به گزارش تجارت گردان ، خرید آنلاین یکی از پدیده های نوظهور در عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات است که با توجه به سهولت و سرعت آن، روز به روز بیشتر مورد استقبال قرار می گیرد. بر اساس آمارهای منتشر شده، تعداد کاربران اینترنت در ایران در سال ۱۳۹۹ بیش از ۷۰ میلیون نفر بوده و از این تعداد، حدود ۴۰ میلیون نفر از خدمات خرید آنلاین استفاده کرده اند. این روش خرید دارای مزایایی مانند تنوع محصولات، قیمت مناسب، صرفه جویی در زمان و هزینه حمل و نقل، امکان مقایسه و انتخاب بهتر، امکان بازگشت و تعویض کالا و … است. اما این روش همچنین می تواند برای برخی از کالاهایی که مضراتی برای سلامت دارند، مخاطراتی ایجاد کند. یکی از این کالاها مواد دخانی مانند سیگار است که با وجود ممنوعیت قانونی فروش آن به افراد زیر ۱۸ سال، از طریق فروشگاه های اینترنتی به راحتی در دسترس قرار می گیرد^۱. این مقاله به بررسی علل و پیامدهای فروش آنلاین دخانیات و راهکارهای مقابله با آن می پردازد.

علل فروش آنلاین دخانیات

یکی از علل اصلی فروش آنلاین دخانیات، تقاضای بالای مصرف کنندگان است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۹، تعداد مصرف کنندگان سیگار در جهان بیش از ۱ میلیارد نفر بوده و از این تعداد، حدود ۸۰ میلیون نفر در ایران زندگی می کنند. این تقاضا باعث شده است که شرکت های تولید کننده و وارد کننده سیگار، روش های مختلفی را برای افزایش فروش خود به کار بگیرند. یکی از این روش ها، استفاده از فضای مجازی و فروشگاه های اینترنتی است که دارای مزایایی مانند عدم نیاز به پروانه فروش، عدم محدودیت زمانی و مکانی، عدم نظارت موثر نهادهای ذی صلاح، امکان تبلیغ و جذب مشتریان جدید، امکان عرضه محصولات متنوع و خارجی و … است.

این روش همچنین به شرکت های تولید کننده سیگار امکان می دهد که با استفاده از روش های بازاریابی مدرن، تصویری از سیگار به عنوان یک محصول لوکس، مدرن، جذاب و ارزان ارائه دهند و بر روی احساسات و نیازهای مصرف کنندگان تأثیر بگذارند. برخی از این روش ها عبارتند از: ارائه تخفیف ها و جوایز ویژه، ارائه اطلاعات و مقالات مرتبط با سیگار، ارائه نظرات و بازخورد مثبت مشتریان، ارائه تصاویر و ویدیوهای جذاب و متنوع از سیگار و مصرف کنندگان آن، ارائه خدمات پس از فروش مانند ارسال رایگان، تضمین کیفیت و اصالت محصول، امکان بازگشت و تعویض کالا و … .

یکی دیگر از علل فروش آنلاین دخانیات، عدم اجرای قانون ممنوعیت فروش مواد دخانی به افراد زیر ۱۸ سال است. بر اساس قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات مصوب سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی، فروش یا عرضه محصولات دخانی به افراد زیر ۱۸ سال  یا به واسطه این افراد، علاوه بر ضبط فرآورده‌های دخانی کشف شده نزد متخلف‌، وی به جزای نقدی از یکصد تا پانصد هزار ریال  محکوم می‌شود، تکرار یا تعدد تخلف‌، مستوجب جزای ۱۰ میلیون ریال  مجازات است‌.

پیامدهای فروش آنلاین دخانیات:

یکی از پیامدهای مهم فروش آنلاین دخانیات، افزایش دسترسی نوجوانان به مواد دخانی است. با توجه به اینکه اینترنت در دسترس همه‌گیری قرار دارد و فروشگاه‌های آنلاین بدون محدودیت زمانی و مکانی فعالیت می‌کنند، نوجوانان به راحتی می‌توانند به مواد دخانی دسترسی پیدا کنند. این امر می‌تواند منجر به افزایش مصرف سیگار در این گروه سنی شود و به طور مستقیم بر سلامت آن‌ها تأثیر بگذارد.

پیامد دیگر، نقض قوانین مرتبط با فروش دخانیات است. با وجود ممنوعیت قانونی فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال، فروشگاه‌های اینترنتی به‌راحتی این محصول را عرضه می‌کنند. این موضوع نه‌تنها باعث نقض قوانین مرتبط با سلامت عمومی می‌شود، بلکه دسترسی نوجوانان به مواد دخانی را نیز آسان‌تر می‌کند.

راهکارهای مقابله با فروش آنلاین دخانیات:

برای مقابله با این مشکل، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

1. نظارت موثر بر فروشگاه‌های اینترنتی: نهادهای نظارتی باید به‌طور مستمر فروشگاه‌های آنلاین را مورد بازرسی قرار دهند و در صورت نقض قوانین، تنبیه‌های لازم را اعمال کنند.
2. آگاه‌سازی عمومی: آگاه‌سازی نوجوانان و خانواده‌ها در مورد مخاطرات مصرف دخانیات و عواقب آن بر سلامت، می‌تواند به کاهش تقاضا و دسترسی به این محصولات کمک کند.
3. تشدید مجازات‌ها: تشدید مجازات‌ها برای فروشندگان غیرمجاز مواد دخانی به نوجوانان، می‌تواند از این عمل جلوگیری کند.
4. تعامل با پلتفرم‌های آنلاین: همکاری با پلتفرم‌های آنلاین برای حذف فروشندگان غیرمجاز و تبلیغات مرتبط با دخانیات، می‌تواند مؤثر باشد.