به گزارش تجارت گردان ، یک هفته پس از استعفای «حسن قالیباف اصل» در اواخر دی ماه سال گذشته، «محمدعلی دهقان دهنوی» با پیشنهاد وزیر اقتصاد و با رای شورای عالی بورس به عنوان رییس سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شد. دهقان دهنوی در روزهای اوج اعتراضات سهامداران به وضعیت بازار سرمایه و ریزش‌های پی در پی شاخص، ریاست سازمان بورس را پذیرفت. وی پیش از آن معاون وزیر اقتصاد و قبل‌تر عضو هیات مدیره بانک مسکن و هیات علمی گروه مالی و بانکداری دانشگاه علامه طباطبایی بود. 

دهقان دهنوی پس از گذشت ۷ ماه از حضورش در بازار سرمایه به عنوان متولی این بازار در گفت‌وگو با ایلنا دلایل سقوط شاخص در سال گذشته و صعود شاخص در چند هفته اخیرا را تشریح کرده‌ و معتقد است که صدای معترضان به ویژه سهامداران خرد متضرر باید شنیده شود. طبق گفته رییس سازمان بورس در سال ۹۹ به جز سهام عدالتی‌ها ۶ میلیون کد جدید بورسی صادر شد که با وجود ریزش‌های شاخص، هنوز ۶۰ درصد آنها در سود هستند و ۴٫۵ میلیون نفر از آنها سرمایه کمتر از ۱۰ میلیون تومان وارد بازار کرده‌اند.  

انتخاب ترکیبی از عقاید و نظرات بودم، نه فقط وزیر اقتصاد                 

محمدعلی دهقان دهنوی در گفت‌وگو با ایلنا در پاسخ به این سوال که چرا در ماه‌های پایانی دولت و با وجود اعتراضات عده‌ای از سهامداران، ریاست سازمان بورس را پذیرفت و آیا جریان مخالف وی، پس از ورودش به سازمان بر روند بازار تاثیر گذاشتند، گفت: پیش از انتخابم به عنوان رییس سازمان بورس، دو سال در وزارت اقتصاد در معاونت اقتصادی مشغول به کار بودم اما از قبل با دکتر دژپسند آشنا بودم و مدت‌ها با وی همکاری داشتم و شناخت کاملی نسبت به یکدیگر داشتیم. فعالیت‌ها در معاونت اقتصادی وزارت اقتصاد دو محور اصلی بهبود فضای کسب و کار و تبیین و تدوین سیاست‌‌های اقتصادی دارد و برخی از برنامه‌های بورسی در این معاونت طراحی می‌شود.     

وی ادامه داد: معاونت اقتصادی وزارت اقتصاد عملا بازوی ستادی وزارت اقتصاد در حوزه بازار سرمایه است و مباحث کلان بازار سرمایه در معاونت اقتصادی جریان دارد و به همین دلیل همواره ارتباط پویا بین معاونت اقتصادی و بازار سرمایه وجود دارد و در همان مقطع به طور مستمر به اقای قالیباف اصل در اداره امور بازار سرمایه همفکری و همکاری داشتیم اما در نهایت تصمیم وی برای استعفا جدی بود و شورای عالی بورس در موقعیتی قرار گرفت که استعفای اقای قالیباف را بپذیرد.

رییس سازمان بورس افزود: پس از اینکه استعفای آقای قالیباف توسط خود ایشان علنی شد اقای دژپسند به بنده پیشنهاد حضور در سازمان بورس را داد و از آنجایی که بیشتر از ۸ ماه تا پایان دولت باقی نمانده بود به دنبال گزینه‌ای بودند که آشنایی کامل را داشته و دو طرف فهم مشترک داشته باشند.

از رفتار جریان مخالفم تعبیر لجاجت و بداخلاقی نداشتم و ندارم

دهقان‌دهنوی درباره مخالفان حضور وی در سازمان بورس اظهار داشت: طبیعی است که افراد بنا بر نظرات خود یا بابت شناخت کمتری که از من داشتند گزینه‌های دیگری را برای ریاست سازمان بورس مطرح می‌کردند اما در نهایت تصمیم‌گیرنده درباره انتخاب رییس سازمان، شورای عالی بورس است. در واقع وزیر اقتصاد گزینه مورد نظر خود را به شورا پیشنهاد می‌دهد و اگر گزینه پیشنهادی در شورا رای نیاورد، نمی‌تواند رییس سازمان بورس شود.   

