موزه و مرکز اسناد انتشارات علمی و فرهنگی عصر دیروز، در ساختمان انتشارات علمی و فرهنگی، با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و کتاب گشایش یافت.

احمد سمیعی گیلانی، سرویراستار انتشارات فرانکلین و از پیشکسوتان ترجمه و ویرایش در ایران با اشاره به سال‌های حضورش در این انتشارات گفت: من فرزند ویرایشم! ویرایش به من نشان داد چگونه کتاب بخوانم و به چه چیزهایی در کتاب توجه کنم و اگر اشکالی در کتاب وجود داشت آن را در نوع کار خودم ببینم، ویرایش معلم من بود.
او فرهنگ را مساله اصلی جامعه امروز دانست و ادامه داد: مساله اصلی رسول اکرم(ص) نیز فرهنگ بود و من پیامبر را رسول خطاب می‌کنم چون معتقدم ایشان رسالتی داشتند و رسالتشان فرهنگی بوده است چون این فرهنگ است که می‌تواند یک جامعه را متمدن کند. ما خادمان فرهنگ باید متوجه باشیم که همیشه علم و دانش و فن کافی نیست، می توانیم دانش و فن را از بیرون اقتباس کنیم اما همه این ابزار و آلات و فنون به فرهنگ نیاز دارند، خانه سازی، رانندگی، نانوایی فرهنگ دارد که این بخش بر عهده ماست.

سمیعی گیلانی افزود: نسل های بعدی به من موضوعاتی را می آموزند، از نوه و فرزندم بسیار می آموخته ام. من خودم را اکنون بی سواد می دانم، چون وقتی بیتی را فراموش می کنم جوانی با جست و جو در جایی که می داند آن را پیدا می کند و به من می گوید.
وی ادامه داد: در تاریخ جهان متجددتر از رسول اکرم (ص) نداریم، او صحابه اش را به گونه ای پرورش داد که امروز به آن نیاز داریم و تربیتی فرهنگی در پیش گرفت. فرهنگ خرافه ستیز است و فرهنگ است که جامعه ای بدون نفاق و خشونت به بار می آورد، امروز در جامعه ما شکاف فرهنگی هنوز وجود دارد و خادمان فرهنگ می خواهند آن شکاف را پر کنند.

 موزه نشر فرهنگ ما را زنده نگه می دارد

ژاله آموزگار، استاد زبان های باستانی و ایران شناس، با اشاره به آشنایی اش با بنیان‌گذاران فرانکلین، گفت: نسل من با دستاوردهای این بزرگان آشناست و می‌داند آنانی که این تشکیلات را بنیان نهادند هدفی جز پیشرفت فرهنگ این سرزمین نداشتند. من این بخت را نداشتم که از بنیان گذاران این موسسه باشم اما از دستاوردهای آن بهره بردم و گواه آن نیز کتاب‌هایی است که در کتابخانه‌های ما وجود دارد پس من و امثال من به نوعی در افتخارات این موسسه شریک هستیم.
وی با اشاره به اینکه هر تولیدکننده‌ای به مصرف‌کننده‌ای نیاز دارد، افزود: هر هنرمند و خلاقی به مخاطب نباز دارد و هر موزه‌ای بازدیدکننده می‌خواهد. حال ما کتاب‌های انتشارات علمی فرهنگی را خوانده‌ایم و کتابخانه‌هایمان را با کتاب‌هایش زینت داده‌ایم.
آموزگار ادامه داد: افتتاح این موزه در میان اخبار بد، یک خبر خوب است، روایت های نجات اسناد قدیمی انتشارات علمی فرهنگی از میان زباله‌های دورریختنی در یک استخر، شبیه صحنه های یک فیلم‌ علمی و تخیلی است، نمونه کوچکی از آنچه در تاریخ خوانده ایم، راست یا دروغی که از انباشته شدن فرات از کتاب و کاغذنوشته ها حکایت می کند. در عمق اندیشه ایرانی و از دید اسطوره های کهن گفته شده که دو نیروی خیر و شر درون ما در ستیزند، خوش زمانی که نیروهای خوب بر بد پیشی بگیرند.
این پژوهشگر اظهار داشت: بازگشایی چنین مرکزی، خدمتی بزرگ است که فرهنگ ما را زنده نگه می دارد و به حفظ آن کمک می کند. تاسیس موزه مرکز اسناد انتشارات علمی فرهنگی به دلیل دشواری تفکیک اسناد و احیای آنها کاری کارستان است.

