به گزارش تجارت گردان، با تشدید تحریم های دولت آمریکا بر اقتصاد ایران، شاهد کاهش صادرات نفت و افت درآمدهای ارزی هستیم. همچنین با شیوع ویروس کرونا و آثار منفی این بیماری بر کسب و کارها و تجارت خارجی کشورها از جمله ایران، نگرانی ها از آینده کسری بودجه و راه های جبران این کسری، بیش از پیش شده است.
بسیاری از کارشناسان، معتقدند در شرایطی که صادرات کشور با مشکلات بسیاری مواجه است و از طرفی فشار تحریم های ظالمانه و غیرقانونی آمریکا بر علیه ملت ایران، بیشتر شده است، بایستی راهکاری اثرگذار برای کنترل نقدینگی در اقتصاد ایران داشت.
در این خصوص، اخیرا رییس کل بانک مرکزی آماری از رشد نقدینگی در نیمه نخست سال ارائه کرده که نشان از تلاش سیاست گذار پولی کشور برای مهار رشد نقدینگی در اقتصاد دارد. دکتر همتی با اشاره به برنامه های این بانک برای مدیریت پایه پولی و رشد نقدینگی اظهار داشت: گزارش‌های اولیه اداره آمار اقتصادی حاکی از رشد ۵.۴ درصدی پایه پولی و رشد ۱۵.۵ درصدی نقدینگی در پایان شش‌ماهه اول امسال نسبت به پایان سال ۹۸ است. محدود شدن رشد پایه پولی نشانگر ایستادگی بانک مرکزی برای کنترل رشد پول پرقدرت در جامعه است.  
اما با گذشت شش ماه از سال جاری، حال باید تمام تلاش تیم اقتصادی دولت در جهت کنترل نقدینگی در شش ماه دوم سال باشد. نیم سالی که همچنان با سایه سنگین تحریم و کرونا، دست و پنجه نرم می کند.
در این خصوص سیدمحمد صادق الحسینی کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار تجارت گردان اظهار داشت: اقتصاد ایران در شرایط خاصی قرار دارد و سال ۹۹ یکی از سال های بسیار کلیدی و ماندگار در تاریخ ایران خواهد شد. یا به سمت درست خواهیم رفت و به عنوان یک سال مثبت در اقتصاد ایران ماندگار خواهد شد یا به سمت نادرست می رود و به عنوان یک سال بسیار بد و سالی که عملا در این پیچ تاریخی اقتصاد ایران نتوانسته خودش را هماهنگ کند یاد خواهد شد.
الحسینی در ادامه افزود: ما امسال ۲۵۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم که باید این کسری از راه های غیر تورمی و غیر پولی، تامین مالی شود. حرفی که رییس کل بانک مرکزی گفته اند بر همین مبناست که اجازه پولی شدن کسری بودجه را نخواهند داد. امیدواریم که ایشان بتواند این کار را انجام دهد چون کار بسیار سختی است. اما با توجه به تمایلات وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه، کار دشواری پیش روی رییس کل بانک مرکزی است که بتواند در مقابل این تمایلات بایستد.
به گفته صادق الحسینی، آمار شش ماه اول سال نشان می دهد که ما حداقل بایستی ۱۲۵ هزار میلیارد تومان را تامین مالی می کردیم. اما متاسفانه در شش ماه اول سال، ۶۱ هزار میلیارد تومان تامین مالی کردیم. تقریبا ۲۰ هزار میلیارد تومان هم از دارایی های دولت فروخته شد. یعنی کمتر از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان. در نتیجه این آمارها نشان می دهد که ما در نیمه دوم سال بایستی حداقل ۱۵۰ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی بفروشیم چون دیگر امکان فروش شرکت های دولتی به علت شرایط بورس کشور وجود ندارد.
راهکار چیست؟
این کارشناس اقتصادی گفت: حال با این شرایط، کاری که باید کرد این است که دولت و مجوعه حاکمیت و بانک مرکزی متوجه باشند که در شش ماهه دوم باید هفته ای حداقل ۶ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان اوراق بفروشند.
این در حالی است که آمار هفته پیش، نشان می دهد که فروش اوراق ۶۸۰ تا ۶۹۰ میلیارد تومان و هفته قبل تر ۷۱۰ میلیارد تومان بوده است، یعنی تقریبا ۱۰ درصد میزانی که باید فروخته شود. در همین دو هفته تقریبا ۱۰ هزار میلیارد تومان عدم تامین داشتیم. اگر این روند ادامه پیدا کند، یعنی ۱۲۰ هزار میلیارد تومان در انتهای سال کسری بودجه خواهیم داشت که متاسفانه بانک مرکزی مجبور خواهد بود که پولی پوشش دهد. زیرا کار دیگری نمی تواند انجام دهد.
وی تاکید کرد در حال حاضر بایستی بانک مرکزی فکری کند، الان وقت فروش اوراق است تا در انتهای سال مجبور به جبران کسری بودجه از طریق پولی نشود. البته باید اشاره داشت که فروش اوراق به بانک مرکزی مربوط نیست و مسئول آن وزارت اقتصاد است.
رییس کل بانک مرکزی گفته است که اجازه پولی کردن کسری بودجه و تسعیر ارز یا استقراض از بانک مرکزی را نمی دهد. دکتر همتی بر این نکته تاکید دارد، منتهی اگر در انتهای سال دولت ۱۲۰ هزار میلیارد تومان کسری داشته باشد و اوراق هم نفروخته باشد، چه کاری می تواند بکند جز پولی کردن کسری بودجه!؟ الان باید برای شش ماه آینده فکری کرد.
پیشنهاد برای تعدیل رشد نقدینگی و جبران کسری بودجه
این کارشناس اقتصادی در بخش پایانی صحبت های خود اظهار داشت: سیاست گذار در گام نخست بایستی نرخ اوراق را تغییر دهند و اوراق در ابعاد گسترده بفروشند. نرخ اوراق ۲۱ درصد باشد یا ۲۵، هیچ فرقی نمی کند زیرا با تورم های بسیار بالا روبرو هستیم. سیاست گذار، نرخ اوراق را درست کند که جذاب شود.
وی معتقد است الان وقت خوبی برای فروش اوراق هست چون سایر دارایی ها از جمله بورس، مسکن و ارز با حباب مواجه هستند که باعث شده فعلا خیلی ها طرف آن نمی روند. الحسینی تاکید کرد: الان زمان خوبی برای فروش اوراق هست ولی متاسفانه این اتفاق نیفتاده است.
دومین راهکار و پیشنهاد این است که اجازه بدهند که صندوق های با درآمد ثابت بدون سقف خرید اوراق داشته باشند و پول های خرد مردم را جذب کنند. الان این سقفی که سازمان بورس گذاشته، اشتباه است و سبب می شود که فروش اوراق پایین بیاید.
و سومین پیشنهاد؛ بانک ها را مکلف کنند با برنامه ریزی مشخص و دقیق، به طور هفتگی آن مقدار اوراقی که باید به آن حد ۳ درصد ترازنامه در انتهای سال برسند را خریداری کنند.
الحسینی معتقد است این سه کار باید انجام شود تا اوراق به اندازه کافی فروخته شود. در شرایط حساس کنونی اقتصاد ایران، مسیر تعدیل نقدینگی در نیمه دوم سال همین است و هیچ مسیر دیگری برای کنترل نقدینگی نداریم. ما باید اوراق بفروشیم که این نقدینگی را جمع کنیم و دولت خرجش را از پولی که از دست مردم می گیرد تامین کند نه اینکه پول جدید چاپ کند و باعث رشد نقدینگی شود.