وی تاکید کرد: البته همواره در انتخاب افراد برای پست‌های مختلف یک جریان لابی وجود دارد و نمی‌توانم این موضوع را انکار کنم به هر حال چراکه همواره موافقان و مخالفانی در این باره وجود دارد اما در نهایت شورای عالی بورس براساس برنامه‌هایی که برای این سازمان و بازار سرمایه ارایه دادم، من را به عنوان رییس سازمان بورس انتخاب کرد. باید توجه داشته باشیم که شورای عالی بورس ترکیبی از افراد حقیقی و حقوقی و نهادهایی از بازار سرمایه، نمایندگان دولت، دادستانی و …. است و این شورای ترکیبی از عقاید و نظرات مختلف و متنوع است.  

رییس سازمان بورس در پاسخ به این سوال که آیا پس از انتخاب شما لجاجت‌های مخالفان از وزارتخانه‌ها یا مجلس در بازار بروز و ظهور داشت، گفت: طبیعت بازار سرمایه این است که از این موضوعات تحت تاثیر قرار بگیرد اما باید این موضوع را در نظر بگیریم که مراجع مختلف قدرت، تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی اهداف و نظرات خود را دارند و نباید از این موضوع، تعبیر لجاجت و بداخلاقی داشته‌ باشیم. گاهی اوقات مرجع سیاست‌گذاری بنا بر قضاوت و مسئولیت‌های خود تصمیمی می‌گیرد یا پیش از اعمال آن، تصمیم گرفته شده را اعلام می‌کند هرچند فکر می‌کنند تصمیم خوبی را اتخاذ کرده‌اند اما همان تصمیم بازار سرمایه را تحت شعاع قرار می‌دهد.

دهقان دهنوی با بیان اینکه بازار سرمایه هم معمولا دچار بیش واکنشی می‌شود یعنی نسبت به یک خبر مثبت یا منفی بیش از واقعیت آن، واکنش نشان می‌دهد، افزود: به عبارت دیگر در این جریان، تصمیمات در بازارسرمایه بزرگ‌نمایی می‌شوند. بنابراین تلاش ما براین بوده که سازمان بورس، نهادهای مالی و سهامداران تمرین کنیم تا به تشدید این فضا دامن نزنیم و با آرامش مشکلات را برطرف سازیم. به همین دلیل است که امروز با دستگاه‌های مختلف اجرایی و مجلس بدون تنش در حال همکاری هستیم.

وی تاکید کرد: باید بتوانیم فضایی ایجاد کنیم که مجلس هم به کمک بازار سرمایه بیاید و اگر اصل را بازار سرمایه بدانیم، موضوعاتی مانند انتخاب یک فرد خاص برای سازمان بورس دیگر نباید اهمیتی داشته باشد و مهم این است که مجلس اعتقاد بر حمایت از بازار سرمایه داشته باشد.

سرعت تحولات بورس بالاتر از سرعت تصویب مصوبه در مجلس بود

وی در پاسخ به این سوال که اگر مجلس از بازار سرمایه حمایت کرده، چرا گفته می‌شود در تصویب پیشنهادهای حمایتی از بازار کُند بوده و فرصت استفاده از ابزار و مصوبه‌های طلایی گرفته شد، گفت: این موضوع درباره مصوبه صرف سهام بود. مصوبه صرف سهام یکی از روش‌هایی بود که در ابتدای سال گذشته در تلاش بودیم از طریق آن، عرضه سهام را افزایش دهیم تا روند صعودی شاخص تند نباشد. اتفاقا منشا اولیه این پیشنهاد هم بنده بودم که در معاونت اقتصادی پیش‌نویس آن را تدوین و تهیه کردم اما از آنجایی که اجرای آن نیاز به قانون داشت باید در شورای عالی هماهنگی اقتصادی به تصویب می‌رسید اما در آن شورا، تصمیم به ارجاع به مجلس گرفته شد.