موزه و مرکز اسناد علمی فرهنگی، گامی  بلند در راه شناخت بهتر فرهنگ و ادب ایران
نادره رضایی، مدیر انتشارات علمی فرهنگی، با ارائه گزارشی از فعالیت‌های صورت گرفته در این مجموعه گفت: راه اندازی سایت، سامانه فروشگاه اینترنتی و باشگاه مخاطبان انتشارات علمی و فرهنگی موجب افزایش صد درصدی فروش به رغم شرایط کرونایی شد و فاز توسعه‌ای این روند با هدف بازگشت به مأموریت اصلی نشر با روش‌های نوین و روزآمد در حال انجام است. درهمین راستا تولید و انتشار هزار کتاب الکترونیک در سال ۹۹ با همکاری کتاب‌خوان‌های الکترونیک فیدیبو و طاقچه و هزار کتاب دیگر تا پایان سال ۱۴۰۰؛ راه اندازه اپلیکیشن اختصاصی کتابخوان علمی و فرهنگی و تولید کتاب‌های صوتی و استفاده از تکنولوژی‌ واقعیت افزوده در حوزه کتاب کودک و نوجوان صورت پذیرفت.
وی احیای شورای تخصصی کتاب کودک و نوجوان و احیای شورای علمی و شورای سیاستگذاری کتاب بزرگسال پس از سه سال توقف را یکی از کارهای مهم در این انتشارات دانست و اظهار داشت: انتشار دوباره مجله کتاب امروز پس از ۴۶ سال توقف و بازچاپ دوره قدیمی این مجله در کتاب دو جلدی، ادای احترامی است به کریم امامی و تک‌تکِ نویسندگانِ کتاب امروزِ دیروز و به همراهان دیروز و امروز.
رضایی با اشاره به تولید، چاپ و انتشار ۴۰۶ عنوان کتاب (چاپ اول و تجدید چاپ) حوزه بزرگسال، کودک و نوجوان و پروژه‌های ویژه در سال ۹۹، افزود: طراحی و پیاده‌سازی سامانه جامع مدیریت فرآیند آماده‌سازی، تولید و چاپ کتاب و اجرای طرح هویت بصری جامع انتشارات علمی و فرهنگی از دیگر اقدامات مهم و پیش روی انتشارات است.
وی بازنشر کتاب تخت جمشید را یکی از پروژه های عظیم مجموعه انتشارات علمی و فرهنگی دانست و افزود: بازنشر کتاب فاخر تخت جمشید، پس از ۵۸ سال ادای دینی است به زنده‌یاد هرمز وحید هنرمند عرصه کتاب و کتاب‌پرداز معاصر و هنرمند و فن‌شناس خبره و پدر کتاب‌آرایی نوین که بسیاری از زیباترین طراحی‌های کتاب‌های محبوب ما در این مجموعه کار اوست.

رضایی درباره راه‌اندازی موزه و مرکز اسناد توضیح داد و گفت: به دنبال اتفاقات تلخ سال ۹۵ برای حفظ میراث و تاریخ عظیم این مجموعه به ایده احیای کتابخانه و آرشیو و آغاز طرح تأسیس موزه و مرکز اسناد انتشارات علمی و فرهنگی رسیدیم و یکی از اولویت‌هایمان در انتشارات شد و به جد آن را پی گرفتیم. با این ایده محوری به حال آوردن گذشته و سپردن گذشته به آینده و البته ادای دینی به بنیانگذاران و بزرگان نشر با این نگاه که این اسناد است که روایت دقیق از تاریخ می‌سازد و اسناد است که هویت و دانش ما را افزایش می‌دهد و مستمر به خود نهیب زدیم که خادم فرهنگ همان قدر که دلبسته خلق و تولید هستند دل در گروی حفظ و ثبت و نگهداری میراث گذشتگان هم دارد و برای همین ایجاد این موزه و مرکز اسناد اولویتی است مهم و گامی است بلند در راه شناخت بهتر فرهنگ و ادب و سرزمین ما.
رضایی، روند کار را چنین برشمرد: موزه و مرکز اسناد انتشارات علمی و فرهنگی حول سه محور اصلی راه اندازی مرکز اسناد، شامل اسناد مکتوب و داده‌های دیداری و شنیداری و دیجیتال، راه اندازی کتابخانه و آرشیو و تأسیس موزه شکل گرفت که موزه و مرکز اسناد با بیش از ۳۰۰ هزار برگ سند و بیش از پنجهزار پرونده کتاب مربوط به قریب به هفت دهه فعالیت که دسته بندی و اسکن شده وکار کدگذاری تخصصی جهت بهره برداری‌اش در حال انجام است.

