میدان گازی پارس جنوبی میدان مشترک گازی میان ایران و قطر بوده، بنابراین هر چه تولید از فازهای پارس جنوبی زودتر شروع شود به همان میزان به نفع ایران است. تولید فاز ۱۴ پارس جنوبی معادل ۵۶ میلیون مترمکعب گاز غنی در روز تخمین زده می شود که معادل مصرف نیمی از گاز مورد نیاز استان تهران در اوج مصرف است.

هم‌اکنون ظرفیت تولید گاز میدان پارس جنوبی به ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده و این در شرایطی است که در روزهای سرد سال نیز مصرف بخش خانگی و تجاری به ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز هم میرسد، همین آمار حاکی از نقش مهم پارس جنوبی در تولید گاز ایران است.

پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی را می‌توان ایستگاه پایانی پالایشگاه‌های میدان گازی پارس جنوبی برشمرد. پیش از ساخت این مجتمع، ۱۲ پالایشگاه با دریافت گاز از بخش دریا و فرآورش آن، گاز شیرین به‌شبکه سراسری تزریق می‌شد، اما با توجه به اینکه ۴ سکوی دریایی فاز ۱۴ به‌مدار آمدند و انجام کارهای اجرایی آغاز توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، با احتمال افزایش تولید، نیاز به ایجاد ظرفیت پالایشی در این منطقه روزبه‌روز حیات‌تر می‌شد. بر همین اساس دولت سیزدهم عزم خود را برای تکمیل ساخت پالایشگاه فاز ۱۴ پارس‌جنوبی متمرکز کرد و انتظار می‌رود تا پایان سال جاری شاهد تکمیل این پالایشگاه باشیم.

طرح توسعه فاز ۱۴ پارس جنوبی به دو بخش خشکی و فراساحل تقسیم می‌شود. ‌ بخش خشکی این طرح شامل تأسیسات پالایشگاهی است و بخش فراساحلی شامل ۴ سکوی گازی (دو سکوی اصلی و دو سکوی اقماری)، ۴۴ حلقه چاه و دو رشته خط لوله ۳۲ اینچ است که گاز را از دریا در فاصله ۱۰۵ کیلومتری ساحل کنگان به پالایشگاه منتقل می‌کند و در عمل فرآیند شیرین‌سازی گاز را در بخش خشکی انجام می‌دهد.

با توجه به اولویت‌بندی طرح‌های پارس جنوبی در سال‌های پیشین و سیاست وزارت نفت مبنی بر جلوگیری از عدم‌النفع برداشت گاز از این میدان مشترک، به کنسرسیوم فاز ۱۴ ابلاغ شد تا بخش فراساحل را سریع‌تر وارد مدار کند تا تولید از این طرح را شروع کنیم. بر این اساس، در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷ دو سکوی فراساحلی این طرح به بهره‌برداری رسید و تا پایان سال ۱۳۹۸ نیز دو سکوی دیگر وارد مدار تولید شد و به این ترتیب روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز غنی از این طرح تولید می‌شود.

تولید تجمعی گاز فاز ۱۴ تا به امروز قریب ۶۲ میلیارد مترمکعب تخمین زده می‌شود، ارزش قراردادی و سرمایه‌گذاری در بخش حفاری، سکوهای دریایی، خطوط لوله و تأسیسات خشکی ۵.۲ میلیارد دلار بوده که از سوی شرکت ملی نفت ایران تأمین و پرداخت شده است.   محصولات این پالایشگاه مشابه طرح‌های دو فازی پارس جنوبی شامل روزانه ۵۰ میلیون متر مکعب گاز متان به‌منظور تزریق به خط لوله سراسری، ۷۷ هزار بشکه میعانات گازی، ۴۰۰ تن گوگرد و سالانه یک میلیون تن اتان و یک میلیون تن ال‌پی‌جی است.

