به گزارش تجارت گردان ، مدیران عامل چهار بانک دولتی در میزگردی به این موضوع پرداخته و زوایای پشت پرده این ماجرا را بررسی کرده اند.

«دکتر محمدرضا حسین زاده» مدیرعامل بانک ملی ایران، «دکتر حجت الله صیدی» مدیرعامل بانک صادرات ایران، «دکتر حسین مهری» مدیرعامل بانک صنعــت و معــدن و «دکتر محمدکاظم چقازردی» مدیرعامل بانک سپه در این نشست دیدگاه های خود را درباره نقش بانک ها در حمایت از تولید و مسائل دیگری مانند سود مرکب، تحریم، کرونا و … مطرح کردند.

متن پرسش و پاسخ ها را در ادامه می خوانید:

به تازگی برخی رسانه ها و به ویژه رسانه ملی با انتشار گزارش هایی به مخاطبان این گونه القا می کنند که بانک ها گویا با «تولید» در کشور عناد دارند و چوب لای چرخ بنگاه های اقتصادی می گذارند. از نظر شما این مطالب تا چه اندازه واقعیت دارد؟

دکتر حسین زاده مدیرعامل بانک ملی ایران: خدمات بانک ها به همه حوزه های کشور از جمله حوزه تولید بر هیچ کس پوشیده نیست. بسیاری از زیرساخت های اساسی کشور، از پالایشگاه و کارخانه های بزرگ تولیدی و جاده گرفته تا کارگاه های کوچک چند نفره، همه با منابع مالی بانک ها تجهیز و ساخته شده اند.

تعداد پروژه هایی که با مشارکت و اقدام مستقیم بانک ها در کشور ایجاد شده اند قابل شمارش نیست، اما متأسفیم که از میان این تعداد پروژه بی شمار، تنها چند مورد انگشت شمار که پشت پرده آنها نیز مشکوک است انتخاب و درباره آنها گزارش تهیه می شود.

حتی اگر چند مورد نیز در این میان با مشکل مواجه شده باشد، آیا رواست برخی رسانه ها غیرمنصانه زحمات بیش از ۲۲۰ هزار نفر پرسنل نظام بانکی که هر روز به اشکال مختلف در حال خدمت رسانی به عموم مردم هستند را این گونه زیر سوال ببرند؟

کشوری که تحت شدیدترین تحریم هاست و هدف اصلی تحریم کنندگان آن نیز به اذعان خودشان، اقتصاد کشور و در رأس آن نظام بانکی است، باید از داخل بیشترین حمایت ها را شاهد باشد، در حالی که متأسفانه برخی تلاش می کنند با دستاویز کردن یک یا چند مورد خاص، همه خدمات را زیر سوال ببرند.

بانک ها از نقد استقبال می کنند، اما نقد باید منصفانه باشد، در حالی که برخی دوستان ناآگاه از همه خط و مرزهای اخلاقی عبور کرده و بدون اطلاع از واقعیات، گزارش نویسی می کنند.

این سوال برای بسیاری از مردم مطرح است که واقعاً چرا بانک ها در همه جا دستی بر آتش دارند؟ علت این که نام بانک ها در اغلب پروژه ها وجود دارد چیست؟ آنها نفعی در این ماجرا دارند؟

حسین زاده: بانک ها برای این که همه جا حضور داشته باشند، اشتیاقی ندارند و ترجیح می دهند به کار بانکداری خود بپردازند، اما چه کنیم که اقتصاد کشور ما بانک محور است. هنگام زلزله، سیل، کرونا و بیکاری، بانک ها باید به میدان بیایند و با افتخار به هموطنان کمک کنند.

این بانک ها بودند که چندی پس از شیوع بیماری کرونا و مواجهه مردم با شوک اقتصادی ناشی از آن، منابع قابل توجهی را در مدت زمان کم به حساب سرپرستان خانوار و صاحبان کسب و کار واریز کردند.

بانک ها هر جا که به کمک نیاز باشد، حضور دارند و از هیچ تلاشی برای پیشرفت امور دریغ نمی کنند. مروری بر تاریخچه این موضوع هم می تواند ماجرا را شفاف تر کند: در ۱۰ تا ۱۵ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی که کشور درگیر دفاع مقدس و سپس بازسازی بود، نه سرمایه گذاری خارجی وجود داشت و نه بخش خصوصی توانمندی بود که بتواند به تولید و ساخت کشور کمک کند، بنابراین بانک ها به این موضوع ورود کردند و بخش مهمی از تولید و زیرساخت های کشور را راه انداختند.