وی با اشاره به آشنایی صنعتی زاده و سردار سلیمانی در جبهه های دفاع مقدس گفت: یک جنبه این رفاقت، بی تردید، شیفتگی حاج قاسم به خرد بود و تعلقات قلبی و باور عملی اش به حفظ ایران و شخصیت‌های ایران یار و آگاه. بی شک فرهنگ آن چیزی است که ما را ما می کند. و امیدوارم با رواداری بیشتر و تکیه بر منافع ملی، امیدوار و استوار بایستیم و تاب بیاوریم در برابر سختی‌ها و گذر کنیم.

تلاش‌های صنعتی زاده، در تاریخ فرهنگ ایران ماندگار است
رسول جعفریان، رییس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، نیز در این مراسم با اشاره به شکاف بین نسل علمی پیش از انقلاب و نسل جوان امروزی گفت: بین دو نسلی که در نهادهای علمی پیش از انقلاب و در دوره پهلوی کار می‌کردند و بعد از انقلاب که به هر دلیلی امکان کار برایشان فراهم نشد با نسل امروزی شکاف وجود دارد و نسل فعلی اطلاعاتی درباره این افراد ندارند. پس از انقلاب نسل‌های دیگری جایگزین شدند و در واقع انقطاع بین نسلی ایجاد شد، امروز نسل جوان و فرهیحته ما با استدلال سخن می‌گوید و ما حس می‌کنیم که به این نسل توجه کافی نشده است.
رئیس مرکز اسناد و کتابخانه دانشگاه تهران در ادامه با اشاره به نهادهایی مانند انجمن آثار ملی و خدمات ارائه شده توسط آنها توضیح داد: انجمن آثار ملی در دهه ۳۰ تاسیس شد و با چاپ کتاب درباره شهرهای مختلف ایران خدمت بزرگی را به کشور کرد اما امروز متاسفانه جوانان ما اساسا با این نهادها و نسل‌ها آشنا نیستند. تلاش نهادی مانند انجمن آثار ملی خدمت به فرهنگ اسلامی ایرانی است و در این نهاد آثار ارزشمندی مانند تفسیرهای فارسی، متون اخلاقی کهن، آثار فقه سیاسی، فرهنگ لغات قرآنی و … منتشر شده است. خوشبختانه تعدادی از افراد این نسل در بنیاد دائره المعارف اسلامی مشغول به کار هستند اما باید توجه بیشتری به این نسل داشت.
جعفریان با اشاره به خاطراتی درباره مرحوم صنعتی زاده گفت: تلاش‌های مرحوم صنعتی زاده و ترجمه آثاری چون تاثیر علم در اندیشه و … ماندگار است و لازم است تا مجموعه‌هایی مانند انتشارات علمی فرهنگی استمرار داشته باشد تا این دو نسل به هم مرتبط باشند.
او در بخش پایانی سخنانش از چاپ مجموعه کتابی از اسناد موجود در مرکز اسناد انتشارات علمی فرهنگی خبر داد و افزود: این اسناد می‌تواند منابع پژوهشی خوبی درباره موضوعاتی چون تاریخ ترجمه، تاریخ کتابسازی، تاریخ فرهنگ و … در اختیار دانشجویان قرار دهد.

زیست توأم با مدارا و تحمل، از بین مردمان رخت بربسته است

محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم در ادامه با تأکید بر اینکه افتتاح این موزه، حاصل اعتماد به جوانان است، گفت: فرهنگ عرصه‌ای بسیار بزرگ وجامع است و من را یارای ورود به این عرصه نیست. چهره‌هایی اینجا حضور دارند که در هویت ایرانی نقش ویژه‌ای داشتند.

