به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ستاد همایش سالانه اقتصاد مقاومتی، نشست «تجارت منطقه‌ای برق؛ الزامات و اولویت‌ها»، با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران و فعالان این حوزه در پژوهشکده مطالعات فناوری برگزار شد. این نشست، ششمین پیش نشست تخصصی از هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در تاریخ ۲۹ بهمن سال جاری با موضوع «تجارت منطقه‌ای؛ اولویت راهبردی» برگزار خواهد شد.
اهمیت، الزامات و سازوکارهای استفاده از فرصت جغرافیایی استراتژیک ایران در تجارت منطقه‌ای برق، متولی این حوزه و وضعیت کنونی تجارت برق کشور از جمله مواردی بود که به طور مفصل در یک نشست به آن‌ها پرداخته شد.
در این نشست حبیب قراگزلو، معاون بازار برق شرکت مدیریت شبکه برق ایران با بیان این که یکی از مهمترین الزامات تجارت منطقه‌ای برق افزایش نقاط اتصال و ارتباط شبکه برق کشورهای منطقه است، گفت: اتصالمان با برخی کشورهای منطقه خوب و با برخی ضعیف است. باید ارتباط مان را با کشورهای مختلف قوی کنیم. باید سعی کنیم مزیت نسبی خود برای تولید برق در منطقه را حفظ کنیم. اگر در منطقه بازارها گسترش پیدا کند و ما کاری نکنیم سهم ایران از بازارها کم خواهد شد.
وی تصریح کرد: برخی از کشورهای اطراف شبکه‌های برق ضعیفی دارند. این کشورها متأسفانه خیلی بازارپذیر نیستند. اگر بخواهیم بازار منطقه‌ای راه اندازی کنیم باید روی زیرساخت‌های این کشورها نیز کار شود. می‌توان سرمایه گذاری خوبی انجام داد از جهت صادرات خدمات و وقتی آن‌ها قوی شدند می‌توان بازار منطقه‌ای را ایجاد نمود. ما اتصالات با کشورهای همسایه داریم اما نه برای حجم‌های بالای برق صادراتی. برای تبدیل شدن به هاب منطقه باید ظرفیت‌ها افزایش یابد.
قراگزلو افزود: اولین و مهمترین اولویت شاید توسعه ارتباطات فیزیکی به معنای بسترهای انتقال انرژی با کشورهای منطقه است. ارتباطات را باید قوی کنیم نه فقط برای صادرات. بحث ترانزیت برق خیلی مهم است. اگر شبکه قوی داشته باشیم می‌توانیم برق را بین کشورها توزیع کنیم و از منافع و درآمد آن استفاده نمود.
۳۷ مجوز صادرات برق، فاقد اعتبار است
وی با اشاره به این که وزارت نیرو با محوریت توانیر مهمترین وظیفه را در بحث تجارت منطقه‌ای برق دارد، گفت: مجوزهای صادرات و واردات دست وزارت نیرو است اما متأسفانه از سال ۹۳-۹۲ حدود ۳۷ مجوز صادرات صادر شده، اما بسیاری از آن‌ها الآن فاقد اعتبار است و عملاً صادرات انجام نمی‌شود. بخش خصوصی ما نسبت به بحث صادرات بدبین شده و خودش هم خیلی پیگیر نیست. در بخش تحویل و نرخ گذاری سوخت، وزارت نفت مرجع اصلی است اما با همکاری نهادهای دیگر مانند وزارت نیرو. این جا باید نهادی بالادستی ورود کند تا نهادهای مختلف به طور مناسب و به دور از تعارض منافع این کار را انجام دهند.
معاون بازار برق شرکت مدیریت شبکه برق ادامه داد: بازارهای منطقه‌ای در ایران سابقه زیادی دارد و متولیان اصلی هم شرکت توانیر و شرکت مدیریت شبکه است که با همکاری با سازمان منطقه‌ای اکو پیگیر این مساله بودیم. ابتدا قرار شد ایران و ترکیه پایلوت راه اندازی بازار منطقه‌ای برق شوند. ولی اخیراً در نشست rpc آخری که در اکو داشتیم قرار شد همه کشورهای متمایل به این کار وارد این مساله شوند و زیرساخت‌ها و لوازم این کار فراهم شود.