پس از این که کشور روی پای خود ایستاد و همه زیرساخت ها فراهم شد، بانک ها کم کم کنار کشیدند و بیشتر به حوزه سرمایه گذاری های غیر مستقیم ورود کردند، اما اکنون که شرایط کشور تحریمی است، باز هم به حضور بانک ها در پروژه های بزگ نیاز است. به عنوان مثال در آینده نزدیک پروژه ایستگاه های آب شیرین کن و انتقال آب شیرین از خلیج فارس به سه استان جنوبی و مرکزی کشور (هرمزگان، کرمان و یزد) افتتاح خواهد شد که یک ابرپروژه پیاده سازی شده با استفاده از توان داخلی است. واقعاً چه کسی به جز بانک ها قابلیت تأمین مالی چنین پروژه ای را دارد؟

چرا بانک ها به مقوله بنگاه داری وارد شدند؟ گفته می شود بانک ها به خروج از بنگاهداری تمایلی ندارند!

دکتر صیدی مدیرعامل بانک صادرات ایران: رویکرد کلی بانک ها، بنگاهداری نیست، اما برخی شرکت ها و بنگاه های اقتصادی جزوی از عملیات بانکداری و حلقه ای از زنجیره مالی هستند. صرافی، شرکت واسپاری، کارگزاری، تأمین سرمایه یا شرکت های حوزه های خدمات آی تی، مجموعه هایی هستند که داشتن آنها برای بانک الزامی است.

برخی بنگاه های دیگر مانند سنگ آهن ها، معادن، کارخانه های عظیم فولاد و نفت و گاز و سیمان هم مواردی هستند که هیچ نهاد و سازمان و شرکت بخش خصوصی توانایی مالی ورود به آنها را ندارد، بنابراین تأمین مالی اجرای این پروژه ها فقط از دست بانک ها و یا حتی کنسرسیومی از بانک ها بر می آید.

بخشی از آنچه بنگاه های در اختیار بانک ها نامیده می شود نیز در ازای بدهی و رد دیون به بانک ها واگذار شده اند، چون وقتی بانک نمی تواند مطالباتش را از فرد بدهکار وصول کند، چاره ای جز این کار ندارد، بنابراین به طور کلی می توان گفت بانک ها هرگز تمایلی به بنگاه داری ندارند و به اجبار به این حوزه وارد شده اند، اما روش خروج از بنگاهداری نیز مهم است.

بانک ها اکنون طی دوره های زمانی مشخص مزایده برگزار و املاک، اموال و بنگاه های اقتصادی خود را واگذار می کنند. همچنین واگذاری سهام بنگاه های بزرگ که در اختیار بانک هاست، یکی از رایج ترین اقدامات برای خروج از بنگاهداری است که به طور مرتب در حال انجام است.

جایی از شما نقل شده است که برخی تسهیلات گیرندگان، منابع دریافتی را در محلی غیر از پروژه صرف کرده اند. این آیا نشان دهنده ضعف نظارت بانک در نحوه مصرف منابع نیست؟

صیدی: مصاحبه ای که مد نظر شماست، خیلی ناقص پخش شد، اما اصل ماجرا صحت دارد. ما موردی داشتیم که شخصی تسهیلاتی از بانکی دریافت کرده و به جای هزینه کرد در پروژه، با آن ماشین خریده بود. به هر حال طرح ها به صورت مشارکتی میان سرمایه گذار و بانک عملیاتی می شود. بانک سهم خود را پرداخت می کند، اما ممکن است سرمایه گذار به هر دلیلی نتواند میزان سهمش را تأمین کند و چون آن را در جای دیگری هزینه کرده است، در نتیجه طرح راکد بماند.

بانک هم بدون برنامه و بی هدف پولی پرداخت نمی کند، اما واقعیت این است که نظارت بانک ها بر پروژه ها استاندارد است و خارج از ضابطه نمی توان از مجری طرح گزارشی مطالبه کرد.

این روزها از خانه کارگر گرفته تا اتاق بازرگانی، همه به بانک ها می تازند. به نظر شما علت اصلی این اتفاق چیست؟ شما که حامی تولید هستید!

دکتر چقازردی، مدیرعامل بانک سپه: به نظر من باید به پیشینه و رفتار اقتصادی منتقدان توجه کرد. سیاست کلی بانک ها این است که هیچ واحد تولیدی فعال بی پول نماند. هر بنگاه فعالی که به سرمایه در گردش نیاز داشته باشد، از بانک دست خالی بر نمی گردد. همچنین بنگاه های کوچک و متوسطی که برای توسعه فعالیت خود به پول نیاز داشته باشند، بدون شک می توانند روی کمک بانک ها حساب کنند.

اما کسانی که اغلب از عملکرد بانک ها ابراز نارضایتی می کنند، افرادی هستند که سالهاست به نظام بانکی بدهکارند و با روش های مختلف ضمن سوء استفاده از قوانین و مقررات، توانسته اند ایفای تعهد خود را به تعویق بیاندازند.

