به گزارش خبرنگار مهر، ۱۰ خرداد ماه امسال بیژن زنگنه، وزیر نفت در آئین امضای تفاهم‌نامه انجام مطالعات توسعه میدان آزادگان و آغاز عملیات اجرایی طرح نگهداشت تولید گاز میدان‌های هما، وراوی و تابناک با تأکید بر افزایش تولید نفت ایران، گفت: ما به‌راحتی می‌توانیم به تولید روزانه ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت دست یابیم و این رقم هدف عجیب و غریبی نیست، این واقعیتی است که بعضی‌ها نمی‌خواهند آن را بپذیرند و مرتب علیه آن کار می‌کنند. به نظرم هر دولتی بر سر کار آمد باید رساندن مقدار تولید نفت به رقم روزانه ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه را جزو نخستین برنامه‌های خود قرار دهد.
این اظهار نظر وزیر نفت در حالی است که وی در سال ۹۲ زمانی که برای کسب رأی اعتماد پشت تریبون مجلس شورای اسلامی قرار گرفت، برنامه رساندن ظرفیت تولید به رقم ۵ میلیون بشکه در روز را حتی با وجود تحریم‌ها وعده داده بود.
زنگنه در حالی به دولت بعد توصیه افزایش ظرفیت تولید می‌کند که نه تنها وعده تولید ۵ میلیون بشکه‌ای نفت را اجرایی نکرده است، بلکه کارنامه درخشانی در ایجاد تقاضا برای این افزایش تولید ندارد. نکته مهم اینکه اگر دستیابی به ظرفیت تولید ۶.۵ میلیون بشکه‌ای در روز راحت است، چرا تیم وزارت نفت که مدعی توانمندی است، طی ۸ سال نتوانستند ظرفیت تولید نفت کشور را به ۵ میلیون بشکه در روز معهود وزیر نفت برسانند؟ از سویی دیگر به گفته متخصصین حوزه بالادستی نفت در بسیاری از مناطق نفتی به ویژه در غرب کارون شلختگی‌های زیادی را شاهد هستیم.
از سویی دیگر طبق اطلاعات به دست آمده برنامه وزارت نفت در برنامه تولید نفت در سال ۹۸ معادل ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز و برای سال ۹۹ نیز رقم ۳ میلیون و ۳۶۰ هزار بشکه را در نظر گرفته بوده است که با رقم معهود ۵ میلیون بشکه‌ای وزیر نفت اختلاف فاحشی دارد.
نگذاشتند یا نتوانستید؟
به نظر می‌رسد وزیر نفت که بارها با سبک بهانه تراشی اجرا نکردن وعده خود را به عبارت «نگذاشتند» حواله داده است، نگاهی به وقت کشی‌ها و ایجاد تاخیرهایی که این توسعه و افزایش تولید را سبب شده است، ندارد. این وقت کشی و ایجاد عدم النفع‌های کلان به ویژه در میادین مشترک نفتی و گازی به چشم می‌خورد، چرا که در آغاز فصل مدیریت ژنرال‌ها در نفت کشور، تدوین قراردادهای جدید نفتی آی.پی.سی در دستور کار حلقه نزدیک به وزیر نفت قرار گرفت. این مدل قراردادها که به بهانه جذب حداکثری سرمایه گذاری خارجی کلید خورده بود، تبدیل به چالشی بزرگ در بخش بالادستی صنعت نفت شد و نه تنها تأثیری در جذب سرمایه گذار خارجی نداشت، بلکه حدود ۲ سال وقت کشی را برای منافع ملی ایجاد کرد.
این در حالی است که به گفته متخصصین قراردادهای نفتی، مطالعه و پذیرش بندهای این مدل از قراردادها، چون برای سرمایه گذاران خارجی یا حتی داخلی تازگی داشت، زمان بر بود و همین امر از دست رفتن زمان برای توسعه سریع‌تر را تشدید می‌کرد. در حالی که این امکان وجود داشت که مدل قراردادی بیع متقابل که قراردادهای مسبوق به سابقه در صنعت نفت به شمار می‌رود و حتی در دنیا نیز رایج است را اصلاحاتی کرد و در اختیار سرمایه گذاران قرار داد.