وی افزود: واقعیت این است که مجلس هم در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به تصویب آن اقدام کرد. به طور دقیق‌تر نسبت به پروسه‌ها و فرایندهای عادی مجلس، این مصوبه در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شد و اتفاقا با رای بالایی هم به تصویب رسید. اما این سرعت مجلس نسبت به سرعت بسیار بالای بازار سرمایه در آن مقطع، کافی نبود. وقتی این مصوبه در مجلس تصویب شد زمانی بود که شاخص شروع به ریزش کرد و عملا دیگر امکان استفاده از ین ابزار وجود نداشت. البته از ابزارهای زیادی برای بهبود فضای بازار سرمایه استفاده کردیم و کمک گرفتیم.

چرا روند ریزشی شاخص متوقف نشد

دهقان دهنوی در باره اینکه چرا با وجود استفاده از ابزارهای مختلف روند ریزشی بازار متوقف نشد، ادامه داد: سال گذشته در تاریخ اقتصادی کشور سال خاصی بود. اگر به گذشته بازار سرمایه نگاه کنیم و شاخص را مورد بررسی قرار دهیم، می‌بینیم که شاخص همواره افت و خیز داشته ‌است. پس از طی دوره‌های نزولی، شاخص احیا شده و به دوره‌های صعود رسیده‌ایم. این در حالی است که اساسا افت و خیز شاخص در طبیعت بازار سرمایه است اما سه موضوع، سال گذشته را از تاریخ بازار سرمایه متمایز می‌کند. شدت صعود و نزول شاخص، رشد جهشی کدهای جدید بورسی و انتظارات از رشد نرخ دلار موضوعاتی بودند که به شدت بازار را تحت تاثیر قرار دادند و بورس ۹۹ را متمایز از سال‌های گذشته کردند. 

رییس سازمان بورس گفت: همان طور که گفته شد موضوع مهم رشد شاخص در سال گذشته است البته در سال ۹۸ رشد شاخص بیشتر از سال ۹۹ بوده اما از آنجایی که در آن سال ریزشی رخ نداد کسی درباره صعود جهشی شاخص در سال ۹۸ صحبت نمی‌کند. ‌

وی با بیان اینکه موضوع دوم این است که در سال گذشته ورود مردم به بازار سرمایه نسبت به سنوات گذشته بسیار زیاد بود و شاهد ورود گسترده مردم به بازار سرمایه بودیم، اظهار داشت: کسانی که از قبل در بازار سرمایه حضور داشتند و از سهامداران قدیمی محسوب می‌شوند، وقتی از تجربه‌‌های خود در ریزش‌های دوره‌های گذشته می‌گویند جزو افتخارتشان است که سه الی ۴ ریزش بازار را دیده‌اند. برخی از آنها پیشکسوتان بازار سرمایه هستند که به نظرات این افراد بسیار بها داده می‌شود. بعضا سرمایه این افراد در بورس چند بار به صفر رسیده‌‌است تا دریابند که چگونه ریسک در بازار سرمایه را مدیریت کنند. لذا این افراد همیشه مسئولیت سود و زیان خودشان را می‌پذیرند و واقعیت وجود ریسک در بازار را پذیرفته‌اند.

آنهایی که از خرداد ۹۹ بورسی شدند، متضررترین هستند 

دهقان دهنوی افزود: جمعیت قابل توجهی در ابتدای سال ۹۹ وارد بازار شدند و آنهایی که از ابتدای سال وارد شدند به دلیل اینکه چند ماه اول را در سود بودند،‌ هنوز در سود هستند یا اینکه ضرر قابل توجهی متوجه آنها نیست. اما اکثر افرادی که از اواخر خرداد ماه سال گذشته به بعد وارد بازار شدند،‌ در زیان هستند و برای افرادی که دو ماه پس از ورود به بازار با افت سنگین مواجه می‌شوند هضم این موضوع بسیارسخت است.

صدور ۶ میلیون کد بورسی جدید در سال گذشته به‌جز سهام عدالتی‌ها 

رییس سازمان بورس با اشاره به میزان کدهای جدید بورسی در سال گذشته گفت: در طول سال گذشته حدود ۶ میلیون کد بورسی جدید صادر شد. یعنی ۶ میلیون نفر جدید وارد بازار سرمایه شدند البته تعداد زیادی از کدهای غیرفعال هم در این مدت، فعال شدند و پول جدید وارد بازار کردند. در عین حال، میزان افزایش سهامداران بسیار بیشتر است چراکه بسیاری‌ها هم به واسطه مدیریت سهام عدالت خود کد بورسی گرفتند و وارد بازار سرمایه شدند اما آنها جزو آمار ۶ میلیون کد بورسی جدید که پولی وارد بازار کردند و سهام خریدند، حساب نمی‌کنیم.

