به گزارش تجارت گردان به نقل از روابط عمومی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، این روزها بحث شفاف‌سازی و اصلاح نظام بانکی و انتشار نام ابر بدهکاران بانکی موضوعی گرم در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی است که امید می‌رود با ادامه این روند مشکلات اقتصادی کاهش یابد. در این راستا با عیسی امامی، رئیس هیأت ‌مدیره بانک قرض‌الحسنه مهر ایران گفت‌وگو کرده‌ایم؛ تنها بانکی که اعلام کرد بدهکار بانکی ندارد. در این گفت‌وگو امامی در رابطه‌ با روش‌هایی می‌گوید که بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به کار بسته تا این نتیجه حاصل شود. همچنین از وی درباره راهکارهایی که برای شفاف‌سازی و هوشمندسازی نظام بانکی می‌توان به کار بست پرسیده‌ایم.
متن پیش رو گفت‌وگوی خبرنگار راه دانا؛ با این مدیر ارشد شبکه بانکی است.
دانش‌بنیان شدن بانک‌ها، چه‌طور و از چه طریقی امکان‌پذیر است و اینکه در سال‌های گذشته چه اقداماتی از سوی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در این راستا انجام شده؟
به‌عنوان مقدمه باید بگویم بانک قرض‌الحسنه امروز بیشتر از قبل دارد به‌عنوان یک بانک در جامعه دیده می‌شود و به نسبت سال‌های پیش که مردم نگاهشان به بانک قرض‌الحسنه همان نگاه به صندوق‌ها و عملکرد مساجد در اعطای وام بود تغییر کرده، در حالی ‌که ما کار حرفه‌ای بانکی انجام می‌دهیم و این تغییر نگرش بر اثر اقدامات انجام شده بوده است. اکنون مردم باور کرده‌اند که یک بانک تخصصی وجود دارد که در این زمینه خاص یعنی پرداخت وام قرض‌الحسنه عملکردی حرفه‌ای دارد.
مردم بخشی از خدمات بانکی خود را از طریق صندوق‌های قرض‌الحسنه دریافت می‌کردند که متأسفانه هیچ ‌وقت آن‌گونه که انتظار داشتند توقعاتشان مرتفع نشد، تا در دولت نهم این فضا ایجاد شد تا بانکی تخصصی در این زمینه راه‌اندازی شود که با تجمیع سرمایه ۱۰ بانک برتر این فرصت برای تشکیل این بانک به وجود آمد.
امروز مردم این فرصت را دارند تا از این بانک خدمات تسهیل شده و تسریع شده تخصصی را دریافت کنند. زمان انتظاری که برای دریافت وام قرض‌الحسنه در بانک‌های دیگر وجود دارد، در این بانک تخصصی قرض‌الحسنه تا حد زیادی از بین ‌رفته است. بانک با سرمایه ثبتی ۱۵۰۰ میلیارد تومانی کار خود را آغاز کرده و امروز توانسته این سرمایه را بدون دریافت سود، و صرفاً از طریق درآمدزایی از هزینه خدمات، به ۵۰۰۰ میلیارد تومان برساند.
هزینه‌های کنترل شده موجب شده تا فعالیت این بانک سودده باشد. در این بانک از محل سود انباشته این امکان به وجود آمده تا در ۲ سال پیاپی افزایش سرمایه اعمال شود و پیش‌بینی ما این است که در سال‌های آینده نیز همین روند ادامه‌ یابد.
بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در حوزه پرداخت وام‌های خرد قرض‌الحسنه نسبت به بانک‌های تجاری، چابک‌تر عمل می‌کند. به‌واسطه همین تخصصی بودن می‌تواند به‌سادگی در راستای دانش‌بنیانی شدن و هوشمند‌سازی قدم بردارد. سه سال است که هوشمند‌سازی در این بانک آغاز شده و خدمات ما را غیرحضوری کرده است. موفق شده‌ایم هزینه‌های نگهداری اسناد و بایگانی را از طریق ارتباط مستقیم با ثبت ‌احوال و سایر نهاد‌های مرتبط کاهش دهیم تا امروز با خدمت‌دهی به بیش از ۱۲ میلیون خانوار در راستای هدف بانک و با برنامه‌ریزی دقیق حرکت کنیم.
