سعید عقلی در گفت‌وگو با شانا با بیان اینکه واحد دیسپچینگ یا راهبری شبکه گاز، مجموعه‌ای است که باید زنجیره بزرگی از فرایند – از بیرون‌آوردن گاز از منابع گازی، پالایش و فرآورش، انتقال، توزیع و مصرف – را مدیریت کند، تصریح کرد: همه این اقدام‌ها به‌منظور تأمین گاز طبیعی برای مصرف‌کنندگان به‌صورت دائم و متناسب با نوع مصرف انجام می‌شود و درعین‌حال باید شبکه را در حالت پایدار نگه داشت و گاز را بدون قطعی در هیچ نقطه‌ای از کشور، تحویل مبادی مصرف و مشترکان داد.

وی افزود: وظیفه اصلی راهبری این شبکه، تدابیری است که برای بخش‌های زنجیره شامل بخش چاه‌ها و سکوهای گازی، انتقال به پالایشگاه، فرآورش گاز، انتقال و تحویل به شبکه انتقال گاز و توزیع برای مصرف‌کنندگان در نظر گرفته می‌شود.

مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور گفت: اکنون ما از محل سکوهای گازی این کار را انجام می‌دهیم؛ یعنی هماهنگی با مدیریت نظارت بر شرکت ملی نفت و گاز هم با مرکز دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران است و باید هماهنگی لازم را داشته باشیم که اتفاقی نیفتد؛ زیرا آن‌ها هم به‌نوعی بر شبکه تأثیرگذارند. در بسیاری موارد، مرکز دیسپچینگ اجازه خروج از تولید را به آن‌ها می‌دهد، این مسئولیت چند سال است به این مرکز واگذار شده است.

همه انرژی‌ها در کشور به گاز طبیعی وابسته‌اند

عقلی با تأکید بر اینکه اکنون همه انرژی‌های دیگر در کشور به شبکه گاز وابستگی دارند، ادامه داد: برای مثال، تولید برق که یک انرژی پاک است، به‌طور کامل به گاز طبیعی وابسته است. اینکه کلمه «ملی» در کنار واحد دیسپچینگ گذاشته‌ شده، برای این است که باید با بخش‌های دیگر هم هماهنگ باشد. ما با مدیریت شبکه برق، مدیریت شبکه پخش و توزیع فرآورده‌های نفتی، توزیع نفت و گاز و شرکت ملی نفت هم هماهنگ هستیم.

وی با اشاره به عملکرد این مجموعه در سه سال فعالیت دولت سیزدهم توضیح داد: سال ۱۴۰۰، زمانی که فعالیت این دولت آغاز شد، با «ناترازی گاز» روبه‌رو بودیم؛ یعنی مصرف از تولید با سرعت بسیار زیادی پیشی گرفته بود، بنابراین سیاست اولیه شرکت ملی گاز ایران به‌ویژه مرکز دیسپچینگ این بود که آن شرایط را مهار کنیم و «مدیریت مصرف» در دستور کار قرار گرفت تا فرصتی برای افزایش تولید فراهم شود.

۲۱ میلیارد مترمکعب، حجم ناترازی سالانه کشور

مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور بیان کرد: حجم ناترازی در سال ۱۴۰۲ مهار شد و به‌ اندازه سال ۱۴۰۰ یعنی سالانه ۲۱ میلیارد مترمکعب رسید، درحالی‌که در سال ۱۴۰۱ این مقدار به بیش از ۲۴ میلیارد مترمکعب رسیده بود.

عقلی تأکید کرد: به‌هرحال مدیریت مصرف و نتیجه سیاست‌های اعمال‌شده، اکنون قابل‌ مشاهده است. مدیریت مصرف بیشتر هم مربوط به صنایع بزرگ بود (در این زمینه به ایجادکننده محدودیت در صنایع بزرگ هم‌ مشهور شدیم)، اما بیشترین نتیجه مطلوب را داشت. البته در بخش‌های دیگر هم مدیریت مصرف را اعمال می‌کردیم که نتایج آن در آمارها مشهود است و می‌توان دید چه کمکی به اقتصاد و رشد اقتصادی کشور در سال ۱۴۰۲ کرده است.

ثبت بالاترین حجم ذخیره‌سازی گاز در ۱۴۰۲

وی توضیح داد: گاز بخش‌هایی از مشترکان عمده را که در فصل سرما نامناسب مصرف می‌کردند، از مدار خارج کردیم و به بخش‌هایی که کارایی بهتری دارند، تخصیص دادیم. برای نمونه سیاستی اعمال کردیم که آجر به روش‌های نو تولید شود و در زمستان به‌صورت سنتی تولید آجر نداشته باشیم که هم تولید آسیب نبیند و هم این کار را با ذخیره گاز انجام دهند. سیاست دیگر که سال ۱۴۰۲ اجرایی شد، حجم ذخیره‌سازی بیشتر بود که ۳ میلیارد و ۳۰ میلیون مترمکعب در دو مخزن شوریجه و سراجه ذخیره و بالاترین رکورد ذخیره‌سازی گاز طی ۱۰ سال اخیر نیز ثبت شد.

مدیر مرکز راهبری گاز کشور با اشاره به تقویت شبکه گاز با اجرای خطوط انتقال گاز تازه در شرق و شمال شرق کشور ادامه داد: ۷۵درصد گاز کشور در جنوب تولید می‌شود، اما بیش از ۸۰درصد مصرف در مرکز و شمال کشور به‌ویژه شمال شرق و استان‌هایی مانند اصفهان، تهران و خراسان رضوی است. در بخش خانگی، استان مازندران از مصرف‌کنندگان عمده است. دو استان آذربایجان غربی و شرقی در بخش خانگی – تجاری انتهای شبکه هستند. یکی از سیاست‌هایی که در مدیریت مصرف اعمال کردیم این بود که پارسال در فصل سرد بخش‌هایی از مصارف را در این نقاط جابه‌جا کردیم.

