کرد: منابع دانشگاهی باید درباره طب سنتی به اندازه کافی تولید محتوا کنند. در غیر این صورت افراد شارلاتان از اعتقادات مردم سوء استفاده کرده و با طب سنتی تجارت می کنند. دغدغه این افراد سلامت مردم نیست. منابع دانشگاهی باید در موضوعات مختلف کار علمی کنند.
زنگ تغییر سبک زندگی را دی ۹۸ زدیم
اعتماد سعید شروع بحث تغییر سبک زندگی قبل از ورود کرونا را یکی از اقدامات رادیو سلامت عنوان کرد و توضیح داد: من و همکارانم از دی سال ۱۳۹۸ احتمال دادیم ویروس کرونا از چین به ایران بیاید. هفت و نیم صبح روز هفت دی زنگ تغییر سبک زندگی را در رادیو سلامت زدیم. آن زمان هر روز یک کارشناس پنج دقیقه درباره بیماری‌های واگیردار صحبت می‌کرد. این برنامه از اضطراب ناگهانی جلوگیری و مخاطب را آماده کرد که شاید با یک بحران سلامتی مواجه شود.
وی مطالبه گری از مسئولان، تبلیغ دستاوردهای حوزه بهداشت و درمان، برجسته سازی فعالیت‌های جهادی و علمی و پاسخگویی به سوالات مردم را از دیگر اقدامات رادیو سلامت با موضوع کرونا عنوان کرد.
به گفته اعتماد سعید هم‌اکنون اساتید هیات علمی دانشگاه‌ها در دو برنامه صبح و بعداز ظهر رادیو سلامت به سوالات مردم درباره کرونا پاسخ می‌دهند.
به گزارش ایرنا، رادیو سلامت یکی از شبکه‌های رادیویی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است که بهمن ۱۳۸۱ با هدف بهبود سلامت فردی و اجتماعی تأسیس شد و هم‌اکنون به صورت ۲۴ ساعته پخش می‌شود.