۶۰ درصد از تازه‌واردها هنوز در سود هستند

وی با تاکید بر اینکه حدود ۵۵ تا ۶۰ درصد از این ۶ میلیون کد بورسی با وجود اینکه بخشی از سود خود را از دست داده‌اند، هنوز در سود هستند، گفت: باید توجه داشته باشیم که تا قبل از سال ۹۹ حدود ۱۱ میلیون کد بورسی در کشور وجود داشت. به عبارت دیگر فقط در یک سال بیشتر از نصف جمعیت تمام سال‌های فعالیت بورس، وارد بازار سرمایه شده و کد بورسی گرفتند.

دهقان دهنوی در پاسخ به این سوال که متوسط پولی که ۶ میلیون کد بورسی جدید وارد بازار سرمایه کردند، چقدر است، اظهار داشت: طبق بررسی‌هایی برای اجرای یک طرح حمایتی از سهامداران خرد داشتیم؛ از ۶ میلیون کد بورسی جدید، ۴ تا ۴٫۵ میلیون نفر زیر ۱۰ میلیون تومان پول وارد بازار سرمایه کرده‌اند.

برخی از سهامداران انتظار دلار ۴۰ تا ۶۰ هزار تومانی را داشتند

دهقان دهنوی با بیان اینکه افرادی که ضرر سنگینی داشتند حق دارند که صدای اعتراض خود رابه گوش همه برسانند و وظیفه ما هم این است که راهکارهای کمک به این افراد را مورد بررسی قرار دهیم تاکید کرد: اما باید توجه داشته باشیم که بخشی از سهامداران در همین مدت سود بسیار خوبی داشتند و به‌خصوص آن‌هایی که انگیزه‌های سرمایه‌گذاری بلند مدت در بازار دارند، توجهی به این فضا نمی‌کنند در واقع افرادی هستند که در همین روند نزولی شاخص با سرمایه گذاری هوشمند سود کرده‌اند و می‌کنند یا به فکر سرمایه‌گذاری بلند مدت هستند.   

وی ادامه دارد: در سال گذشته در کنار شدت صعود و نزول شاخص و افزایش کدهای بورسی،‌ نوسانات اقتصادی موضوع بسیار تاثیرگذار و مورد توجه برای بازارسرمایه بود. متاسفانه در ابتدای سال گذشته تا مدت زیادی انتظارات فعالان اقتصادی افزایش نرخ ارز بود و تصور می‌شد که فشارهای اقتصادی بیشتر می‌شود و براساس افزایش فشار، نرخ ارز بالاتر می‌رود.

دهقان دهنوی با اشاره به پیش‌بینی فعالان از رشد نرخ ارز گفت: فعالان مختلف، پیش‌بینی‌های مختلفی از نرخ ارز داشتند عده‌ای انتظار دلار ۳۰ هزار تومانی را داشتند که در مقطعی، پیش بینی آنها محقق شد اما از گوشه و کنار حرف‌هایی که شنیده می‌شد این بود که قیمت دلار به ۴۰ هزار تومان هم می‌رسد البته به طور انگشت شمار عده‌ای رقم فضایی دلار ۶۰ هزار تومانی را هم پیش‌بینی کرده‌ بودند.

وی درباره چگونگی شکل‌گیری انتظارات اظهار داشت: یک عده از سهامداران برای مدیریت شرکت‌ها وارد بازار سرمایه می‌شوند که به عبارتی این افراد مشغول به شرکت‌داری هستند و کاری به خرید و فروش روزانه ندارند. اما عده‌ای دیگر سهامدارانی هستند که پس‌انداز اضافی دارند و برای این افراد قیمت تابلو بسیار اهمیت دارد و مدام در حال حساب سود و زیان خود هستند.

رییس سازمان بورس افزود: در کشورهای مختلف دنیا ۴ بازار دارایی کلاسیک طلا، ارز، مسکن و سهام وجود دارد. وقتی مردم پس‌انداز اضافی دارند و کارآفرین نیستند که از این پس‌انداز در کسب و کار خود استفاده کنند، به سمت سرمایه‌گذاری در این بازارها می‌روند. حال در نظر بگیریم گفته شود که نرخ دلار به ۴۰ هزار تومان می‌رسد و فرد سرمایه‌گذار هم به این احتمال افزایش نرخ ارز باور پیدا کند. به طور قطع در شرایطی که نرخ سود بانکی در حال کاهش است و فرد هم سرمایه خود را در مواجه با کاهش ارزش پول می‌بیند، سرمایه خود را از سپرده بانکی به سمت بازار دارایی هدایت می‌کند تا خود را در برابر تورم پوشش دهد.

