از سوی دیگر، از آنجا که شرکت های دانش بنیان با تحول گرایی و نوآوری های خود می توانند به تحقق این شعار و چشم انداز مسیر کمک کنند بنابراین بسیاری از صنایع بر آن شدند تا بازارهایشان را به روی این شرکت ها باز کنند. البته نقش صنعت بانکداری در حمایت از شرکت های دانش بنیان را می توان کمی پر رنگ تر از سایر بخش ها دانست و به عبارتی بانک ها یکی از پیشگامان این عرصه محسوب می شوند.

تفکر دانش بنیان یک تفکر بعضا ساختارشکنانه است. به طور مثال در عرصه بانکداری و حوزه تسهیلات و اعتبارات، یک ساختار سنتی وجود دارد درصورتی که لندتک ها (فناوری های قرض دهی یا دریافت وام و تسهیلات آنلاین) اکنون به هیچ بانک یا نهادی وابسته نیستند اما می بینیم کارکرد آنها برای مردم بسیار محسوس است.

با توجه به اهمیت بخش تولید و همین طور جایگاه شرکت های دانش بنیان در تولید ارزش آفرین و اشتغال آفرین، نقشه راه دانش بنیان در بانک ملی ایران طراحی شد. این نقشه راه، در سطح بانک تبیین شد که بخش اعظم آن در حوزه فناوری است. چرا که وقتی تفکر اقتصاد دانش بنیان را مطرح می کنیم، بسیاری اقتصاد دانش بنیان را مترادف با اقتصاد پلت فرمی یا اقتصاد مبتنی بر سکوهای کسب و کاری که بر مبنای عرضه و تقاضا شکل گرفته و کسب و کارها را متحول می کنند، می دانند. پس نقش فناوری اطلاعات در این موضوع بسیار کلیدی است. بانک هم به دنبال آن بود تا این حوزه را به عنوان یک بخش کارکردی قرار دهد. پس قطعا باید رابطی میان بانک و شرکت های دانش بنیان داشته باشیم. 

از جنبه دیگر، شرکت های دانش بنیان چند سطح دارند. شرکت هایی که از یک ایده شروع شده و در مرحله ثبت قرار دارند، شرکت هایی که چندین بار اقدام به جذب سرمایه گذاری کرده یا شرکت هایی که تجاری شده و به یک غول کسب و کاری تبدیل شده اند. قطعا رویکرد ما باید در مقابل هر یک از این موارد متفاوت باشد و برای هر کدام یک جایگاه مشخص، رویه مجزا و روال تعامل داشته باشیم تا نیازهایشان را بسنجیم و همین طور ببینیم در اکوسیستم دانش بنیان، رابطه با دانشگاه ها، بانک های دیگر، نهادهای رگولاتوری و از همه مهم تر رابطه آنها با صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری چگونه است؟ ترکیب این اکوسیستم باید به نحوی چیده شود تا شرکت دانش بنیان همانند سایر شرکت ها در سیکل های کاری قرار نگیرد. بلکه به صورت واقعی فرآیندها را تسهیل کرده و آن را به سمت تولید سوق دهیم که همان رسالت اصلی ما در سال جاری است.

پیش بینی ما این بود مهم ترین جایی که می توان برای این موضوع به عنوان یک نقطه ورود در نظر بگیریم، شعب ملی پلاس با توجه به طراحی و چیدمان این شعب است. چرا که مدل باجه محور نداشته و بر اساس مدل مشاوره محور طراحی شده و خدمات را به صورت دو طرفه ارایه می دهند. قطعا زیرساخت های فناوری در این حوزه آماده شده تا ارتباط شرکت‌ها را به صورت مستقیم با بانک، صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علی و فناوری ریاست جمهوری برقرار کند.

با توجه به اینکه بحث حمایت از تولید بسیار مورد تاکید است بنابراین ما روی دانش بنیان هایی سرمایه گذاری می کنیم که در راستای ارتقای جایگاه تولید و زنجیره ارزش اقتصاد کشور هستند. درگاه ارتباطی ما نیز هم واحدهای راهبری شرکت‌های دانش بنیان مستقر در صندوق نوآوری و شکوفایی خواهد بود و هم اینکه در آینده همه شعب به حوزه هایی تبدیل می شوند که بتوانند با این شرکت ها تعامل داشته باشند. شعب فخر رازی و باهنر بانک نیز به عنوان مراکز مشاوره‌ای تخصصی دانش بنیان درنظر گرفته شده اند.