طبق اعلام وزارت نفت، آنطور که محمدمهدی توسلی‌پور، مجری فاز ۱۴ در شرکت نفت و گاز پارس گفته با توجه به مأموریتی که وزارت نفت برای ما تعیین کرده بود، توانستیم از سال ۱۴۰۰ تاکنون سه ردیف گازی پالایشگاه را عملیاتی کنیم. اولین ردیف شیرین‌سازی گاز در اسفندماه ۱۴۰۰، دومین ردیف آبان‌ماه ۱۴۰۱ و سومین ردیف نیز از دی‌ماه ۱۴۰۱ راه‌اندازی شده است و در تلاش هستیم تا فعالیت‌های اجرایی آخرین ردیف شیرین‌سازی پالایشگاه نیز در آینده نزدیک تکمیل شود.

وی با بیان اینکه اجرای بخش پالایشگاهی فاز ۱۴ دقیقاً با تشدید تحریم‌های غرب علیه ایران آغاز شد، همان‌طور که انتظار می‌رفت شرکای خارجی از ارائه خدمات به ما خودداری کردند، با این حال توانستیم پالایشگاه فاز ۱۴ را بدون حضور شرکت‌های خارجی با استفاده از توان فنی و تخصصی نیروهای ایرانی تکمیل کنیم، گفت:  در بحث ساخت تجهیزات نیز سهم بخش داخل حدود ۷۰ درصد است که یک رکورد در ساخت پالایشگاه‌های پارس جنوبی به شمار می‌رود. باید این را اضافه کنم که شرکت‌های خارجی که برخی از تجهیزات پالایشگاه را از آن‌ها خریداری کرده بودیم و براساس قرارداد باید مسئولیت راه‌اندازی تجهیز را به‌عهده می‌گرفتند و هنگام راه‌اندازی در کنار نیروهای ایرانی حاضر می‌شدند، به‌دلیل تحریم‌ها از اجرای این قسمت از قرارداد خودداری کردند و ما با استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان کار را پیش بردیم.

مجری فاز ۱۴ در شرکت نفت و گاز پارس افزود: در ابتدا نگرانی زیادی بابت استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان به‌دلیل حساسیت تجهیزات به‌کار رفته در پالایشگاه داشتیم، اما اکنون که یک سال از راه‌اندازی نخستین ردیف شیرین‌سازی گاز پالایشگاه می‌گذرد، شاهد موفقیت شرکت‌های داخلی هستیم. اگرچه در ابتدا، فعالیت‌های این بخش مقداری سخت و زمان‌بر بود، اما در راه‌اندازی ردیف‌های بعدی کار با سرعت قابل‌توجهی پیش رفت و توانستیم بدون حضور شرکت‌های خارجی همه واحدهای پالایشگاهی را وارد مرحله تولید کنیم.

توسلی‌پور با بیان اینکه در اجرای استانداردها انعطاف نداریم. کار حساس است و کوچک‌ترین اشتباه علاوه بر هزینه‌های مالی، هزینه‌های جانی نیز بر ما تحمیل می‌کند. وزارت نفت به‌هیچ عنوان تمایلی ندارد که با اغماض در اجرای استانداردها به دلیل تحریم‌ها، جان انسان‌ها را به خطر بیندازد، همچنین سبب آلودگی محیط زیست و نهایتاً کاهش عمر مفید پالایشگاه و سکوهای دریایی شود، گفت: صنعت نفت ایران همواره تحریم بوده است، اما ما تلاش کردیم که حداقل انحراف‌ها را نسبت به طراحی و مشخصات پروژه‌ها داشته باشیم. تأکید می‌کنم شرکت ملی نفت به هیچ عنوان انعطافی در این مسائل ندارد، ممکن است تحت شرایطی ناچار شویم در بحث مسائل مالی و مدت‌زمان اجرای پروژه‌ها انعطاف داشته باشیم اما درباره مسائل فنی خیر.

