بهنام محسنی مدیرعامل تامین سرمایه تمدن به عنوان یکی از سخنرانان حاضر در این پنل تخصصی به موضوع نوآوری های مالی اسلامی در تامین مالی دانش بنیان و کارآفرینی پرداخت که در ادامه مباحث مطرح شده توسط وی را می خوانید .

تاثیر معنادار اقتصاد دانش بنیان در رشد اقتصادی شرکت ها

بهنام محسنی مدیرعامل تامین سرمایه تمدن با بیان اینکه اقتصاد دانش بنیان به معنای تولید و مصرف مبتنی بر دارایی های فکری است گفت: به طور خاص اقتصاد دانش بنیان توانایی تجاری سازی دانش و به کار بستن نتایج حاصل از تحقیق و توسعه است.

 وی افزود: تحقیقات مختلف در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته حاکی از اثر معنادار و شگرف اقتصاد دانش بنیان بر رشد اقتصادی کشورها است.

وی با تاکید بر این نکته که به جهت روند پیری جمعیت و کاهش منابع طبیعی، مهمترین منبع رشد اقتصادی در آینده توسعه دانش بنیان خواهد بود اظهار کرد: سرمایه اصلی شرکت های دانش بنیان دارایی فکری و سرمایه انسانی بوده و فعالیت اصلی این شرکت ها همانطور که اشاره شد تبدیل دانش به محصول است و سهم دارایی های فیزیکی و منابع طبیعی در این شرکت ها کمتر از دیگر شرکت ها است.

ضرورت نوآوری در تامین مالی دانش بنیان ها

محسنی درخصوص لزوم نوآوری در تامین مالی دانش بنیان ها نیز خاطرنشان کرد: نحوه ارزشگذاری و استراتژی های سرمایه گذاری در شرکت های دانش بنیان متفاوت از دیگر شرکت ها است. بنابراین جهت تامین مالی مناسب شرکت های دانش بنیان نیازمند توسعه ابزارها، نهادها و بازارهای خاص هستیم.

به گفته محسنی امروزه صنایع دانش بنیان بخش بزرگی از اقتصاد کشورهای توسعه یافته را شامل می شوند. لذا مسیر توسعه کشورهای در حال توسعه از اقتصاد دانش بنیان می گذرد.

مدیرعامل تامین سرمایه تمدن تصریح کرد: تحقیقات صورت گرفته در اتحادیه اروپا و آمریکا نشان می دهد، سرمایه گذاری در حوزه دانش بنیان موجب افزایش ۲۵ تا ۲۷ درصد بهره وری نیروی کار شده است. همچنین تحقیق دیگری در کشورهای عضو منا که ایران نیز عضو آن هست نشان می دهد، مولفه های اقتصاد دانش بنیان همچون تحقیق و توسعه و سرمایه انسانی تاثیر بالایی بر رشد اقتصادی این کشورها دارد.

وی ادامه داد: تحقیق صورت گرفته در کشورهای OECD اثبات کرده که شرکت هایی با طول عمر کمتر از ۵ سال که به صورت گسترده در KBC سرمایه گذاری می کنند ۱۸ درصد مشاغل و ۴۷ درصد شغل های جدید در حوزه تخصصی خود را ایجاد خواهند کرد.

محسنی با اشاره به اینکه عدم تامین مالی مناسب همواره توسعه بنگاه های دانش بنیان را با چالش مواجه می کند یادآور شد: شکاف سرمایه به معنای عدم تامین مالی کافی شرکت های دانش بنیان و از دست رفتن بخشی از پتانسیل های رشد در این حوزه است. لذا بازار سرمایه جهت رفع شکاف سرمایه، نیازمند نوآوری های مالی اسلامی در توسعه ابزارها و نهادهای مالی، جهت تامین مالی کارا و کافی شرکت های دانش بنیان است.