در ارتباط با مسیرهای الکترونیکی نیز از یک هویت دانش بنیان در بانک استفاده کردیم. در بانک یک فرزند نوپا و دانش بنیان به نام «بله» داریم که کارکرد آن ایفای نقش به عنوان یک شبکه اجتماعی و پیام رسان ملی بوده و امروز به یکی از بازوهای اجرایی بانک ملی ایران تبدیل شده است. سال گذشته در یک حرکت نوآورانه، ساپتا و اطلاع رسانی تراکنش زیر ۳۰ هزار تومان را به بستر بله بردیم و امروز می توان نتیجه آن را در رضایت کاربران مشاهده کرد. همچنین بر بستر بله هم یک بات ویژه به عنوان خدمت به مجوعه های دانش بنیان طراحی شد و بدین ترتیب بله را هم به عنوان یکی از نقاط مهم ارتباط شرکت های دانش بنیان با صندوق نوآوری و شکوفایی و همینطور بانک معرفی کردیم.

شرکت های دانش بنیانی هم که بخواهند مراجعه حضوری داشته باشند، از طریق شعب ملی پلاس می توانند اقدام کنند که با توجه به آموزش های بسیار کلیدی همکارانمان در این شعب، راهنمایی های لازم در اختیارشان قرار خواهد گرفت. با توجه به جایگاه شعب ملی پلاس، این یک نقطه شروع بوده و می تواند توسعه یابد. تا پایان سال، گسترش و فراگیری شعب ملی پلاس را شاهد خواهیم بود و در حال مذاکره با استان ها و مجموعه های علم و فناوری که شرکت های دانش بنیان را در خود جای داده اند، هستیم تا بتوانیم بهترین شعب را به عنوان شعب ملی پلاس تجهیز کنیم.

مسیرهای مختلفی برای ارایه خدمات یه شرکت های دانش بنیان بر اساس سطح بلوغ آنها طراحی شده و این شرکت‌ها با مراجعه به شعب ملی پلاس می توانند از سبد محصولات بانک اطلاع یابند. مثلا ممکن است در حوزه تسهیلات، شرکت‌های دانش بنیان همانند شرکت های ساختاریافته که ساختمان رسمی دارند، نباشند یا صورت مالی آنها آماده نباشد و یا مواردی از این دست که ما کمک می کنیم این موارد حل و فصل شوند. ضمن اینکه چند مجموعه دانش بنیان به‌زودی در بازار سرمایه ورود خواهند داشت که قطعا حضور آنها در بازار سرمایه، تحول بزرگی را در عرصه اقتصادی کشور رقم می‌زند و بانک ملی ایران به عنوان یک محرک و متولی این حوزه نقش بسیار بزرگی در این زمینه خواهد داشت.

قرار نیست شعب دانش بنیان بانک، خدمات سنتی ارایه دهند. بلکه جنس خدمات این شعب بر اساس مدل نوآورانه و دانش بنیانی خواهد بود و اتفاقا این شعب می خواهند چارچوب های دانش بنیان ها را با بانکداری تطبیق دهند. 

امروز دیگر بحث بانکداری متمرکز در دنیا مطرح نیست و کشورها به سمت بانکداری فین تکی یا مبتنی بر فناوری های مالی پیش می روند. بانک ملی ایران در این حوزه برنامه های جدی دارد تا بتوانیم از فین تک ها به عنوان محرک جهت رسیدن به تکنولوژی های جدید در بانک بهره ببریم. آینده بانک ملی ایران یک بانک فین تکی بسیار چابک خواهد بود که قطعاً می تواند رضایت مشتریان و هموطنان را فراهم کند.

*علیرضا ماهیار 

عضو هیات عامل و معاون فناوری اطلاعات و شبکه ارتباطات بانک ملی ایران