حجت ورمزیاری در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه شرکت پشتیبانی امور دام (وابسته به وزارت جهادکشاورزی) طبق ماده شش اساسنامه خود وظیفه تأمین علوفه و خوراک دام و طیور را بر عهده دارد، گفت: این وظیفه نیز مربوط به امسال و سال قبل نیست و از زمان تشکیل شرکت چنین وظیفه‌ای بر عهده آنها بوده است و طی سال‌های گذشته شرکت باید روی این مساله کار می‌کرد اما متأسفانه کم کاری شده و در حال حاضر باعث ایجاد مشکل شده است.
۵ چالش مهم در تولید و تأمین نهاده‌های دامی
وی اضافه کرد: چند مؤلفه را که کنار هم بگذاریم، مشاهده خواهیم کرد که چقدر در این حوزه کم کاری شده و ما را از ناحیه تأمین نهاده‌های دامی آسیب پذیر کرده است.
این کارشناس حوزه کشاورزی افزود: اول اینکه ما در زمینه مبادی واردات نهاده‌های دامی تنوع چندانی نداریم در حالی که بر اساس بند ششم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی تصریح شده که مبادی واردات باید متنوع باشد اما ما خود را به چند کشور معدود آن هم از آن سر دنیا محدود کرده‌ایم.
ورمزیاری چالش دوم را انحصار در واردات نهاده‌های دامی عنوان کرد و افزود: چالش سوم این است که در حوزه متنوع سازی سبد خوراک دام و طیور و استفاده از ضایعات تولید، اقدام مؤثری انجام نشده است. به عنوان مثال بخش قابل توجهی از قسمت با ارزش یونجه (برگ به عنوان منبع پروتئین) حین بسته‌بندی از بین می‌رود و ما اگر درست مدیریت کنیم به نتایج خوبی می‌رسیم.
فقدان تنوع در مبادی وارداتی، انحصار در واردات، فقدان تنوع در سبد خوراک دام، وابستگی کشور به چند نهاده لوکس وارداتی و بی عملی در جایگزینی تولید داخلی به جای واردات پنج چالش مهم در حوزه تولید و تأمین نهاده‌های دامی است وی با بیان اینکه متأسفانه در متنوع سازی نهاده‌های دام و طیور اقدام فراگیری در طول سال‌های گذشته انجام نشده است، گفت: در حوزه نهاده‌ها، چالش چهارم این است که متأسفانه کشور همچنان وابسته به چند نهاده لوکس وارداتی است که تأمین آنها با مشکلات زیادی همراه است.
ورمزیاری افزود: وزارت جهاد کشاورزی باید با همکاری بخش تحقیقات، ضمن تدوین الگوی کشت مناسب، برنامه ریزی مناسبی برای تولید نهاده‌های دامی در داخل و جایگزین سازی آنها انجام می‌داد که این کار را انجام نداده است. و این چالش پنجمی است که در این حوزه با آن مواجه هستیم.
سامانه بازارگاه؛ چالش مهم در توزیع نهاده‌های دامی
این استاد دانشگاه با اشاره به چالش‌های موجود در حوزه توزیع نهاده‌های دامی گفت: در این زمینه مشخصاً به سامانه بازار گاه و مشکلاتی که این سامانه در توزیع نهاده‌ها دارد اشاره می‌کنم که مسئولیت این امر نیز به وزارت جهاد کشاورزی بر می‌گردد. متأسفانه ایرادات اساسی سامانه بازارگاه باعث شده که نهاده وارداتی دولتی به شکل مناسب و به موقع به دست تولید کننده واقعی نرسد.
ورمزیاری ادامه داد: به عنوان مثال فردی به اسم تولید کننده آمده است از این سامانه نهاده گرفته در حالی که اصلاً تولیدی انجام نداده و نهاده‌ای را که دریافت کرده در بازار آزاد فروخته است.
وی توضیح داد: از حدود ۳ ماه پیش پیشنهادی ارائه شد مبنی بر اینکه شرکت پشتیبانی امور دام در قالب قراردادهایی با واحدهای مرغداری و تشکلهای مربوطه، اقدام به تأمین نهاده این واحدها با قیمت دولتی و دریافت مرغ از آنها و عرضه گوشت مرغ با قیمت مصوب به بازار مصرف نماید، ولی متأسفانه آن زمان این پیشنهاد مورد توجه مسئولین قرار نگرفت که اگر آن را می‌پذیرفتند و اجرا می‌کردند در حال حاضر با چنین چالش‌هایی در بازار مرغ مواجه نبودیم.
