به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، جشنواره موسیقی نواحی، پانزدهمین دوره خود را با برگزاری ۲ نشست پژوهشی در شهر گرگان آغاز کرد و اجرای گروه‌های موسیقی نیز از بعداز ظهر آغاز می‌شود. بررسی اشتراکات موسیقایی ایران با حوزه آسیای میانه، نخستین نشست پژوهشی این دوره از جشنواره و به عنوان آغازگر این رویداد موسیقایی در دامنه‌های جنگل‌های زرد و سبز ناهارخوران برگزار شد.

هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی نواحی، کارشناس این نشست بود اما پیش از صحبت‌های او، محمدعلی مرآتی دبیر پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی، توضیح داد که این نشست‌ها، با نگاه به تجربه‌های موسیقایی در جغرافیای ایران فرهنگی و فراتر از مرزهای مرسوم سیاسی، برگزار می‌شود و گفتمان موسیقایی با توجه به سنت‌های فرهنگی در این بازه جغرافیایی انجام خواهد شد اما هوشنگ جاوید، در صحبت‌های خود به قدمت تاریخی سازهای حماسی همچون سنتور و سرنا اشاره کرد و گفت که این سازها در دوره حکومت ساسانیان در ایران، به بلوغ رسیده بود و به عنوان ساز رزم در میدان جنگ استفاده می‌شد.

وی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود، به اجرای همخوانی یا کُرال اشاره کرد که یک سنت باستانی در ایران بوده و به نظر می‌رسد موسیقی کُر در کلیسا، برگرفته یا تحت تاثیر آوازهای زرتشتیان ایران در معابدشان باشد. سنت سقاخوانی، یکی دیگر از نشانه‌های قدمت موسیقایی در بخش آوازی است که جاوید به آن اشاره کرد و گفت که این سنت، هم اکنون نیز در مناطق مختلف کاشان به صورت چندصدایی اجرا می‌شود که نشان از تاثیرگذاری انواع موسیقی ایرانی بر جغرافیای دیگر است.

این پژوهشگر همچنین بر این موضوع تاکید کرد که ارتقای فرهنگی در یک کشور زمانی رخ می‌دهد که به بخش پژوهش توجه ویژه شود. هم اکنون در جای جای کشور، نغمه‌های ناشناخته زیادی وجود دارد که با کمک پژوهشگران و دلسوزان موسیقی نواحی می‌شود اینها را شناسایی کرد و بر غنای فرهنگی کشور افزود.

دوتار در آسیای میانه

اما نشست دوم روز نخست پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی، به موضوع دوتار در آسیای میانه مربوط می‌شد. عبدالمجید رژیم دوتار نواز ایرانی است که بیش از چهار دهه در کشور ترکمنستان به قصد آموزش، یادگیری و ترویج موسیقی ترکمنی، ساکن شده است. او در ابتدای صحبت‌هایش این نظریه را مطرح کرد که براساس پژوهش‌هایش، ساز دوتار قدمت پنج هزار ساله دارد. سپس به سیر تاریخی این ساز و تغییرات در ساختمان نیز اشاره کرد.

در دوره‌ای که تنگناها بر موسیقی ترکمن بالا گرفته بود، هنرمندان این عرصه، ساز دوتارشان را بسیار کوچک‌تر از شکل فعلی آن می‌ساختند تا بتوانند آن را در لباس خود مخفی کنند و از گزند ماموران حکومتی، دور باشند اما به تعبیر یکی از بزرگان موسیقی ترکمن، زمانی که دوتار آزاد شد، اندازه و شکل دوتار نیز به سابق برگشت.

عبدالمجید رژیم همچنین درباره آثاری که از گذشته موسیقی ترکمن باقی مانده، گفت که بر اساس پژوهش‌هایش، توانسته است ۴۳۸ آهنگ را که با ساز دوتار نواخته می‌شود شناسایی کند. این آهنگ‌ها، آثاری مردمی هستند و تعبیر خلق سازگاری را برای آنها به کار برد. این نوازنده ترکمن، همچنین بیان کرد که به دلیل مهاجرت گسترده ترکمن‌ها در طول تاریخ، بسیاری از نغمه‌ها و دستاوردهای موسیقایی آنان به فراموشی سپرده شده است.

پانزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران با حمایت دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط انجمن موسیقی ایران و همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گلستان از امروز تا ۲۷ آبان ماه در گرگان برگزار می‌شود.