طبق قانون رانندگی بدون داشتن گواهینامه جرم محسوب می شود و پلیس موظف است ضمن متوقف کردن وسیله نقلیه، راننده را به مرجع قضایی معرفی کند.

تا اینجای کار همه می‌دانند که هر فرد برای راندن وسایل نقلیه موتوری باید گواهینامه معتبر کسب کند اما مشکل اینجاست که موتورسیکلت سواران با تصور اینکه موتور وسیله نقلیه نیست، از این قانون تبعیت نمی کنند به طوری که طبق آمار پلیس از ۱۲ میلیون موتورسیکلت شماره گذاری شده در کشور، راکبان ۶ میلیون دستگاه بدون داشتن گواهینامه در سطح شهر و جاده‌ها تردد می‌کنند.

با این حال باید توجه داشت که در شرایط کنونی که نیمی از راکبان موتورسیکلت بدون داشتن گواهینامه اقدام به رانندگی می کنند، باید شرایط را برای دریافت گواهینامه تسهیل کرد زیرا طبق آمار پلیس، عامل ۴۰ درصد تصادفات در کشور راکبان موتورسیکلت ها هستند و از آنجا که نیمی از آنها گواهینامه ندارند، در زمان بروز حوادثی که به صدمات و تلفات جانی منجر می شود، نمی توانند از ظرفیت های قانونی بیمه شخص ثالث برای پرداخت دیه و خسارات جانی و مادی استفاده کنند که این امر تبعات اجتماعی و اقتصادی فراوانی را برای خانواده ها و جامعه به دنبال دارد.

به همین منظور دولت به تازگی (دی ماه ۱۴۰۲) شرایط صدور گواهینامه موتورسیکلت را تسهیل کرده است؛ بر این اساس موتورسیکلت ها به چهار گروه تقسیم شده اند که برای «موتور سیکلت های (الف-م) و (الف -۱)» داشتن حداقل ۱۶ سال سن، برای «موتور سیکلت (الف-۲)» داشتن حداقل سن ۱۸ سال تمام و برای «موتور سیکلت (الف)» که به سایر موتورسیکلت ها اطلاق می شود، داشتن حداقل سن ۲۱ سال تمام الزامی است.

طبق قانون بیمه شخص ثالث «وسیله نقلیه» به وسایل نقلیه موتوری زمینی و ریلی شهری و بین شهری و واگن متصل یا غیرمتصل به آن و یدک و کفی (تریلر) متصل به آنها اطلاق می شود و بنابرین رانندگان موتورسیکلت نیز مشمول قوانین مربوط به وسایل نقلیه هستند یعنی هم باید گواهینامه داشته باشند و هم برای موتور خود بیمه نامه خریداری کنند.

در ماده ۲۰ قانون فعلی رسیدگی به تخلفات رانندگی نیز این موضوع به صراحت بیان شده است؛ در این ماده قانونی آمده است: کلیه قوانین و مقررات عمومی مربوط به حمل و نقل و عبور و مرور در مورد موتورسیکلت‌ها نیز جاری است. حرکت در پیاده رو یا در جهت مخالف مسیر مجاز، ایجاد عمدی صدای ناهنجار، حمل بار غیرمتعارف، حرکت نمایشی مارپیچ، تک‌چرخ، حمل یدک، عدم استفاده از کلاه ایمنی و تردد در خطوط ویژه اتوبوسرانی با موتورسیکلت تخلف محسوب شده و مأموران راهور موظفند ضمن صدور قبض جریمه نسبت به توقیف موتورسیکلت حداکثر به مدت یک هفته و در صورت تکرار یک ماه اقدام کنند.

از آنجا که موتورسیکلت سواران عامل ۴۰ درصد تصادفات کشور هستند، دولت در لایحه اصلاح قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، قصد دارد این ماده از قانون را اصلاح کند.

در لایحه ارسالی دولت به مجلس درباره این ماده چنین پیشنهاد شده است: کلیه قوانین و مقررات مربوط به حمل و نقل و عبور و مرور در مورد موتورسیکلت ها نیز جاری است و حرکت در پیاده رو و در جهت مخالف و معابر غیرمجاز، عبور از چراغ قرمز، ایجاد عمدی صدای ناهنجار، حمل بار و سرنشین بیش از ظرفیت مجاز نسبت به ظرفیت تعیین شده در آیین نامه مربوط، تردد بدون پلاک یا با پلاک مخدوش یا پوشیده، حرکت نمایشی مارپیچ، تک چرخ، حمل یدک، عدم استفاده از کلاه ایمنی و تردد در خطوط ویژه، با موتورسیکلت تخلف محسوب شده و مأموران راهور موظفند ضمن صدور قبض جریمه نسبت به توقیف موتورسیکلت حداکثر به مدت یک هفته و در صورت تکرار یک ماه اقدام کنند.

در صورت تکرار تخلفات مذکور برای بار چهارم، گواهینامه فرد متخلف ابطال و تا یک سال امکان اخذ مجدد گواهینامه جدید مقدور نیست. برای رفع توقیف در هر مرحله گذراندن دوره آموزشی کم خطر برای راکبان موتورسیکلت الزامی است. سرفصل های آموزشی دوره ویژه موتورسیکلت به پیشنهاد پلیس راهنمایی و رانندگی فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به تأیید وزیر کشور می رسد.

در تبصره این ماده پیشنهادی نیز چنین آمده است: صورت وضعیت جریمه تخلف از مقررات راهنمایی و رانندگی راکبان موتورسیکلت ها در شماره ملی آنان ثبت می شود.

بر این اساس و در صورتی که این لایحه در مجلس تصویب شود، حرکت در معابر غیرمجاز، عبور از چراغ قرمز، تردد بدون پلاک یا با پلاک مخدوش و پوشیده به فهرت تخلفات رانندگان موتور سیکلت اضافه می شود ضمن آنکه با توجه به اینکه برخی راکبان موتورسیکلت اقدام به حمل بار می کنند، قرار شده تا این موضوع در آیین نامه ای بررسی و ظرفیت حمل بار و سرنشین برای موتورسیکلت تعریف شود.

نکته دوم اینجاست که اگر راکب موتورسیکلت تخلفات خود را تکرار کرد، در بار چهارم گواهینامه فرد باطل می شود و او تا یکسال امکان اخذ گواهینامه جدید ندارد و باید در کلاس های آموزشی شرکت کند.