۳ ماه پیش پیشنهادی ارائه شد مبنی بر اینکه شرکت پشتیبانی امور دام در قالب قراردادهایی با واحدهای مرغداری و تشکلهای مربوطه، اقدام به تأمین نهاده این واحدها با قیمت دولتی و دریافت مرغ از آنها و عرضه گوشت مرغ با قیمت مصوب به بازار مصرف نماید، ولی متأسفانه این پیشنهاد مورد توجه قرار نگرفت عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بر لزوم شفاف سازی در تأمین و توزیع نهاده‌های دامی تاکید کرد و گفت: در واقع آن چیزی که باعث می‌شود زمینه فساد و امضاهای طلایی از بین برود شفاف سازی است و اینکه ریز به ریز اطلاعات به تفکیک مکان جغرافیایی و شخص دریافت کننده در سامانه درج و اعلام عمومی شود و این باعث می‌شود که زمینه نظارت همگانی فراهم شود. به عنوان مثال اگر یک مرغدار اطلاع یابد که فردی در همسایگی وی اقدام به دریافت نهاده دولتی (به ویژه در مقادیر بالا) کرده در حالی که تولیدی ندارد و یا چه بسا مرغدار نباشد؛ می‌تواند موضوع را با نهادهای نظارتی در میان گذاشته و وزارت جهاد و نهادهای مزبور با صرف کمترین هزینه به جدیدترین اطلاعات میدانی دست یابند. بنابراین امکان تخلف بسیار کاهش می‌یابد.
عمده نشتی نهاده‌های دامی از سامانه بازارگاه است
ورمزیاری درباره اینکه گفته می‌شود نهاده‌های دامی قبل از رسیدن به سامانه بازار گاه نشتی پیدا می‌کنند و وارد بازار سیاه می‌شوند، گفت: به اعتقاد بنده عمده نشتی که در حوزه نهاده‌های دامی اتفاق می‌افتد از خود سامانه بازار گاه است. ضمن اینکه ترخیص محموله‌ها از گمرک با مجوز جهاد کشاورزی انجام می‌گیرد و اگر تخطی در این حوزه انجام شده یا می‌شود وزارت جهاد کشاورزی باید اعلام کند که فلان میزان نهاده بدون مجوز ما از گمرک ترخیص شده و در این حوزه تخلف صورت گرفته است تا بتوان با این تخلفات برخورد کرد. شواهدی که تاکنون منتشر شده نشان از سهم اندک نشتی از گمرک دارد.
عمده نشتی که در حوزه نهاده‌های دامی اتفاق می‌افتد از خود سامانه بازار گاه است این استاد دانشگاه درباره اینکه برخی عنوان می‌کنند سیاست تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده‌های دامی سیاستی غلط است که دولت باید هر چه سریع‌تر آن را اصلاح کند، گفت: به اعتقاد بنده برای حل مشکل نباید صورت مسئله را حل کنیم و در حال حاضر صرفاً حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نیز کمکی به ساماندهی بازار نمی‌کند ضمن اینکه در این زمینه دولت باید مطالعه و بررسی همه جانبه انجام می‌داد و با توجه به همه جوانب امر از جمله برآورد واقعی اثر حذف ارز ترجیحی بر رفاه تولیدکننده، رفاه مصرف‬ ‏کننده، میزان تولید گوشت و تخم مرغ و هزینه تمام شده، تصمیم مناسب را مبتنی بر شواهد علمی اتخاذ می‌کرد. در واقع این وظیفه دولت بوده که از ماه‌های قبل که بحث فسادزا بودن ارز ۴۲۰۰ تومانی مطرح شد این کار را انجام دهد.
۵ پیشنهاد برای حل معضل بازار نهاده‌های دامی
وی درباره اینکه چه پیشنهادی برای ساماندهی بازار در حال حاضر دارید، گفت: پیشنهادات بنده برای کوتاه مدت اول بحث شفافیت است. به طوری که هر فرد به هر میزان کنجاله سویا دریافت می‌کند تمام اطلاعات او باید ریز به ریز در این سامانه درج شود تا زمینه نظارت عمومی همانطور که قبلاً نیز به آن اشاره شد، فراهم شود.
ورمزیاری اضافه کرد: شرکت پشتیبانی امور دام نیز در قالب قراردادهایی با مرغداران، محصولات آنها را در ازای ارائه نهاده مورد نیازشان خریداری کنند تا با کاهش قیمت تمام شده تولید و عرضه مستقیم، به شرایط موجود کمک شود.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه شرایط فعلی شرایط عادی نیست و کشور با محدودیت شدید منابع ارزی مواجه است کمیته ارزیابی مستقیمی باید شکل بگیرد که مستقل از بدنه وزارت جهاد کشاورزی بر زنجیره توزیع نظارت کند. این کمیته باید اختیار داشته باشد که بر روند تأمین، واردات و توزیع نهاده‌های دامی، در هر جایی و هر زمانی نظارت و با تخلفات برخورد کند.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: دولت به جای اینکه خود متصدی امور باشد واردات و توزیع نهاده‌ها را با رفع انحصارها و تنوع بخشی به سبد خوراک و استفاده حداکثری از ظرفیت کشورهای همسایه و ضایعات، به بخش خصوصی واگذار کند و خود در نقش ناظر قرار بگیرد.
ورمزیاری همچنین لینک شدن تمام سامانه‌های مرتبط در حوزه تأمین و توزیع نهاده‌های دامی را الزامی دانست و گفت: سامانه بازار گاه باید به کشتارگاه، گمرک، بانک مرکزی و… کاملاً لینک باشد تا هر جا که تخلفی صورت می‌گیرد مشخص شود.