شکی نیست که بانک باید طلب خود را بازیافت کند تا بتواند آن را در اختیار دیگر متقاضیان قرار دهد، شغل ایجاد کند و از تولید حمایت کند، اما این عده همیشه ناراضی به هر روشی متوسل می شوند تا وضعیت را وارونه جلوه دهند.

نکته مهمی که باید اشاره کنم این است که استفاده از لفظ «بانک ها» در اظهار نظرها می تواند بار معنایی خاصی در پی داشته باشد. منتقدان به جای این که از این واژه استفاده کنند، بهتر است مورد مشخصی که سراغ دارند را مطرح کنند تا بانک مورد نظر هم بتواند درباره آن توضیح دهد.

از ابتدای امسال شیوع بیماری کرونا بسیاری از بنگاه ها و فعالیت های اقتصادی را با مشکل مواجه کرد. بانک ها برای حل این مشکل چه کمکی کردند؟

چقازردی: دولت از ابتدای امسال با همکاری نظام بانکی به کمک کسانی شتافت که با شیوع کرونا مشکلاتی را تجربه کردند. بانک مرکزی با آزادسازی بخشی از سپرده قانونی بانک ها، منابع قابل توجهی را به جامعه تزریق کرد تا شدت شوک اقتصادی را کاهش دهد.

نقش بانک ها در این میان بسیار چشمگیر بود، به طوری که در مدت بسیار کوتاهی پول را به حساب مردم واریز کرد. از سوی دیگر صنوف آسیب دیده از کرونا نیز مشمول دریافت تسهیلات بانکی شدند، به طوری که تا کنون بیش از ۶۰ درصد اصناف تسهیلات خود را دریافت کرده اند و مابقی نیز در زمان مقرر این منابع را دریافت خواهند کرد. من معتقدم نظام بانکی به درستی و دقیق در جریان کرونا به وظایف خود عمل کرد و کارنامه درخشانی از خود به جا گذاشت.

حسین زاده: در روزهای شیوع کرونا که بسیاری از سازمان ها و ادارات تعطیل بودند یا دورکاری می کردند، بانک ها بدون وقفه به خدمت رسانی مشغول بودند. سیستم بانکی حتی یک لحظه خدمت رسانی را متوقف نکرد و با این که تعداد زیادی از همکاران ما به این بیماری مبتلا شدند و از کارکنان پشت گیشه تا سطح مدیرعامل در اثر ابتلا به کرونا فوت کردند، اما خدمت رسانی ادامه یافت.

همچنین بانک ها با بنگاه های اقتصادی حداکثر همراهی را داشتند، به طوری که نه تنها تسهیلات مستقیم به آنها پرداخت کردند، بلکه با درخواست امهال اقساط تسهیلات نیز تا حد امکان موافقت کردند و اجازه ندادند چرخ اقتصاد کشور از حرکت باز ایستد.

 مدت هاست که درباره لزوم جلوگیری از خام فروشی و حمایت از فراوری محصولات معدنی مطالبی گفته می شود. بانک ها در این حوزه چه خدماتی ارائه کرده اند؟

دکتر حسین مهری مدیرعامل بانک صنعت و معدن: حمایت نظام بانکی از این حوزه بسیار قابل توجه است و می توان گفت بانک ها در جلوگیری از خام فروشی نقش موثری داشته اند. بانک ها همیشه یار و یاور صنعت، تولید و تجارت بوده و هستند و آمار به خوبی این موضوع را تأیید می کند.

در پنج ماه نخست امسال بیش از ۵ هزار و ۶۰ هزار میلیارد ریال تسهیلات توسط نظام بانکی پرداخت شده است که یک هزار و ۵۵۹ هزار میلیارد ریال آن به بخش صنعت و معدن و صنایع مرتبط پرداخت شده است. این عدد رشد ۷۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می دهد که بسیار چشمگیر است. از این مبلغ یک هزار و ۲۰۰ هزار میلیارد ریال به عنوان سرمایه در گردش به واحدها پرداخت شده و در واقع ۷۷ درصد کل تسهیلات پرداختی به واحدهای صنعتی و معدنی مربوط به این بخش بوده است. اگر حمایت بانک ها از این بنگاه های اقتصادی نبود، با توجه به اعمال تحریم و شیوع بیماری کرونا، بدون شک بحران در این حوزه رخ می داد.

در همین مدت کوتاه دیدید که با حمایت بانک ها، شرکت های تولید ماسک، مواد ضدعفونی و شوینده چگونه تولید خود را افزایش دادند و نیاز کشور را تامین کردند. اگر بانک ها نبودند، مشکلات این بخش ها بیشتر می شد.