وی با بیان اینکه باید به این موضوع توجه داشته باشید که فعالیت‌های بخش‌های خشکی و دریا با فشار گاز بیش از ۱۲۰ بار و میزان بالای گاز گوگرد اجازه انعطاف به پیمانکار را نمی‌دهد، گفت: نگرانی از شرایط تحریم سبب نمی‌شود تا از تجهیزات غیراستاندارد در پروژه‌ها استفاده کنیم. از این رو به همه سازندگان تا زمانی‌که استاندارد تجهیزات خود را از سوی شرکت ملی نفت دریافت نکرده باشند، به هیچ عنوان اجازه راه‌اندازی پروژه داده نشد و نخواهد شد. همان‌طور که گفتم نخستین ردیف شیرین‌سازی پالایشگاه فاز ۱۴ اسفندماه ۱۴۰۰ وارد مدار شد و نزدیک به یک سال است که این تجهیزات در مدار تولید هستند، ما دیگر مانند گذشته به‌دلیل نبود شرکت‌های خارجی در زمان راه‌اندازی تجهیزات، نگرانی نداریم و می‌توانیم با اطمینان بالا تجهیزات‌مان را راه‌اندازی کنیم.

 مجری فاز ۱۴ در شرکت نفت و گاز پارس با بیان اینکه تأسیسات خشکی پالایشگاه فاز ۱۴ در زمینی به مساحت ۱۷۰ هکتار از سوی چهار عضو از هشت عضو کنسرسیوم به رهبری شرکت ایدرو (سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران) اجرا شده است، گفت: برخی از احجام به کار رفته در این پالایشگاه شامل ۴۰ هزار تن نصب سازه‌های فلزی، ‌ حدود ۶۰۰۰ کیلومتر کابل‌اندازی معادل مسافت ایران تا کشور آلمان، ۳ میلیون اینچ قطر لوله‌کشی، ۳۶۰ هزار مترمکعب بتن‌ریزی معادل ۶ برابر سازه بتنی برج میلاد تهران است.

به گفته توسلی‌پور وزارت نفت برنامه جامعی تحت عنوان جمع‌آوری گازهای همراه پالایشگاه‌های سیزده‌گانه پارس جنوبی را در دستور اجرا دارد که این طرح در حال مطالعه است. فاز ۱۴ نیز از این طرح مستثنی نیست و امیدوارم به‌زودی منابع مالی این طرح تأمین شود و شاهد کاهش میزان فلرینگ در منطقه پارس جنوبی باشیم. اما در مورد بخش‌هایی که به پالایشگاه فاز ۱۴ مربوط است، واحد ۱۲۹ تصفیه پساب پالایشگاه، وارد مدار تولید شده است که بخش عمده‌ای از آلاینده‌های پالایشگاه را تصفیه می‌کند. موضوع بعدی طبق دستورعمل‌هایی که از سوی سازمان محیط زیست به ما ابلاغ شده، باید از آنالایزرهای پایش آنلاین در تمام کوره‌های پالایشگاه از جمله واحد ۱۰۴، ۱۱۶ و هر آنچه که تحت عنوان دودکش‌های خروجی پالایشگاه است، استفاده کنیم که ما نیز این دستورعمل را به پیمانکاران‌مان ابلاغ کرده‌ایم تا بتوانیم در هر لحظه آلاینده‌های خروجی بخش آب و هوا را اندازه‌گیری کنیم تا از بازه استانداردی خارج نشود و آسیبی به محیط‌زیست نرسانیم. خوشبختانه بخش عمده‌ای از این دستورعمل اجرا شده و مابقی نیز در آینده‌ای نه چندان دور به سرانجام می‌رسد.

وی با بیان اینکه در مقاطع مختلف اجرای پروژه نیروهای فعال به فراخور اجرای پروژه متغیر بودند، ولی در اوج فعالیت‌های اجرایی حدود ۹۰۰۰ نفر نیروی کارگری از جنس کارگر ساده، متخصص و تکنسین مشغول به فعالیت بودند، گفت: در حال حاضر حدود ۸۱۰۰ نفر در حال فعالیت هستند که با بهره‌برداری از پالایشگاه، جنس نفرات در عمل به سمت نیروهای بهره‌برداری و تعمیراتی تغییر خواهد کرد و به حدود هزار و ۱۰۰ نفر در دوره بهره‌برداری مانند سایر فازهای پالایشگاهی پارس جنوبی خواهد رسید.

به گفته وی در طول پنج سال گذشته نیز هیچ حادثه منجر به جرح و فوت در اجرای پروژه نداشتیم که امیدوارم این روال تا پایان راه‌اندازی ادامه داشته باشد.