نگاهی به الگوهای تامین مالی جهانی دانش بنیان ها

وی در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به الگوهای موجود تامین مالی دانش بنیان در دنیا گفت: امروزه علاوه بر صندوق های جسورانه، تامین مالی جمعی، بدهی جسورانه (Venture Debt) و family officeها در تامین مالی شرکت های دانش بنیان ایفای نقش می کنند. در واقع Family officeها سرمایه خانواده های ثروتمند را مدیریت می کنند و طور فزاینده ای در شرکت های در حال رشد (growth ventures) سرمایه گذاری کرده و به بازیگران مهمی در تامین مالی کارآفرینی تبدیل شده اند. از سوی دیگر در بدهی جسورانه مانند قراردادهای بدهی که در سیلیکون ولی شکل گرفته، در دوران اولیه عمر استارت آپ، منابع به شرکت های دانش بنیان پرداخت می شود و معمولاً بر خلاف بانک از شرکت های متقاضی منابع، خواستار ضامن، وثیقه و جریان نقد مثبت نیستند.

مدیرعامل تامین سرمایه تمدن ادامه داد: در روش دیگر تامین مالی دانش بنیان ها یعنی تامین مالی جمعی سهامی که موجب همگرایی بیشتر منافع سرمایه گذار و کارآفرین می شود، سرمایه گذاران با دادن بازخورد از محصول، مشاوره و تبلیغ محصول نهایی به موفقیت کسب و کار دانش بنیان کمک می کنند.

محسنی با بیان دیگر روش ها و الگوهای موجود تامین مالی دانش بنیان ها در دنیا عنوان کرد: صندوق های دارایی فکری (IP) جزو این روش ها به شمار می روند که در دارایی های فکری مانند حق اختراع سرمایه گذاری می کنند. با این صندوق ها امکان تامین مالی شرکت های دانش بنیان و سرمایه گذاران با فروش دارایی های فکری میسر می شود. همچنین در الگوی بدهی مبتنی بر دارایی فکری به عنوان روش دیگر تامین مالی دانش بنیان ها، به شرکت ها اجازه داده می شود با وثیقه قرار دادن دارایی فکری خود از بانک ها یا موسسات مالی وام بگیرند. از طرف دیگر در الگوی اوراق کوچک (Mini-bonds) به عنوان اوراق بدهی که در بازار اوراق شرکت های کوچک و متوسط منتشر می شوند، به شرکت های کوچک کمک می شود که وابستگی خود به بانک ها را کاهش دهند.

محسنی یادآور شد: اوراق قابل تبدیل به سهام به عنوان یک ابزار کارا جهت تامین مالی شرکت هایی که از رتبه اعتباری و دارای ثابت بالایی برخوردار نیستند اما داری پتانسیل رشد بالایی هستند شناخته می شود. در واقع شرکت هایی که دارایی مشهود بالایی ندارند و از چشم انداز رشد مناسبی برخوردار هستند می توانند با انتشار اوراق قابل تبدیل، هزینه تامین مالی کمتری را متحمل شوند. به همین دلیل بخش بزرگی از اوراق قابل تبدیل در جهان توسط شرکت های حوزه تکنولوژی منتشر می شود و این موضوع، اوراق قابل تبدیل را به یک ابزار کارا جهت تامین مالی شرکت های دانش بنیان تبدیل کرده است.

لزوم نوآوری اسلامی در تامین مالی دانش بنیان ها

وی با تاکید بر لزوم نوآوری اسلامی در تامین مالی دانش بنیان ها گفت: با توجه به این که بسیاری از این نهادها و ابزارها، در بازارهای متعارف (Conventional) در حال استفاده هستند، ورودشان به بازار سرمایه اسلامی، نیازمند تطابق آنها با شریعت و نوآوری اسلامی جهت تسهیل در به کارگیری این ابزار و تسریع فرآیند صدور مجوز است.