نگرش بانک قرض‌الحسنه مهر ایران برای ارائه تسهیلات، در پیش ‌گرفتن بانکداری دیجیتال بوده که با جدیت و استفاده از بستر‌های فراهم شده به دنبال آن هستیم. تا جایی که امروز به‌سادگی در بستر اینترنت و اپلیکیشن‌های بانک امکان دسترسی به خدمات بانک همچون افتتاح حساب و تقاضای تسهیلات و… وجود دارد؛ تا حدی‌ که می‌توان گفت تقریباً دیگر نیازی به حضور در بانک وجود ندارد.
ما از اولین بانک‌هایی بودیم که خدمت احراز هویت آنلاین سجام را ارائه دادیم و اولین بانکی بودیم که از طریق ثبت‌ احوال احراز هویت را به‌صورت غیرحضوری انجام دادیم؛ به‌طوری که همه روند‌های کاغذی در این بانک برچیده شد و با نگرش دانش‌بنیان شدن و با هدف تسهیل و تسریع ارائه خدمات و کاهش هزینه‌ها، واحدهایی در بانک تشکیل شده است. در واقع به جای برون‌سپاری، از سرمایه اجتماعی و منابع انسانی خود بانک استفاده می‌شود تا بیش از پیش ظرفیت‌های بانکداری نوین و دیجیتالی فعال شود. با مدیریت جدید این روند با جدیت دنبال می‌شود و معاونت فناوری اطلاعات بانک با استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان به‌سوی دیجیتالی و هوشمند شدن در حرکت است.
یکی از قدم‌های برداشته شده در این راستا ارائه کارت هدیه آنلاین است که موجب شده امروز دیگر نیازی به صدور کارت‌های هدیه سنتی مثل قبل وجود نداشته باشد و مشتریان این امکان را دارند که هدایای خود به اعضای خانواده و دوستانشان را به این شکل بدهند. مثلاً برای جوانان جذاب است که در لحظه تحویل سال صدای پیامک را بشنوند و کارت هدیه‌ای آنلاین را مشاهده کنند و بدانند که مبلغی به‌عنوان عیدی به حسابشان واریز شده و… .
شایان ‌ذکر است که با افزایش این خدمات، از هزینه‌های جاری کاسته خواهد شد و ما در نظر داریم با این روند نرخ کارمزد را تا صفر پایین بیاوریم و با تنوع و گسترش خدمات و استقبال خدمت‌گیرندگان هزینه‌ها را از محل خدمات جبران کنیم تا در نهایت به نقطه‌ای برسیم که تسهیلات خود را بدون دریافت کارمزد به مشتریان پرداخت کنیم.
یکی از مسائلی که همواره دغدغه رؤسای جمهور بوده، بحث تحول در ساختار بانکی است. این تحول به نظر شما از چه منظری قابل تحقق است و در کدام بخش‌ها ضروری است؟
یکی از اشکالاتی که در ۴۰ سال گذشته از سوی همه مدیران ارشد کشور به‌ویژه در سال اخیر به عملکرد بانک‌ها گرفته شده، به انحراف بانک‌ها بر می‌گردد. این انحراف و ناترازی به تسهیلات تکلیفی به‌ویژه در تسهیلات کلان برمی‌گردد که بانک‌های تجاری را مجاب به سرمایه‌گذاری در تسهیلات بلندمدت و پرریسک می‌کند که وجود این انحراف‌ها از هدف اصلی بانک موجب افزایش هزینه‌ها و کسری بودجه هم می‌شود.
انضباط مالی از مهم‌ترین مفاهیم بانکی است که از ناترازی بانک‌های تجاری می‌کاهد. در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران با وجود افزایش چشمگیر تعداد مشتریان در سال‌های اخیر و افزایش تسهیلات پرداختی، همیشه تراز مالی مثبت بوده، اما در برخی بانک‌های تجاری چنین اتفاقی نیفتاده است. این در حالی است که بانک قرض‌الحسنه مهر ایران همچون بانک‌های تجاری عمل نکرده و از تسهیلات پرداختی خود سودی دریافت نکرده است. با این حال درآمد بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومانی از راه ارائه خدمات و کارمزد تسهیلات برای بانکی که در آن سودی از تسهیلات گرفته نمی‌شود، نشان از روند مثبت کار در راستای رسیدن به اصول بانکداری اسلامی است.