وی با اشاره به لزوم داشتن مکانیزمی برای حذف یارانه انرژی در کشور، گفت: اگر بخواهیم بازار بین بخش‌های مختلف رقابتی باشد، باید مکانیزمی را طراحی کنیم که یارانه‌های کشورهای مختلف در بخش انرژی در بازارهای بین المللی به نحوی مدیریت شود. باید سعی کنیم مزیت نسبی خود را برای تولید برق در منطقه حفظ کنیم. اگر در منطقه بازارها گسترش پیدا کند و ما کاری نکنیم سهم ایران از بازارها کم خواهد شد.
قراگزلو با اشاره به رقابت مخرب بین بخش برق و گاز در داخل کشور برای صادرات، اظهار داشت: باید استراتژی مشترکی بین وزارت نفت و نیرو تدوین شود تا از چنین مسائلی جلوگیری کند. مثلاً در بحث صادرات برق، نفت و گاز نیاز به چنین استراتژی کاملاً احساس می‌شود.
لزوم انتفاع سازمان محیط زیست از صادرات برق
این مقام مسئول با بیان مساله مشکلات زیست محیطی تولید برق مانند تمرکز آلودگی هوا در کشور، توضیح داد: از این باب که صادرات برق به نوعی به معنای تولید برق در داخل و صادر نمودن برق پاک است. یعنی آلودگی‌ها در داخل کشور متمرکز می‌شود و برق پاک صادر می‌شود. اگر امکان داشته باشد باید سازمان محیط زیست هم انتفاعی از صادرات برق داشته باشد تا بتواند به تقویت محیط زیست بپردازد.
معاون بازار برق شرکت مدیریت شبکه برق تحریم و عدم امکان دریافت منابع ناشی از فروش برق و همچنین نداشتن سیاستگذاری دقیق در خصوص ورود بخش خصوصی به صادرات را از موانع تحقق تجارت منطقه‌ای برق دانست و گفت: ما در اسناد بالادستی خیلی خوب صحبت می‌کنیم که بخش خصوصی باید وارد عمل شود. اما در میدان عمل چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد.
نداشتن صرفه اقتصادی برق صادراتی با قیمت بالای گاز
قراگوزلو افزود: بعضاً به نیروگاه‌ها می‌گویند اگر می‌خواهید برق را صادر کنید قیمت سوخت فرق می‌کند و این قیمت تا حدی بالاست که دیگر صادرات صرفه اقتصادی ندارد. قرار نیست کل سهم پول صادرات برای یک نفر باشد. می‌توان بخشی را به نیروگاه و بخشی را به بقیه اختصاص داد. باید منافع صادرات را باهم تقسیم کنیم. مثلاً نیروگاه گاز یارانه ای را می‌سوزاند، بخشی از پول برای گاز صرف شود و بخشی برای نیروگاه.
وی در پایان گفت: یکی دیگر از اولویت‌ها داشتن قراردادهای محکم و خوب با کشورها است. این قراردادها می‌تواند یا توسط دولت بسته شود و به بخش خصوصی انتقال یابد یا با بلوغ بخش خصوصی، خود بخش خصوصی این کار را انجام دهد. ما از لحاظ تجارت برق به بلوغ خوبی نرسیده ایم. قراردادها بلندمدت است اما نکته اینجاست که باید به قرارداد پایبند باشیم. در غیر این صورت مزیت ما در تأمین برق از بین می‌رود. من مطمئنم تا چند سال آینده مزیت نسبی صادرات را داریم. ما تا ۵-۴ سال آینده می‌توانیم برق صادر کنیم و بستر را تقویت کنیم تا در آینده روی ترانزیت کار کنیم.
