اعتبارسنجی اطلاعات در حوزه‌های مالی از طریق استانداردسازی گزارش‌ها یا نظارت‌های قانونی می‌تواند درک بهتری از داده‌های مالی برای افراد فراهم کند. این فرآیند نه تنها باعث کاهش احتمال سوءاستفاده می‌شود، بلکه به افراد کمک می‌کند تا نسبت به بودجه‌بندی، سرمایه‌گذاری و مدیریت منابع خود آگاه‌تر عمل کنند.
باتوجه به اهمیت نقش اعتبارسنجی در شفافیت مالی و تأثیر آن در خودتنظیمی رفتاری با دکتر قاسم پور مدیرعامل شرکت اعتبارسنجی ایران به گفتگو پرداختیم؛ در زیر بخشی از آن را مطالعه خواهید نمود.

– اعتبارسنجی چه نقشی در شفاف‌سازی اطلاعات مالی و رفتاری دارد؟
اعتبارسنجی فرایندی است که اطلاعات مالی و رفتاریِ اشخاص حقیقی و حقوقی را جمع‌آوری و تحلیل می‌کند تا سطح اعتبار آن‌ها برای دریافت خدمات اعتباری سنجیده شود. این فرایند به شفافیت اطلاعات در بازارهای مالی کمک می‌کند، زیرا رفتارهای مالی افراد، مانند تاریخچه بازپرداخت بدهی‌ها و فعالیت‌های اعتباری، به‌صورت سیستماتیک و قابل بررسی ثبت می‌شود. این شفافیت از یک‌سو موجب اعتمادسازی میان نهادهای مالی و افراد می‌شود و از سوی دیگر، افراد را به مسئولیت‌پذیری بیشتر و خود تنظیم‌گری در قبال رفتارهای مالی خود ترغیب می‌نماید.

– چگونه شفافیت حاصل از اعتبارسنجی می‌تواند موجب بهبود رفتارهای مالی افراد و نهادینه شدن خوش‌حسابی شود؟
زمانی که اعتبارسنجی همراه با شفافیت باشد، افراد به وضوح متوجه تأثیر رفتارهای مالی خود بر رتبه یا امتیاز اعتباری‌شان خواهند شد. این آگاهی باعث می‌شود افراد با خودتنظیمی در رفتارهای خود به حفظ یا بهبود امتیاز اعتباری‌شان اهمیت دهند. به عنوان مثال، شخصی که می‌داند تأخیر در پرداخت قسط یا بدهی، مستقیماً بر اعتبار او در آینده برای دریافت وام تأثیر منفی خواهد گذاشت، تلاش بیشتری می‌کند تا خوش‌حساب باشد. این مکانیزم در بلندمدت، فرهنگ خوش‌حسابی را در جامعه نهادینه خواهد کرد.

– آیا اعتبارسنجی می‌تواند موجب خودتنظیمی رفتاری در مقیاس بزرگ شود؟
بله، قطعاً. زمانی که سیستم‌های اعتبارسنجی به‌درستی طراحی شوند و به شکل شفافی عمل کنند، افراد بیشتری به درک این نکته می‌رسند که رفتارهایشان در ثبت سوابق بلندمدت آن‌ها تأثیرگذار است. این امر آن‌ها را به رفتار مسئولانه‌تر وادار می‌کند. خودتنظیمی رفتاری به معنای اتخاذ تصمیماتی آگاهانه و مسئولانه در خصوص تعهدهای مالی است؛ چراکه هرگونه نقص در این رفتارها امتیاز اعتباری فرد و همچنین دسترسی او به مزایای مالی را محدود می‌کند. از طرفی، سامانه‌های اعتبارسنجی نقش مهمی در جلوگیری از «اطلاعات غیرشفاف» و رفتارهای مخرب ایفا می‌کنند.

– چرا نهادهای مالی و اعتباری بر خوش‌حسابی تأکید دارند و چگونه خوش‌حسابی تبدیل به یک استاندارد عمومی می‌شود؟
خوش‌حسابی یکی از مهم‌ترین شاخصه‌هایی است که نهادهای مالی و اعتباری برای ارزیابی ریسک مالی مشتریان خود به آن تکیه می‌کنند. استانداردسازی خوش‌حسابی از طریق ابزارهایی نظیر اعتبارسنجی و شفاف‌سازی اطلاعات مالی محقق می‌شود. وقتی افراد متوجه تأثیر مثبتی که رفتار خوش‌حسابانه می‌تواند روی وضعیت و آینده مالی‌شان داشته باشد، شوند، به تدریج خوش‌حسابی به یک استاندارد اجتماعی تبدیل خواهد شد. این روند صرفاً به نفع نهادهای مالی نیست، بلکه باعث نظم و بهبود وضعیت تعاملات اقتصادی در جامعه می‌شود.

– آیا میان شفافیت در اعتبارسنجی و کاهش ریسک در تعاملات مالی ارتباطی وجود دارد؟
بله، ارتباط مستقیم و قوی میان این دو وجود دارد. زمانی که فرایند اعتبارسنجی به طور شفاف انجام شود، نهادهای مالی می‌توانند تخمین دقیقی از میزان ریسک پذیرش درخواست‌های مشتریان داشته باشند. این امر برای مشتریان نیز سودمند است، زیرا می‌توانند با اطلاع از وضعیت اعتباری خود، فرصت‌های بهتری برای دریافت خدمات مالی ایجاد کنند.

– آیا خودتنظیمی رفتاری که حاصل اعتبارسنجی است، می‌تواند در کاهش معوقات بانکی یا بدهی‌های غیرقابل وصول تأثیرگذار باشد؟
قطعاً. یکی از نتایج مستقیم اعتبارسنجی و شفافیت اطلاعاتی، کاهش معوقات بانکی است؛ چراکه افراد تلاش می‌کنند خوش‌حساب باقی بمانند تا دسترسی‌شان به خدمات مالی در آینده تضمین شود. خودتنظیمی رفتاری که در اثر اعتبارسنجی به دست می‌آید، نقش قابل توجهی در کاهش احتمال عدم بازپرداخت بدهی‌ها خواهد داشت.