بانک قرض‌الحسنه مهر ایران هیچ یک از ناترازی‌های مختلف بانک‌ها را تا کنون نداشته و نسبت مطالبات به مصارف در بانک ما در سال گذشته از یک درصد به حدود نیم درصد از تسهیلات رسیده است. در تلاشیم تا این نیم درصد را به لطف خدا به صفر برسانیم و پیش‌بینی ما این است که در سال‌های آینده حدوداً به یک‌سوم جمعیت کشور خدمات بانکی و تسهیلاتی ارائه کنیم. به نظر می‌رسد در بستر خدمات نوین و بانکداری دیجیتال باید منتظر یک دوره طلایی باشیم تا با بانکداری دیجیتال در راستای بانکداری اسلامی خدمتگزار مردم باشیم.
امروز بانک ما یکی از کامل‌ترین بستر‌ها را ایجاد کرده و در زمینه کم بودن مطالبات، ما رتبه ممتاز و اول را در شبکه بانکی داریم. سعی داریم در سال‌های آتی این روند را ادامه دهیم تا با افزایش باور و اعتقاد مردم نسبت به بانک، درصد ایفای تعهدات را به سطح بالاتری برسانیم و نگاه مثبت مردم در راستای اعتقادات آن‌ها برای خدمت توسط تسهیلات قرض‌الحسنه را تقویت کنیم تا مثل امروز این بانک پایین‌ترین نرخ مطالبات را در شبکه بانکی داشته باشد.
دسترسی سهل و روان به وام قرض‌الحسنه یکی از خواسته‌های عمومی است. با چه سازوکاری می‌توان این هدف را محقق کرد که مردم بدون درسر‌های رایج بانکی (اعم از ضامن و فرم و زمان و…) به وام قرض‌الحسنه دسترسی داشته باشند؟
برای پرداخت وام بدون ضامن، بانک قرض‌الحسنه مهر ایران از طریق اعتبارسنجی پیشتاز بود و این خدمت را از مدت‌ها قبل در دستور کار خود داشته و در اختیار مشتریان خود قرار داده بود. پیش از اینکه دکتر خاندوزی وزیر شوند، یعنی زمانی که در مرکز پژوهش‌ها بودند و همچنین زمانی که نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس بودند، این نگرش را داشتند و نوع نگاه ما هم همسو با نظر ایشان بود. ایشان احساس می‌کردند که این نگاه در این بانک در حال تحقق است و بستر لازم لااقل در این بانک ایجاد شده است.
در آخرین دیداری که در محضر ایشان بودیم، مجدداً بر این امر تأکید داشتند که این نشان از عزم دولت و شخص رئیس‌جمهور محترم و وزیر اقتصاد و همچنین مجموعه بانک مرکزی برای اجرای این امر بود. این رویکرد برای ما که پیش از اجرای طرح پرداخت تسهیلات بدون ضامن، ارائه این خدمت را آغاز کرده بودیم یک حسن بود. زیرا مروج و مبلغی داشتیم که این روند را تسریع می‌کرد، امروز سیاست‌گذارانی بر سر کارند که خود اعتقاد به این روند دارند و بر آن تأکید می‌کنند.
ما بستر این کار را در وام‌های ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان فراهم کرده بودیم. نگرش دولت به این نوع ارائه خدمت، کمک کرد تا سقف تسهیلات نیز افزایش پیدا کند. به نظر می‌رسد این همان فرصت طلایی برای بانک است تا نیاز ۷۰ درصد از جمعیت کشور را که برای رفع نیاز‌های حداقلی خود به وام‌های کوچک احتیاج دارند از این طریق مرتفع سازد. این بانک امروز این توانایی را دارد که یکی از مأموریت و مسئولیت‌های اصلی دولت را به دوش بکشد تا زنان سرپرست خانوار و کسانی که تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی و سازمان تأمین اجتماعی هستند، با انجام تفاهم‌نامه فی‌مابین، بتوانند به نیاز‌های خود دسترسی داشته باشند.
ما پیش از اعلام و همزمان با اجرای سیاست‌های دولت، مشتریان را طبقه‌بندی کردیم. بعد‌ها سامانه ضِمان را راه‌اندازی کردیم و این سامانه تکمیل شد و پیشرفته‌تر شد، دخالت نیروی انسانی نیز در این دسته‌بندی کاهش یافت. به‌طوری که با لینک‌هایی که به سامانه ضِمان داده شد، این سامانه توانست به‌صورت هوشمند رتبه‌بندی لازم را انجام دهد. در نتیجه نخستین بانکی که وام بدون ضامن را اعطاء کرد ما بودیم.