دهقان دهنوی ادامه داد: در سال گذشته بازار ملک به حدی افزایش قیمت داشت که سرمایه‌گذار خرد نمی‌توانست برای حفظ ارزش پول خود وارد این بازار شود؛ بنابراین باید سایر بازارها را انتخاب می‌‌کرد. بدین ترتیب بسیاری‌ از سرمایه‌گذاران به سمت بازار سرمایه تمایل پیدا کردند. در این مقطع انتظارات افزایش نرخ ارز، اثر خود را بر بازار سرمایه ‌گذاشت و همچنین وقتی افراد زیادی با الگو برداری از یکدیگر وارد بازار شدند، این رفتار تشدید شد و افراد از همین رفتار سیگنال می‌گرفتند و تقاضا در این بازار افزایش پیدا می‌کرد.

دولت کدام بازار را تبلیغ کند

وی درباره تبلیغ دولت برای ورود مردم به بازار سرمایه اظهار داشت: موضوع مهمی که باید برای مردم توضیح داده شود این است که آیا دولت‌ها باید مردم را به بورس دعوت کنند یا خیر؟ در واقع سؤال این است که دولت‌ها باید مردم را به کدام یک از بازارهای چهارگانه کلاسیک دعوت کنند؟ اگر کسی وارد بازار ارز شود و برای مثال ۱۰ هزار دلار خانگی داشته باشد، در واقع وام بدون بهره به دولت آمریکا داده است. بنابراین بازار ارز گزینه مطلوبی برای سرمایه گذاری مردم محسوب نمی‌شود. هر دولتی باید توصیه منع ورود به بازار ارز را برای مردم داشته باشد.

رییس سازمان بورس با بیان اینکه افرادی که وارد بازار طلا می‌شوند هر چند خود را در مقابل تورم پوشش داده‌اند اما کمکی به اقتصاد کشور نمی‌کنند، گفت: این بازار مولد نیست بلکه بازاری خنثی محسوب می‌شود. وی افزود: در بازار ملک، دولت برای تامین مسکن وظیفه ذاتی دارد اما اگر سرمایه‌های سرگردان و مازاد وارد بازار ملک شود و قیمت‌ها را بیش از تورم بالا ببرد، به این معناست که دقیقا با یک وقفه‌ای نرخ اجاره بالاتر می‌رود. این همان چیزی است که امروز شاهد آن هستیم. بنابراین تاثیر ورود سرمایه‌های سرگردان به بازار مسکن، فشار معیشتی برای مردم است. هر چند دولت برای ساخت و ساز مسکن مردم باید برنامه داشته باشد و مشوق‌هایی در این جهت ارایه دهد اما برای خرید و فروش مسکن و هدایت نقدینگی به این بازار انگیزه‌ای ندارد چراکه اثر ورود سرمایه به این حوزه رشد تورم است.

دهقان دهنوی تاکید کرد: اما در بازار سهام هیچ یک از این اتفاقات را نمی‌بینیم. بازار سهام وام به کشور خارجی نیست؛ نمی‌تواند خنثی باشد و در سبد مصرفی خانوار هم حضور ندارد. از این رو، نمی‌تواند اثر تورمی داشته باشد. نکته مثبت بازار سرمایه این است که امکان تامین مالی از این محل برای شرکت‌ها و بنگاه‌ها فراهم می‌شود.

عوامل ریزش بازار پس از مرداد ۹۹

وی در پاسخ به این سوال که چرا دولت در حمایت از بازار موفق نبود، تاکید کرد: وقتی به مرداد ماه ۹۹ رسیدیم، یک سری اتفاقات به طور سریالی رخ داد. یکی از آنها تغییر انتظارات سهامداران بود. عده‌ای گفتند در آمریکا هم انتخاباتی پیش رو است و تحلیل‌هایی مطرح شد مبنی بر اینکه نتیجه این انتخابات چه تاثیری در روابط کشورها می‌تواند داشته باشد. عده‌ای هم که سودهای خوبی کرده بودند به این نتیجه رسیدند که بخشی از سهام خود را بفروشند تا سود بدست آمده را ذخیره کنند.