وی با تاکید بر این نکته که با به روز کردن استانداردهای گزارشگری مالی خصوصاً استانداردهای مربوط به دارایی های نامشهود و افزایش شفافیت و حسابرسی در این زمینه، می توان شاهد افزایش شفافیت و جلب نظر سرمایه گذاران در حوزه دانش بنیان بود تصریح کرد: تسهیل عرضه اولیه شرکت های دانش بنیان، موجب رغبت بیشتر سرمایه گذاران و تامین مالی سهل تر این شرکت ها می شود. از سوی دیگر با نوآوری اسلامی در حوزه قابل معامله شدن اعتبار مالیاتی (Tax Credit)، امکان تامین مالی برای شرکت های دانش بنیان خصوصاً در مراحل اولیه عمر، افزایش خواهد یافت.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود اشاره ای به نوآوری ها و نیازمندی های درخواستی از سیاست گذار داشت و عنوان کرد: با تقویت منابع صندوق نوآوری و شکوفایی، شکاف سرمایه شرکت های دانش بنیان کاهش خواهد یافت. علاوه بر این تقویت صندوق های دانشگاهی امکان تقویت ایده های دانشگاهی و تجاری کردن آنها را میسر می کند. همچنین پس از تجاری شدن ایده ها وجود امکاناتی چون صندوق های دارایی فکری، تامین مالی صندوق دانشگاهی و تبدیل به محصول شدن ایده ها سهل تر خواهد شد.

محسنی ادامه داد: صندوق های جسورانه اجتماعی به دنبال کسب بازده مالی معقول به همراه اثر اجتماعی مناسب هستند. این صندوق ها در مراحل اولیه چرخه عمر استارت آپ ها به هر دو صورت بدهی و سهامی سرمایه گذاری می کنندها CVC با سرمایه گذاری (عمدتا اقلیت) به جای ادغام آنها در شرکت اصلی، استقلال شرکت را حفظ می کنند و به آنها در توسعه محصول و بازاریابی کمک می کنندها CVC سرمایه گذاران تخصصی هستند و با تسهیل صدور مجوز و اعطای تسهیلات مالی می توان سرمایه گذاری کارا در شرکت های دانش بنیان را تقویت کرد.

وی با بیان اینکه در اقتصاد دانش بنیان بیشتر دارایی ها نامشهود است و حق مالکیت معنوی اهمیت مضاعف می یابد اطهار کرد: تقویت مالکیت معنوی نقش مهمی در جلب نظر سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در حوزه دانش بنیان دارد. همچنین اعتبار مالیاتی نقش مهمی در تشویق شرکت ها به سرمایه گذاری دانش بنیان دارد. با تخصیص کارای اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه رشد خواهد یافت.

به گفته مدیرعامل توسعه سرمایه تمدن ضعف در زیرساخت ها مانع رشد اقتصاد دانش بنیان می شود. با سرمایه گذاری در زیرساخت هایی چون اینترنت و شبکه، پتانسیل رشد اقتصاد دانش بنیان افزایش می یابد. لذا سیاست گذار باید با تسهیل قوانین موانع رقابت را حذف کند و با تقویت نهادهای تامین مالی، نوآوری را تشویق کند.

منابع انسانی عامل مهم رشد اقتصادی دانش بنیان ها

وی با تاکید دوباره این موضوع که منابع انسانی حرفه ای عامل مهمی در رشد اقتصاد دانش بنیان بوده و شرکت های این حوزه همواره با چالش جذب نیروی انسانی خبره مواجه هستند گفت: سرمایه گذاری در حوزه آموزش مهارت های تخصصی، موجب تقویت اقتصاد دانش بنیان می شود.

تمدن در مسیر نوآوری تامین مالی

محسنی اشاره ای هم به نوآوری ها و نیازمندی ها بر اساس تجارب تامین سرمایه تمدن داشت و گفت: در حوزه سخت افزاری و زیرساخت نیازمندی اصلی بر توسعه و ارائه خدمات ویژه در حوزه شبکه و اینترنت خواهد بود و  همچنین در حوزه نرم افزاری، دسترسی به درگاه های بانکی و بازار سرمایه شامل API و Open APIها نظیر حوزه اعتبارسنجی مشتریان از جمله نیازها می‌باشد. علاوه بر این در بخش قوانین و مقررات و مجوزها می‌توان به مواردی نظیر دریافت مجوز پلتفرم های خصوصی برای Private Placement، بازارگردانی و معاملات ثانویه اوراق تامین مالی جمعی، انتشار اسناد قابل معامله در بورس Exchange-traded notes یا ETN، تامین مالی جمعی سهامی، اوراق مالی اسلامی قابل تبدیل به سهام، آتی شاخص اوراق با درآمد ثابت، اوراق بهادار سازی بیمه عمر، سوآپ نکول اعتباری Credit Default Swap جهت توسعه بازار اوراق بدهی شرکت های دانش بنیان و امکان سرمایه گذاری در شرکت های دانش بنیان اشاره نمود.