عقلی گفت: در نقاطی که می‌توانستیم مصرف گاز داشته باشیم انتقال گاز را کمتر کردیم که پس از آن، نتیجه کار در سوخت مصرف‌کنندگان و سوخت زنجیره به‌طور کامل مشهود بود. با اینکه حجم گاز انتقال‌یافته بیشتر بود، سوخت ایستگاه‌های تقویت فشار نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافت؛ به این معنا که سراغ استفاده بهینه از ظرفیت‌هایی رفتیم که شاید تا به حال کمتر سراغ آن‌ها رفته بودند. این سیاست با علم همکاران من در بخش شرکت ملی گاز انجام شد و با همکاری بخش دیسپچینگ اتفاق افتاد و سوخت ایستگاه‌ها در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱، ۷درصد کاهش یافت، درحالی‌که ۱.۴درصد بیشتر گاز را جابه‌جا کردیم.

افزایش ۴درصدی حجم انتقال گاز به مشترکان

به‌گفته وی، سال ۱۳۹۹ به‌طور میانگین روزانه ۷۱۳ میلیون مترمکعب گاز در کشور منتقل می‌شد، این مقدار در سال ۱۴۰۲ به روزانه ۷۵۴ میلیون مترمکعب رسید. سیاست تولید، جابه‌جایی و مدیریت مصرف گاز سبب شد حجم انتقال گاز به مبادی مصرف حدود ۴۰ میلیون گاز در روز افزایش یابد و درمجموع ۱۰۰۰ روز فعالیت دولت سیزدهم، ۸۱۵ میلیارد مترمکعب گاز به مشترکان رسید که نسبت به‌ دوره مشابه دولت گذشته، ۴درصد افزایش یافته، درحالی‌که عدد ناترازی هم به مقدار سال ۱۴۰۰ است.

مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور با اشاره به حجم صادرات گاز طبیعی به کشورهای همسایه گفت: هم‌زمان با سیاست‌های مهار ناترازی، تعهد صادرات گاز کشور نسبت به ابتدای دولت ۹درصد بیشتر شده است تا به‌سوی تبدیل‌شدن به قطب انرژی منطقه نیز حرکت کنیم.

افزایش قابل توجه گازرسانی به نیروگاه‌ها و صنایع کشور

عقلی همچنین با اشاره به افزایش گازرسانی به صنایع و نیروگاه‌های کشور بیان کرد: سال ۱۳۹۹ به‌طور میانگین روزانه ۱۸۰ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه‌ها تحویل می‌شد، اما این مقدار در سال ۱۴۰۲ به میانگین روزانه ۲۱۶ میلیون مترمکعب رسید. در بخش صنایع عمده هم در سال ۱۳۹۹ روزانه ۱۲۴ میلیون مترمکعب به‌طور متوسط گاز تحویل می‌شد، درحالی ‌که این عدد در سال ۱۴۰۲، به‌ میانگین روزانه ۱۳۹ میلیون مترمکعب رسید.

وی افزود: شاید این پرسش پیش بیاید که روزانه ۴۰ میلیون مترمکعب بیشتر افزایش تولید نداشتیم، این اتفاق چطور رخ داد؟ باید گفت مدیریت مصرف به همه بخش‌ها کمک کرده است.

مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور اعلام کرد: در ۱۰۰۰ روز فعالیت این دولت، از سال ۱۳۹۹ تاکنون حدود ۲۲۱ میلیارد مترمکعب از آن ۸۱۵ میلیارد در نیروگاه‌های کشور مصرف شده که نسبت به دوره سه‌ساله مشابه دولت گذشته، ۱۲درصد افزایش یافته و سبب شده است برق بیشتری تولید شود و مقدار بسیار زیادی ناترازی در بخش انرژی برق را با کمک گاز حل کنیم.

روزآمدکردن سیستم پیش‌بینی هوا با کمک دانش‌بنیان‌ها

عقلی در تشریح دیگر اقدام‌ها برای رسیدن به اهداف راهبردی صنعت گاز توضیح داد: پیش‌بینی هواشناسی یکی از پاشنه‌های آشیل‌ مجموعه بود، اما در سه سال اخیر با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و پژوهشگاه هواشناسی، این موضوع روزآمد و بسیار دقیق‌تر شد، به‌طوری که اگر پیش‌بینی هوا را تنها در مراکز استان‌ها داشتیم، اکنون در حدود ۱۸۰۰ نقطه کشور پیش‌بینی هواشناسی انجام می‌شود و نتیجه آن سبب پیش‌بینی مصرف صحیح شده است.

وی یادآور شد: یکی دیگر از سیاست‌ها، هوشمندسازی شبکه گاز بود. زنجیره انرژی کشور نیازمند هوشمندسازی کامل است تا بتواند جریان انرژی کشور را کامل کنترل کند. در آن صورت، دیگر تنها مرکز دیسپچینگ ملی نیست، بلکه مرکز راهبری انرژی کشور خواهد شد که مجموعه دو وزارتخانه نیرو و نفت در بخش‌های مختلف وارد می‌شوند تا هم شفاف‌سازی رخ دهد و هم دقیق مشخص شود که انرژی کجا هدررفت دارد. اجرای این طرح از برنامه‌های این دولت بود که ان‌شاءالله دولت آینده آن را دنبال کند.