رییس سازمان بورس تاکید کرد: تعدادی از فعالان بازار سرمایه مطابق با پیش‌بینی‌های جمع قابل توجهی از کارشناسان سیاسی تصور می‌کردند دولت آمریکا در دست جمهوری‌خواهان باقی خواهد ماند و آنها نیز موضوعاتی نظیر بازگشت به برجام را در دستور کار ندارند. با تغییر دولت در آمریکا و شعارهایی که دموکرات‌ها در خصوص توافق برجام داده بودند، تحلیل فعالان اقتصادی تغییر کرد. کسانی که تصور می‌کردند دلار ۶۰ هزار تومان خواهد شد، این بار پیش‌بینی کاهش قیمت زیادی را در نرخ دلار مطرح کردند. بنابراین یک فضای نااطمینانی شکل گرفته بود و این بار انتظارات رو پایین ایجاد شد و باعث شد که برآوردها درباره آینده قیمت سهام نمای مطلوبی نداشته باشد. عملا فشار عرضه برای فروش زیاد شد و ابزارهای حمایتی مانند بازار گردان‌ها نتوانستند آن طور که باید کمک کنند.

وی ادامه داد: البته نباید فراموش کنیم که در آن دوره بداخلاقی‌های سیاسی هم وجود داشت و اثرگذار بود. برخی از اظهار نظرات آگاهانه یا ناآگاهانه و بداخلاقانه به شرایط بازار و روندهای بازار ضربه می‌زد و متاسفانه شرایط را نامتعادل می‌کرد.

دهقان دهنوی در خصوص ارائه تحلیل از سوی سازمان بورس گفت: سازمان بورس در جایگاه ناظر بازار سرمایه حضور دارد. ناظر به مثابه داور مسابقه وظایفی از جمله نظارت بر روند بازی را بر عهده دارد اما اجازه ندارد که تحلیل خود را درباره کیفیت یا قیمت یک سهم یا آینده شاخص ارایه دهد.

وی افزود: سازمان بورس اجازه ندارد درباره تحلیل‌هایی که از بازار ارایه می‌شود، نظر دهد؛ چه این تحلیل‌ها درست باشند چه اشتباه. قیمت در بازار کشف می‌شود و سازمان بورس تعیین‌کننده قیمت سهام یا روند شاخص نیست.

وی تصریح کرد: اتفاقی اثرگذاری که اواخر اردیبهشت ماه و اوایل خردادماه رخ داد، انتشار گزارش شرکت‌ها بود. وقتی شرکت‌ها گزارش‌های خود را اعلام کردند، بازار متوجه شد که این شرکت‌ها سودآوری قابل توجهی داشته‌اند. الان فصل مجامع شرکت‌ها است و این روند آغاز شده است و تا پایان تیر ماه هم ادامه خواهد داشت. تحلیل‌گران و کارشناسان از اعداد و ارقام سوددهی که در گزارش‌های شرکت‌ها منتشر می‌شود، متعجب می‌شوند. آنها عنوان می‌دارند انتظار این میزان سوددهی را نداشته‌اند. این موضوع تا حدی به بازار اطمینان داده‌است.

پس از انتخاب رییس جمهور بازار به تعادل رسید

دهقان دهنوی در خصوص اثر انتخابات بر بازار سرمایه عنوان کرد: تا قبل از انتخابات بحث‌هایی مطرح بود که دیدگاه رئیس جمهور منتخب درباره بازار سرمایه چیست و ایشان چه عقاید و برنامه‌ای در این مورد دارد. با انتخاب رییس جمهور، بسیاری از موضوعات تعیین تکلیف ‌شد.

وی افزود: در حال حاضر می‌دانیم که رییس جمهور منتخب چه دیدگاهی درباره بازار سرمایه دارد. البته در حال حاضر برنامه اجرایی با جزییات درباره بورس در دولت آینده ارایه نشده اما برخی از کدهای لازم داده شده‌ که نشان از حمایت از بازار سرمایه است.

