به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از صدا و سیما، جبار وطن فدا، مدیرکل دفتر رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آب رهاسازی شده از افغانستان در حال جاضر کجاست و چه زمانی به هیرمند می‌رسد؟ گفت: بحث رهاسازی آب هیرمند از محل ‘ سد کمال خان” در فاصله حدود ۷۰ کیلومتری مرز ایرانف مدتی است که از سوی وزارت امور خارجه، وزارت نیرو و نماینده ویژه رئیس جمهور پیگیری می‌شود. ضمن اینکه این موضوع یک داستان تاریخی صد ساله دارد.
وطن فدا افزود: رودخانه هیرمند از نزدیکی شهر کابل در افغانستان سرچشمه می‌گیرد و تا سد کجکی، که در شاخه اصلی رودخانه هیرمند قرار دارد و تا حدود ۷۰۰ کیلومتری مرز ایران و محل اندازه گیری و تعیین حقابه ایران است، ادامه دارد. براساس معاهده هیرمند در سال ۱۳۵۱، این حقابه برای سال‌های نرمال تعیین شده است که این سال آبی نرمال، در ایستگاهی واقع در نزدیکی بالادست سد کجکی، تشخیص داده می‌شود.
وطن فدا در ادامه با اشاره به موضوع حقابه ایران که به تبع آن سال نرمال، ۸۲۰ میلیون متر مکعب است و باید به صورت جدول ماهانه در اختیار طرف ایرانی قرار گیرد، گفت: در انتهای مسیر رودخانه، بند کمال خان، بند تنظیمی است که در فرودین ۱۴۰۰ به بهره برداری رسیده است. طرف افغان در این بند به ضرر ایران کار کرده است و ایران طبق بند ۵ معاهده، اعتراض کرده است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا هم اکنون بند باز شده است؟ گفت: بله بند، باز شده,، اما بخش عمده آب به سمت” گود زره ” و مسیر انحرافی که مسیر طبیعی رودخانه نیست هدایت می‌شود.
وطن فدا ادامه داد: از بند کمال خان تا مرز ایران حدود ۷۰ کیلومتر است که چندین بند و سردهنه در داخل خاک افغانستان وجود دارد که آب کشاورزی در افغانستان را تأمین می‌کند و این خود یک معضل است، از طرف دیگر سال‌ها آب، در این رودخانه جاری نبوده و رسوبات دارد که طرف افغان معتقد است نیاز به لایروبی وجود دارد.
نماینده وزارت امور خارجه، وزیر نیرو و نماینده ویژه رئیس جمهور، طی سه ماه گذشته چند جلسه حضوری با وزیر آب و انرژی افغانستان داشتند و طرف مقابل حق ایران را قبول کرده و متقاعد به رهاسازی حقابه شده است. اما توجیهاتی از جمله بحث‌های اجتماعی، که برای ما پذیرفته نیست و نیاز به پیگیری دیپلماتیک دارد، می‌آورد.
مدیرکل دفتر رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو گفت: در مسیر رودخانه، بندی جود دارد که آب را به سمت سد لشگری هدایت می‌کند که به سمت ایران آمده است و نیاز به جریان طبیعی دارد. میزان آبی که افغانستان رهاسازی کرده است کفایت نمی‌کند ضمن اینکه نیمی از آب در مسیر ایران هدر می‌رود.
وطن خواه به سوال دیگری مبنی بر اینکه طبق معاهده هیرمند، به طور مشخص آب چه زمانی به رودخانه می‌رسد؟ توضیح داد: طبق اصل معاهده باید جریان پیوسته‌ای از آب وجود داشته باشد، اما محدودیت‌های طرف مقابل کار را سخت کرده است. ما در حال مطالبه هستیم و امروز آقای علی اکبر محرابیان وزیر نیرو با وزیر آب افغانستان تماس داشتند و قول دادند که رهاسازی انجام شود، اما مطالبه آقای محرابیان، میزان بیشتر رهاسازی آب، طبق معاهده است.
گفتنی است؛ رودخانه هیرمند در نقطه صفر مرزی وارد خاک ایران و مخازن چاه نیمه می‌شود و هیچ خاکریزی نمی‌تواند وجود داشته باشد. در سال ۲۰۰۳ هم که خاکریزی نبوده، عوارض طبیعی در این محدوده به نحوی بود که آب را عبور نمی‌کرد؛ پس بحث‌های انحرافی صحت ندارد و کارشناسانی که منطقه را می‌شناسند می‌دانند که رودخانه‌هایی که از شمال تالاب‌ها می‌آیند ربطی به رودخانه هیرمند ندارند. ما در هیرمند قرارداد داریم و حقابه مطالبه خواهیم کرد.