 بارها از تریبون های مختلف درباره نرخ سود بانکی و دریافت ربح مرکب در بانک ها اظهار نظرهای تندی شده است. بهتر نیست در این باره بانک ها هم موضع گیری کنند؟

صیدی: خیلی صریح می گویم که این ادعا صحت ندارد. کسانی که ادعا می کنند بانک ها به فرمول ربح مرکب عمل می کنند، در جهل مرکب هستند. آنها کمترین اطلاعی از نحوه عملکرد بانک ها در حوزه پرداخت تسهیلات و دریافت اقساط ندارند و اغلب از روی شنیده ها صحبت می کنند.

بارها کسانی که چنین ادعاهایی داشته اند، پس از مطالعه نحوه عملکرد بانک ها در این حوزه، حرف خود را پس گرفته اند. بانک ها طبق قانون عملیات بانکی بدون ربا که مصوب مجلس شورای اسلامی و مورد تایید شورای نگهبان است، عمل می کنند و از این رو به عملکرد آنها خدشه ای وارد نیست.

ملاک ما، قانون و متون دینی است که سالهاست به آن عمل می شود، بنابراین نمی توان چنین ادعایی را بدون سند و استدلال مطرح کرد و همه نظام بانکی را زیر سوال برد. بانک هرگز سود روی سود نمی گیرد و همه مقام های نظارتی نیز بر این موضوع اذعان دارند. به اعتقاد من اینها مباحثی انحرافی است که از سوی افراد خاص مطرح می شود.

 این که گفته می شود برخی بانک ها برای وصول مطالبات خود، بنگاه های اقتصادی کوچک و بزرگ را تا مرز تعطیلی رسانده اند صحت دارد؟

صیدی: بانک چرا باید این کار را بکند؟ اگر این طور باشد، اولین کسی که متضرر می شود خود بانک است. این به نفع بانک است که یک واحد تولیدی به فعالیتش ادامه بدهد تا بتواند منابعش را دریافت کند. از منظر مسئولیت اجتماعی هم این موضوع به نفع بانک است، چون هم تولید ادامه می یابد و هم اشتغال حفظ می شود، بنابراین بانک هرگز یک واحد تولیدی فعال را تعطیل نخواهد کرد.

این ادعاها صحت ندارد و از سوی کسانی مطرح می شود که ما می دانیم پول بانک را کجا برده اند و چگونه خرج کرده اند.

حسین زاده: چنین ادعاهایی اصلا عقلانی هم نیست. بانک با تسهیلات گیرنده تا حد امکان مدارا می کند، اما از همه روش های قانونی هم استفاده می کند تا پول بانک برگردد. اغلب مواردی که اشاره شده است، تنها یک سوله یا ساختمان خالی است. مهمتر این که همه این بنگاه ها پیش از این که بانک به سراغشان برود، تعطیل شده بودند و گاه با حمایت بانک به چرخه تولید هم برگشته اند.

مهری: بانک ها حقیقتاً حامی تولیدند و این یک شعار نیست، بلکه در عمل مشاهده شده است. در سالی که با شدیدترین تحریم ها و بیماری کرونا درگیریم، بانک ها اجازه نداده اند تولید با مشکل عمده مواجه شود. رشد تسهیلات پرداختی کاملا این ادعا را ثابت می کند، چون ما معتقدیم کمک به تولید کشور و ایجاد اشتغال، عبادت است.

ما در حوزه ایجاد و توسعه زنجیره ارزش افزوده به طور جدی فعالیم و به عنوان یک نمونه واضح می توان زنجیره ارزش افزوده فولاد را از سنگ آهنگ تا محصول نهایی مشاهده کرد.

رسانه ها نباید خدمات گسترده بانک ها را نادیده بگیرند و نباید اجازه بدهند مظلومیت بانک ها در شرایط کنونی تداوم پیدا کند.

می دانیم که عده قابل توجهی از کارکنان بانک ها در جریان بیماری کرونا جان خود را از دست دادند. پیام شما به همکاران نظام بانکی دراین باره چیست؟

حسین زاده: همکاران ما بسیار مظلوم هستند. با وجود این که بدون وقفه به مردم خدمت رسانی می کنند، اما مورد توجه نیستند و این خوب نیست. تا کنون حدود ۱۴۰ نفر از کارکنان نظام بانکی در اثر کرونا فوت کرده اند و بیش از ۱۵ هزار نفر آنها به این بیماری مبتلا شده اند. آنها خانواده دارند و این نگرانی ما را تشدید می کند.متأسفیم که در چنین شرایطی، کارکنان بانک ها گاه و بیگاه مورد هجمه های ناجوانمردانه قرار می گیرند، اما از همه همکاران نظام بانکی می خواهم بدون توجه به این حاشیه ها کار خود را ادامه دهند، به مردم و کشور خود خدمت کنند و همواره از خدا کمک بخواهند.