نقش تمدن در توسعه صنعت مالی بازار سرمایه

وی نگاهی به ایفای نقش در توسعه صنعت مالی در بازار سرمایه توسط تمدن داشت و در این باره اظهار کرد: بخشی از عملکرد این شرکت تامین سرمایه برای ایفای نقش در توسعه صنعت مالی در بازار سرمایه شامل شروع به فعالیت پلتفرم تأمین مالی جمعی IBcrowd، استفاده از ظرفیت کلینیک درمانگری مالی برای کمک به مسائل مبتلابه شرکت های دانش بنیان و آماده سازی آنها برای ورود به بازار سرمایه و ارتقا شفافیت و مسائل حاکمیت شرکتی، انجام خدمات کارگزاری در قالب پلتفرم آی بی تریدر IBtrader، ایجاد پلتفرم مدیریت ثروت IBshop، بهره برداری از پلتفرم تسویه آنی وجوه بانکداری باز IBpay، تأسیس و مدیریت صندوق سرمایه گذاری جسورانه توسعه فناوری آرمانی، مشارکت در تاسیس صندوق سرمایه گذاری جسورانه یکم دانشگاه تهران و مشارکت در تاسیس صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی دانشگاه شهید بهشتی با مجوز کارگروه صندوق های پژوهش و فناوری نهاد ریاست جمهوری می شود.

مدیرعامل تامین سرمایه تمدن نگاهی هم به امور حوزه دانش بنیانی و کارآفرینی داشت و گفت: شتابدهنده صحرا، ره پویان پردازش گسترش صحرا، سامانه مدیریت صندوق های سرمایه گذاری، سامانه معاملات آنلاین اختصاصی، مرکز سرمایه گذاری آنلاین، سامانه تامین مالی جمعی، سامانه معاملات آنلاین آتی کالا، سامانه مدیریت سود و زیان شعب، سامانه مدیریت یکپارچه دارایی ها و سامانه اتصال بانکداری باز ازجمله فعالیت های تمدن در حوزه دانش بنیانی و کارآفرینی بوده است.

وی در تشریح فعالیت های مرکز آنلاین تامین مالی جمعی اظهار کرد: در این حوزه علاوه بر درخواست تامین مالی شامل تامین مالی طرح ها در زمان مشخص، طراحی کمپین فرصت های سرمایه گذاری، ارزیابی و اعتبارسنجی درخواست ها، غربالگری درخواست متقاضیان و ثبت درخواست تامین مالی، درخواست هایی برای سرمایه گذاری مطرح شده که از جمله آن می توان به دریافت سود مشارکت در موعدهای مقرر، خرید واحدهای فرصت سرمایه گذاری، بررسی فرصت های سرمایه گذاری، احراز هویت از طریق سجام و ثبت نام سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی اشاره کرد.

محسنی با بیان اینکه تامین سرمایه تمدن بنیان گذار پلتفرم آی‌بی‌کراد است ازجمله مزایای تامین مالی از طریق این سکو را اینگونه برشمرد: بکارگیری سرمایه های خرد مردم در راستای توسعه کسب و کار، انعطف پذیری در انتخاب مبلغ و دوره بازپرداخت، رهایی از فرآیند بوروکراتیک دریافت تسهیلات بانکی و تسهیل شرایط تامین مالی متناسب با ریسک اعتباری، ارزیابی ریسک متقاضی و تعیین تضامین متناسب با سطح ریسک، دریافت سود مشارکت علاوه بر سود علی الحساب، امکان مشارکت در توسعه کسب و کارها حتی با سرمایه های خرد، شفافیت سرمایه گذاری انجام شده توسط سرمایه گذران و گزارش دهی مداوم و اطلاع سرمایه گذار از نحوه تخصیص منابع ازجمله مزایای تامین مالی از طریق سکوی iBcrowd است.