دهقان دهنوی ادامه داد: صحبت‌های آقای رییسی همواره درباره حمایت از بازار بوده و هم اینکه ایشان تنها نامزد ریاست جمهوری بود که از بورس تهران بازدید داشت. این نشان از توجه رییس جمهور آینده به بازار سرمایه دارد. بنابراین، بازار سرمایه در کنار گزارش‌های شرکت‌ها از میزان سوددهی‌ها، از جانب حمایت رییس جمهور آینده هم دلگرمی پیدا کرده‌است و مجموع این عوامل باعث ایجاد اطمینان در بازار سرمایه شده است.

چرا بازار به «خیر»رییسی واکنش نشان نداد ؟

رییس سازمان بورس در پاسخ به این سوال که چرا جواب «خیر» از سوی آقای رییسی درباره ملاقات با رییس جمهور امریکا اثری بر بازار نداشت، گفت: بازار یک شخص واحد نیست و تعداد زیادی از فعالان اقتصادی در بازار حضور دارند که هر یک می‌توانند برداشت و قضاوت متفاوتی داشته باشند. آن چیزی که روند بازار را تعیین می‌کند برآیند تمام این برداشت‌ها و نظرات است. در حال حاضر مجموع متغیرهای اثرگذار از اردیبهشت ماه تاکنون اثر مثبتی بر شاخص داشته‌است.

وی ادامه داد: تاکید می‌کنم که سازمان بورس متولی شاخص نیست و انتظار از سازمان برای بالا بردن یا پایین آوردن شاخص اشتباه است. وظیفه سازمان طبق قانون مشخص است و باید به دنبال ایجاد بازار شفاف کارا و منصفانه باشد. شفاف به این معناست که اطلاعات از سمت ناشر به سمت سهامدار هدایت شود و جریان پایدار داشته باشد و فضای تبادل اطلاعات به گونه‌ای باشد که سهامدار در جریان اتفاقات شرکت قرار بگیرد. این شفافیت از عملکرد سازمان بورس حاصل می‌شود. در بحث شفافیت در یک دوره‌ای متوسط زمان تاخیر ارایه گزارش‌های شرکت‌ها ۶۰ روز بود اما اکنون به کمتر از یک روز رسیده‌است و باید به جایی برسیم که این عدد صفر شود.

باید به سمت دامنه بازتر حرکت کنیم

وی با اشاره به نقش کارایی در بازار اظهار داشت: کارایی حالتی از بازار است و  زمانی محقق می‌شود که هیچ فرد حقیقی و حقوقی زودتر از سایرین دسترسی به اطلاعات نداشته باشد. البته کارایی در هیچ از یک از بازارهای دنیا به مفهوم کامل خود محقق نمی‌شود اما باید تلاش کنیم کارایی را ارتقا دهیم. کارایی وجوه مختلفی دارد و مقدمه آن، این است که کسی نتواند زودتر از افراد دیگر دسترسی به اطلاعات داشته باشد. وی افزود: وجه دیگر کارایی این است که در بازار موانعی وجود نداشته باشد تا اخبار خوب و بد بلافاصله آثار خود را در بازار سرمایه تخلیه کنند. برای مثال دامنه نوسان یک مشکل برای بازار محسوب می‌شود هر چند موضوعات دیگری را در بازار کنترل می‌کند اما معتقدم دامنه نوسان به کارایی بازار ضربه زده است و به همین دلیل است که معتقدم در بلند مدت باید به سمت دامنه بازتر حرکت کنیم.

دهقان دهنوی درباره عامل انصاف در بازار سرمایه گفت: تعبیر منصفانه بودن این است که ناشر با سهامدار عمده نتواند به سهامدار خرد زور بگوید و اجحافی در حق سهامدار داشته باشد یا یک فعال بازار نتواند منافع دیگران را تضییع کند. این موضوعات را سازمان بورس در قالب پیگیری‌‌های حقوقی و قضایی دنبال می‌کند تا وجه انصاف در بازار رعایت شود. در هیچ یک از سه مورد شفافیت، کارایی و انصاف نمی‌توانیم مدعی شویم که به نقطه مطلوبیت کامل رسیده‌ایم اما برنامه‌های سازمان باید نشانگر ارتقای این سه سیاست و ماموریت تعریف شده‌ باشد.

