کاوه زرگران در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم درباره ظرفیت‌های بالفعل‌نشده بخش کشاورزی ایران اظهار کرد: نوسان در تولیدات کشاورزی کشورمان بسیار زیاد است، غالب مردم این تصور را دارند که دلیل آن مسائل اقلیمی است؛ اما دامنه این نوسانات به‌حدی زیاد است که تغییرات اقلیمی نمی‌تواند این حجم از نوسان را ایجاد کند.

وی افزود: این‌که تولید شکر به‌یک‌باره از بین برود و به صفر برسد، بعد با احیا شدن به مرز خودکفایی برسد و دوباره کاهش یابد و واردکننده شویم یا این‌که در تولید گندم به خودکفایی برسیم و دوباره به بزرگ‌ترین واردکننده دنیا تبدیل شویم، به‌خاطر نوسانات طبیعی و اقلیمی نیست، این نوسانات به‌خاطر سوء مدیریت و نداشتن تفکر ملی است.

زرگران ادامه داد: با تعویض وزیر جهاد کشاورزی سیاست‌های یک بخش اقتصادی کشور نیز عوض می‌شود که این امر آفتی برای کشاورزی است.

صادرات آب مجازی

دبیرکل کانون انجمن‌های صنایع غذائی ایران ادامه داد: امروز در بحث تولید از پتانسیل‌های آب و خاک کشور استفاده می‌شود و حتی در برخی از حوزه‌ها میزان استفاده از ظرفیت‌ها در حد کامل است.

وی افزود: البته با توجه به محدودیت‌های منابع آبی که در کشور داریم تولید بیش از اندازه برخی محصولات منطقی نیست به‌طوری که هندوانه با ارزان‌ترین قیمت صادر می‌شود، در حالی که همان آب را صادر یا حتی وارد کنیم ارزش اقتصادی بیشتری دارد.

وی تصریح کرد: در برخی از کالاها مانند ذرت نیز دولت به این نتیجه رسیده که در کشورمان بضاعت تولید نداریم و سیاست‌های خود را از طریق واردات و کشت فراسرزمینی تنظیم کرده است.

زرگران با ابراز اینکه شکل اجرای سیاست کشت فراسرزمینی توسط دولت مناسب نیست اضافه کرد: وقتی یک شرکت ایرانی در آفریقا تولید محصولات کشاورزی دارد و این کالا را به ایران برمی‌گرداند باید با کالای وارداتی متفاوت باشد اما این طور نیست و واردات آن دوباره شامل تعرفه، عوارض و محدودیت‌های فصلی می‌شود و عملاً تولید آن در کشور دیگر مزیتی برای کشورمان ندارد.

زرگران با بیان اینکه کشت فراسرزمینی باید از کشورهایی انجام شود که از تحریم‌های آمریکا تبعیت نمی‌کنند اظهار داشت: بسیاری از کشورها در کشت فراسرزمینی از ما جلو زده‌اند و زمین‌های کشاورزی بزرگ و حاصلخیز را زودتر از ما خریداری و یا به‌صورت بلندمدت اجاره کرده‌اند.

وی گفت: با توجه به محدودیت‌های آبی لزومی ندارد در همه محصولات کشاورزی خودکفا شویم اما باید ضریب خوداتکایی بالا رود؛ در این شرایط می‌توانیم ضریب خوداتکایی کشور را به صد‌در‌صد برسانیم اما میزان تولید داخلی در همین اندازه و حتی کمتر باقی بماند تا منابع آبی کشور برای نسل‌های آینده نیز باقی بماند.

دبیرکل کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران با تأکید به اینکه برنامه مدون برای بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله کشاورزی وجود ندارد و سلایق شخصی در سیاست گذاری‌ها بسیار تأثیرگذار است گفت: آیین‌نامه‌های اجرایی برای عمل به قوانین موجود، بر اساس نظر کارشناسان و بدنه دولتی نوشته می‌شود که در واقع با روح قانون متفاوت است و در واقع از آن تفسیر به‌رأی می‌شود.

زرگران خاطرنشان کرد: در برنامه 1404، همه برنامه‌های راهبری کشور نوشته شده اما در حقیقت شکلی آرمانی دارد به‌طوری که در این زمان قرار بود 70 درصد نان کشور به‌صورت صنعتی تولید شود اما به‌حدی بد اجرا شد که نه‌تنها پیشرفتی در این باره نداشته‌ایم بلکه عقبگرد نیز داشتیم.

۵۰درصد ظرفیت کارخانه‌های آرد فعال نیست

دبیرکل کانون انجمن‌های صنایع غذائی ایران در پاسخ به اینکه چه صنایع غذایی در کشور ظرفیت توسعه بیشتر دارند گفت: صنایع آردسازی کشور پویا است، میان دو کشور افغانستان و عراق به‌عنوان اولین و دومین واردکنندگان آرد دنیا قرار گرفته‌ایم اما به‌درستی نتوانسته‌ایم از این فرصت استفاده کنیم و در زمینه صادرات این محصول ضعیف عمل شده است.

وی اعلام کرد که 40 تا 50 درصد ظرفیت‌های کارخانه‌های آرد کشور فعال نیست و 8 میلیون تن ظرفیت خالی دارند.