مدیرعامل تامین سرمایه تمدن تاکید کرد: آی‌بی‌کراد پلتفرم تامین مالی جمعی تامین سرمایه تمدن است و بزرگترین طرح تامین مالی جمعی در کشور از بستر این سکوی تامین مالی و با مبلغ ۱۵۰ میلیارد ریال با موفقیت تامین مالی شد.

محسنی همچنین اشاره ای به مرکز سرمایه گذاری آنلاین یعنی iBshop داشت و گفت: این مرکز فعالیت خود را با مدیریت تامین سرمایه تمدن و تحت نظارت سازمان بورس با هدف ایجاد فضایی امن برای سرمایه گذاری در سال ۱۳۹۶ آغاز کرد. پس از آن با ثبت شرکت آسان سرمایه گستر ایرانیان به فعالیت خود ادامه داد و امکان سرمایه‌گذاری در انواع مختلف صندوق‌های سرمایه‌گذاری، جهت پوشش سلایق سرمایه‌گذاران مختلف با ویژگی‌های فردی و میزان ریسک پذیری متفاوت را فراهم کرد.

وی ادامه داد:iBshop  یک روش نوین سرمایه گذاری آنلاین است که می توان آنرا اولین نمونه کاملا بومی در این زمینه معرفی کرد. ماهیت آنلاین بودن iBshop سبب کاهش مراجعه حضوری مشتریان، صرفه جویی در زمان و کوتاه کردن مراحل اداری روند سرمایه گذاری شده است و برای کاربران در تمام نقاط کشور، امکان دسترسی سریع و آسان برای سرمایه گذاری در انواع صندوق های سرمایه گذاری (صندوق های درآمد ثابت، صندوق های سهامی و صندوق های مختلط) تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار را ایجاد کرده است. این سامانه در ابتدا با هدف ارائه صدور و ابطال صندوق های سرمایه گذاری به صورت یکپارچه و بدون واسطه به صورت رسمی آغاز به کار کرد اما پس از مدت کوتاهی با توجه به استقبال کاربران و در راستای توسعه فعالیت های شرکت و پیشبرد اهداف، خدمات مالی جدیدی اعم از انواع خدمات بیمه شامل صدور بیمه شخص ثالث و بیمه نامه مسافرتی، آساکارت (خرید با تخفیف(، خدمات کارگزاری شامل احراز هویت و دریافت کد بورسی، خدمات اعتباری، مشاوره های تخصصی، مدیریت ثروت، سبدگردانی اختصاصی و ….. به خدمات این سامانه افزوده شده است.

مدیرعامل تامین سرمایه تمدن یادآور شد: این سامانه اکنون بیش از یک میلیون کاربر دارد و بیش از ۵۹ هزار میلیارد تومان (همت) صدور صندوق های درآمد ثابت در سال ۱۴۰۰ و بیش از ۳۶ همت ابطال صندوق های درآمد ثابت از طریق این سامانه انجام شده است. همچنین بیش از ۲۶ میلیارد تومان صدور صندوق مختلط و بیش از ۱۱۲ میلیارد تومان ابطال این صندوق ها در سال ۱۴۰۰ و همینطور بیش از ۲۴۸ میلیارد تومان صدور صندوق سهامی و بیش از ۵۶۱ میلیارد تومان ابطال این صندوق ها در سال ۱۴۰۰ از طریق iBshop رقم خورده است.

محسنی در بخش پایانی سخنرانی خود اشاره ای به کارت اعتباری iBcard داشت و تصریح کرد: این کارت نوعی کارت اعتباری است که طی همکاری با صنعت بانکی کشور و بانک مشترک ایران و ونزوئلا، مشتریان صندوق‌های درآمد ثابت را قادر می‌سازد، با داشتن آن در هر زمان که نیاز به خرید داشته و از نقدینگی کافی برخوردار نیستند بدون نیاز به ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری خود، با اعتباری که iBshop به آنها تخصیص داده است، خرید خود را انجام دهند و سپس به صورت اقساطی اقدام به بازپرداخت مبلغ اعتبار کنند.