تحلیل خروج ۱۵۰ هزار میلیارد تومان از بازار اشتباه است

 رییس سازمان بورس در پاسخ به این سوال که آیا خروج ۱۵۰هزارمیلیارد تومان از بازار، ناقض کارایی نیست؟ اظهار داشت: اگر کسی براساس تحلیل و قضاوت خود دست به معامله بزند و فروشنده یا خریدار باشد، مرتکب تخلفی نشده و اقدام غیرقانونی انجام نداده‌است. ماهیت بازار همین است که سهامداران خرید و فروش انجام دهند و معامله سهام در جریان باشد اما درباره ورود و خروج پول به بازار این واقعیت را باید در نظر بگیریم که اساسا پول از سیستم بانکی خارج نمی‌شود. در بازار سهام در فرایند خرید و فروش، فردی سهام می‌فروشد و فرد دیگری سهام خریداری می‌کند. بنابراین نقدینگی از حساب خریدار به حساب فروشنده جابه جا می‌شود.

وی افزود: خرید همواره مساوی با فروش است و اصلا خروج پول از بازارسرمایه معنا ندارد. آن چیزی که عده‌ای درباره خروج پول از بازار سرمایه صحبت می‌کنند درباره روابط بین حقیقی و حقوقی است اینکه حقیقی‌ها چقدر خرید و فروش داشتند و حقوقی‌ها چه میزان خرید و فروش انجام دادند و پس از مقایسه آنها به اعدادی که در برخی از رسانه‌ها منتشر شده، می‌رسند.

دهقان دهنوی با بیان اینکه تحلیل خروج ۱۵۰ هزار میلیارد تومان از بازار اشکالاتی دارد و به همین دلیل اعدادی که اعلام می‌کنند نمی‌تواند دقیق باشد، تاکید کرد: وقتی از حقوقی‌ها صحبت می‌شود جمعیت بالایی مشمول حقوقی‌ها می‌شوند. برای مثال برخی از حقوقی‌ها مربوط به شرکت‌های خانوادگی است ممکن است مجموع خرید و فروش این حقوقی از خیلی از حقیقی بزرگ بازار کمتر باشد.

وی گفت: البته حقوقی‌های بسیار بزرگی داریم که منابع قابل توجه و سهام زیادی در اختیار دارند و هدف آنها لزوما خرید و فروش سهام نیست. ‌در بین حقیقی‌ها هم افراد مختلف با رویکردهای متفاوت دیده می‌شود. بنابراین مقایسه این گروه و نتیجه‌گیری از آنها برای اعلام ارقام خروجی از بازار تحلیل درستی نیست. متاسفانه در این باره اشتباه رایجی شکل گرفته و آن قدر درباره آن صحبت شده که همه به آن اعتقاد پیدا کردند.

رییس سازمان بورس ادامه داد: در دوران ۵ ماه اول سال گذشته که حقوقی‌ها برای عرضه بیشتر تشویق می‌شدند و ورود گسترده مردم را داشتیم، طبیعی بود که خالص خرید حقیقی‌ها افزایش پیدا کند اما  در ۷ ماه بعدی که حقوقی‌ها تشویق به خرید یا ملزم به بازارگردانی شدند و صندوق توسعه و تثبیت بازار و بانک‌ها به کمک بازار آمدند، خالص خرید حقوقی‌ها و خالص فروش حقیقی‌ها بیشتر شد و این روند و سیکل طبیعی است. هیچ یک از این موضوعات به معنای خروج نقدینگی از بازار نیست.

دهقان دهنوی گفت: باید توجه داشت موضوع حجم خرید و فروش روزانه متفاوت است و حجم فعالیت بازار را نشان می دهد. به روزهایی رسیدیم که حجم معاملات ۲۰ هزار میلیارد تومان بود اما به معنای آن نبود که هر روز ۲۰ هزار میلیارد تومان پول جدید وارد بازار شده باشد بلکه در فرایند خرید و فروش به این رکوردها ‌رسیدیم.

بازار را به شرایط سیاسی و افراد گره نزنیم 

وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا خروج آقای همتی از بانک مرکزی در صعود شاخص سهمی داشت، تاکید کرد: معتقدم باید گره زدن بازار به شرایط سیاسی را کاهش دهیم و این نگاه درستی نیست. معتقدم هر مسئول اقتصادی باید شرایط اقتصادی کل کشور را در نظر بگیرد. شاید مقام مسئولی در انجام وظایف فقط به حوزه کاری خود توجه داشته باشد و آثار تصمیمات بر سایر حوزه‌ها را در نظر نگیرد.

گفت‌وگو از نازیلا مهدیانی