وی افزود: ترکیه در صادرات آرد به عراق موفقیت بیشتری دارد زیرا در کشورمان قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای ورود موقت گندم داریم که سرمایه در گردش زیادی نیز می‌خواهد و همه صنایع نمی‌توانند از این ظرفیت استفاده کنند.

صادراتی که 4ماهه در دولت یازدهم از دست رفت

زرگران گفت: در دولت یازدهم بعد از اینکه حجم زیادی صادرات آرد از کشور صورت گرفت به‌یک‌باره صادرات این محصول ممنوع و باعث از دست رفتن بازارهای صادراتی شد؛ بعد از 4 ماه دوباره صادرات آزاد شد اما دیگر بازاری نمانده بود و واردکنندگان کشور دیگری را جایگزین کرده بودند.

وی اضافه کرد: یک مدیرمیانی یا یک بخش‌نامه می‌تواند یک صنعت را با اشتباهات و بخشنامه‌های یک‌باره دچار مشکلات جدی کند اما بعد از آن نیز پاسخگوی مصوبه و دستور خود نیست.

دبیرکل کانون انجمن‌های صنایع غذائی ایران گفت: ظرفیت فعال صنایع تبدیلی بخش کشاورزی کشور 150 میلیون تن و ظرفیت اسمی 200 میلیون تن است که بخش قابل‌توجهی از آن باید صادر شود که از این رقم 18 میلیون تن آرد بوده که تنها 12 میلیون تن آن فعال است.

زرگران اظهار داشت: بسیاری از محصولات ما مانند گذشته فروش ندارند و بازگشت محصول از فروشگاه‌ها به کارخانه‌ها زیاد شده، به‌طوری فروش یک‌ساله لبنیات تا خرداد سال 98 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۲۱ درصد کاهش یافته است.

کاهش فروش لبنیات

وی افزود: افزایش قیمت شیر خام از ۱۶۰۰ تومان به ۲۵۰۰ تومان باعث شده که قیمت تمام‌شده صنایع لبنی افزایش یابد و به‌تبع آن قدرت خرید مردم کاهش یافته است؛ در بخش کنسرو ماهی تن نیز مصرف این محصول افت شدیدی پیدا کرده زیرا این محصول از شمول ارز دولتی خارج شده است.

وی تصریح کرد: بر اساس اعلام بانک مرکزی (قبل از تورم امسال) ۲۶ درصد درآمد خانوار هزینه خرید مواد غذایی و آشامیدنی می‌شد که این رقم در آمریکا 6.5 درصد و در قطر ۱۳ درصد است.

زرگران گفت: وقتی نرخ ارز برای تأمین کالا یا واردات مواد اولیه تولید تغییر می‌کند و جایگزینی نیز برای آن در نظر گرفته نمی‌شود قدرت خرید مردم به‌شدت ضربه می‌خورد و افراد نمی‌توانند خود را با آن سازگار کنند.

وی ابراز کرد: درست است تک‌نرخی شدن ارز باعث چابک شدن اقتصاد کشور می‌شود و از برخی فسادهای موجود جلوگیری می‌کند اما به‌عوض قیمت محصولات مصرفی مردم را افزایش می‌دهد به‌طوری که برنج خارجی از ۷ هزار تومان به ۱۵ هزار تومان و به‌تبع آن قیمت برنج ایرانی افزایش می‌یابد؛ قیمت مرغ نیز به محدوده ۲۰ هزار تومان می‌رسد، قیمت گوشت قرمز، تخم‌مرغ و شیر خام با آزادسازی نرخ ارز افزایش می‌یابد.

دبیرکل کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران گفت: در این شرایط رقم ۲۶ درصد هزینه‌کرد درآمد خانوار برای تأمین مواد غذایی و آشامیدنی به ۵۰ درصد افزایش می‌یابد و سفره مردم دوباره کوچک می‌شود.

وی با بیان اینکه آخرین آمار اشتغال در بخش صنایع غذایی ۴۰۰ هزار نفر است افزود: کاهش قدرت خرید مردم برای خرید مواد غذایی و کاهش فروش باعث تعدیل نیرو در صنایع غذایی می‌شود که سهم بالایی در اشتغال کشور دارند.

دلیل موفق‌نبودن صادرات محصولات کشاورزی

وی درباره صادرت مواد غذایی به کشورهای همسایه اظهار داشت: به این کشورها کالاهای متعددی صادر می‌شود اما دست‌آورد زیادی ندارد زیرا بیشتر محصولات صادراتی ما به‌صورت خام صادر می‌شود و کالاهای با ارزش افزوده بالایی صادر نمی‌شود.

دبیرکل کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران گفت: ترکیه ۵۰۰ میلیون دلار گوجه به روسیه صادر می‌کند و بیش از ۹۰ درصد این بازار بزرگ را در اختیار دارد اما ایران در این بازار موفق نیست که دلیل آن سورتینگ، واریته و بسته‌بندی نامناسب محصولات ایرانی است.

زرگران با تأکید به اینکه تولید محصولات کشاورزی باید صادرات‌محور باشد گفت: باید واریته‌هایی کشت کنیم که بازارهای صادراتی آن را می‌پسندند اما محصولات صادراتی بخش کشاورزی تنها محصولاتی است که بازار داخلی آن را پس می‌زند.