وی افزود: هر وقت که اتفاق مبارکی در تاریخ ما رخ داد، بعد از آن شاهد شکل‌گیری منازعات هستیم. از تاریخ مشروطه تا کنون، منازعه و مناقشه، بسیار به کشور و ملت ما لطمه زده است. مشروطه با بارمعنایی مثبت اتفاق افتاد، پس از چندی اختلافات شکل گرفت و این مخلوق زیبا را به ضد خودش تبدیل کرد. انقلاب اسلامی هم وقتی شروع شد، ظلم‌ستیزی و فرهنگی بودن آن مشهود بود، ولی امروز در ذهن مردمان، آیا آن اندیشه به همان زیبایی باقی است؟ پاسخ خیر است، چون منازعات داخلی و مخاصمات خارجی مانع این امر شد. زیست توأم بامدارا و تحمل، از بین مردمان رخت بربسته است. وقتی در سران سیاسی این رفتار پیشه می‌شود، مردم هم یاد می‌گیرند.

وزیر کار تأکید کرد: من از شما خادمان فرهنگی استمداد می‌طلبم که در این خصوص بنویسید و بگوئید و خسته نشوید. من از همه بنیانگذاران مجموعه انتشارات علمی و فرهنگی تقدیر می‌کنم که در اعتلای فرهنگ ایران نقش داشتند و اهالی فرهنگ همیشه نزدیک‌ترین‌ها به مردم بوده‌اند.

در حاشیه

در بخش دیگری از این برنامه از کتاب‌های تخت جمشید؛ کاوش در ایران؛ امام موسی صدر ؛ هنر چین؛ تعلیقات تامین اجتماعی  و کشاورزی در عصر قاجار، رونمایی شد. 

یکی دیگر از برنامه های این نشست، رونمایی از دیوار مفاخر بود که نام نویسندگان، مولفان و مصنفان، مترجمان و ویراستاران این مجموعه را بر دیوارهای ورودی ساختمان در کاشی هایی به خط نستعلیق نصب کرده بودند.

در پایان مراسم احمد سمیعی گیلانی، نادره رضایی و محمد شریعتمداری، موزه و مرکز اسناد انتشارات علمی و فرهنگی را افتتاح کردند.

 موزه و مرکز اسناد انتشارات علمی و فرهنگی جایی برای نمایش منتخبی از اسناد اشیا و آثاری است که یادآور کوشش های دو دوره چهل ساله از دو ناشر پیشرو یعنی فرانکلین و شرکت سهامی کتاب‌های جیبی است.

در این موزه یادگاری‌های نویسندگان مولفان مصنفان مصححان و مترجمان بسیاری که همکاری با انتشارات فرانکلین را در کارنامه دارند گردآوری شده و مجموعه‌ای از کتابهای منتشر شده از این انتشارات نیست در بخشی دیگر گردآوری شده است.

موزه و مرکز اسناد انتشارات علمی و فرهنگی با مدیریت نادره رضایی مدیر عامل انتشارات علمی فرهنگی و موزه پردازی و طراحی رضا دبیری نژاد کارشناس امور موزه ها، مستندنگاری بهرنگ ذوالفقاری، و طراحی گرافیک آتلیه نو به بهره برداری رسیده است.

مشاوران این پروژه عبدالحسین آذرنگ، سیروس پرهام، احمد سمیعی گیلانی، ابوتراب سیاهپوش و هرمز همایون پور بوده‌اند که همگی سابقه همکاری با فرانکلین را دارند.

در این مراسم افتتاحیه بسیاری از همکاران مجموعه انتشارات فرانکلین و شرکت سهامی انتشار انتشارات علمی فرهنگی و فعلی حضور داشتند، شخصیت هایی چون هرمز همایون پور از بنیانگذاران فرانکلین، علی دهباشی مدیر مجله بخارا، گلی امامی مترجم و نویسنده، همسر کریم امامی، مهدخت معین ادیب و پژوهشگر فرزند مرحوم محمد معین و… حضور داشتند.