پله آخر نیز نخستین توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی در قالب قراردادهای آی.پی.سی با شرکت بدسابقه توتال منعقد شد و به محض بازگشت تحریم‌ها از سوی آمریکا، این شرکت ایران را ترک کرد؛ این اقدام توتال که بدون پرداخت یک دلار بابت هزینه فرصت از دست رفته توسعه این فاز، رقم خورد، نشان داد آنچه بر جذب سرمایه گذار خارجی اثرگذار است، قراردادهای آی.پی.سی نیست.
نتیجه سوءمدیریت عیان می‌شود
در بخش صادراتی نفت نیز، در بر همان پاشنه وضعیت تولید نفت می‌چرخد و در بخش دولتی موفقیت قابل توجهی به چشم نمی‌خورد؛ به گفته منابع آگاه از آنجایی که در حال گذران روزهای داغ انتخاباتی ریاست جمهوری هستیم، بخشی از صادرات نفت که از سوی یکی از کاندیداها انجام می‌شد، کاهش یافته است. به این ترتیب شرایط در مخازن پایانه صادراتی خارک مشکلاتی را ایجاد کرده است. این مشکلات در حقیقت مشخص می‌کند وزارت نفت چه سهمی در بازاریابی و صادرات نفت کشور داشته است.
طبق اطلاعات به دست آمده در ۱۶ خرداد ماه سال جاری میزان کل تولید نفت کشور ۲ میلیون و ۱۹ هزار بشکه در روز بوده است که از این میزان یک میلیون و ۲۵۹ هزار و ۱۰۰ بشکه در سبد تولیدی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب قرار دارد. از رقم کل تولید نفت کشور در تاریخ یاد شده، ۳۳۵ هزار و ۴۰۰ بشکه در شرکت اروندان، ۲۷۰ هزار و ۱۰۰ بشکه در بخش فراساحل تحت مدیریت شرکت فلات قاره ایران و ۱۵۴ هزار و ۶۰۰ بشکه نیز در بخش مدیریتی شرکت نفت مناطق مرکزی، تولید شده است. این در حالی است که از رقم کل تولید نفت کشور در تاریخ ۱۶ خرداد سال جاری، یک میلیون و ۹۶۹ هزار و ۳۰۰ بشکه روانه پالایشگاه‌ها شده است. به این ترتیب می‌توان گفت ۵۰ هزار بشکه در تاریخ ۱۶ خرداد سال جاری برای صادرات در نظر گرفته شده است.
در تاریخ ۱۷ خرداد ماه سال جاری نیز رقم کل تولید نفت کشور ۲ میلیون و ۲۸ هزار بشکه در روز ثبت شده است. از این میزان یک میلیون و ۲۵۸ هزار و ۸۰۰ بشکه سهم شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، ۳۳۵ هزار و ۵۰۰ بشکه سهم تولید در شرکت نفت اروندان و ۲۷۱ هزار و ۹۰۰ بشکه نیز در بخش فراساحل تحت مدیریت شرکت نفت فلات قاره ایران و ۱۶۱ هزار و ۸۰۰ بشکه نیز توسط شرکت نفت مناطق مرکزی ایران تولید شده است. از رقم کل تولید نفت در تاریخ یاد شده، یک میلیون و ۳۴۲ هزار و ۲۰۰ بشکه روانه پالایشگاه‌های کشور شده است و ۶۸۵ هزار و ۸۰۰ بشکه نیز سهم صادرات نفت بوده است.
البته لازم به تاکید است که به دلیل تحریم خرید نفت ایران ذیل تحریم‌های اقتصادی، تمامی بخش‌های تولید نفت کشور با کاهش تکلیفی رو به رو بوده‌اند. هر چند این محدودیت‌ها بر صنعت نفت کشور حاکم است، اما وزیر نفت با اطلاع از اینکه ۴۲ سال است که جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم‌های مختلف بوده است، وعده ظرفیت تولید ۵ میلیون بشکه‌ای در روز را با وجود تحریم‌ها داد و نه تنها خود موفق نبود، بلکه آنچه را که خود و مجموعه تحت مدیریتش، موفق به اجرا نبودند، به دولت بعد توصیه می‌کند.