افزایش تسهیلات انگیزه ما را بیشتر کرد تا در گام دوم سقف تسهیلات پرداختی را بالا ببریم. پس از آن بود که سقف تسهیلات قرض‌الحسنه به ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان رسید. اکنون نیز در پی این هستیم که سقف وام شرکت‌های دانش‌بنیان را به یک میلیارد تومان برسانیم. همچنین به دنبال انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی با معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری هستیم تا بتوانیم در راستای شعار سال این تسهیلات را تا ۲ میلیارد تومان افزایش دهیم.
اخیراً لیستی از بدهکاران بانکی منتشر شد. بانک شما اعلام کرد که «هیچ بدهکاری ندارد» این اتفاق به دلیل سقف وام بانکی شماست یا دلیل دیگری دارد؟ بیشتر در این باره توضیح دهید.
اولین مهم در اعطای تسهیلات در نظام بانکی رعایت بهداشت اعتباری است، چه این تسهیلات ۱۰۰ میلیارد تومان باشد چه ۱۰ میلیون تومان. اگر بهداشت اعتباری در پرداخت تسهیلات رعایت نشود، مشکل عدم بازگشت پیش می‌آید و اینکه بانک در ارائه تسهیلات ریسک‌های کار مورد نظر را نبیند و بدون محاسبات لازم اولیه و بدون رعایت ضوابط، وام را تخصیص دهد، دیر یا زود با این مشکلات دست‌به‌گریبان خواهد شد.
منظور از بهداشت اعتباری فقط احراز هویت نیست و بانک باید در نظر داشته باشد که وام‌گیرنده توان استفاده از وام و بازگشت تسهیلات را دارد یا خیر. نیاز است که مشتری‌ها رصد شوند و باتوجه ‌به توان وام‌گیرنده و نه نیاز وی این تسهیلات پرداخت شود. مهم است که مدت بازپرداخت وام بر اساس توان پرداخت وام‌گیرنده تنظیم شود تا برگشت وام تضمین شود و این روند ادامه‌دار باشد تا اشخاص دیگر نیز بتوانند از این اعتبار استفاده کنند.
به‌عنوان‌مثال مهم است، مشتری که در ۶۰ ماه می‌تواند اقساط را پرداخت کند، وام را با اقساط ۲۴ ماهه به وی ندهیم که با این روند هم مشتری را دچار مشکل خواهیم کرد و هم با دست خودمان اعتبار را در مسیر غیرجاری قرار داده‌ایم. با توجه ‌به ساده شدن استعلامات، لازم است که ضامن هم از طریق بانک مرکزی ارزیابی و اعتبارسنجی شود. امروز دیگر برای بانک‌ها بهانه‌ای وجود ندارد و پیشرفت بانک‌های اطلاعاتی روند استعلام و اعتبارسنجی را ساده کرده و حال باید این دقت را داشته باشند که با رعایت بهداشت اعتباری ریسک‌ها را کاهش دهند.
دستورالعمل بانک مرکزی واحد است و به همه بانک‌ها از جمله بانک ما ابلاغ می‌شود و وقتی عملکرد مثبت مشخص می‌شود که بانک مرکزی لیست بدهکاران را از ما درخواست می‌کند. با توجه ‌به تعریف بدهی کلان و آمار زیر نیم درصدی بانک ما در تسهیلات معوق، نشان دادیم که بهداشت اعتباری را به بهترین شکل ممکن رعایت کرده‌ایم و با اعتقادی که مشتریان به قرض‌الحسنه دارند، تعهداتشان را ایفا کرده‌اند تا جایی که امروز بانک قرض‌الحسنه مهر ایران هیچ بدهکار کلانی ندارد.
توجه داشته باشید منابع بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در پایان سال ۱۴۰۰ به ۸۶۵هزار میلیارد ریال بالغ شده و نسبت به سال ۱۳۹۹ بیش از ۷۴ درصد رشد را تجربه کرده است. متناسب با افزایش منابع، مصارف بانک نیز بیشتر شده، به‌طوری که نسبت مصارف به منابع بانک قریب به ۹۰ درصد است. یعنی بانک منابع جذب شده را در قالب تسهیلات به متقاضیان پرداخته است. تنها در سال ۱۴۰۰ بیش از ۲.۵ میلیون فقره به متقاضیان پرداخت شده که در نوع خود کم‌نظیر است. این خدمات در حالی ارائه شده که شرایط فراگیری بیماری کرونا بر کشور حاکم بوده و این بانک نیز ۴ تن از کارکنان خود را بر اثر ابتلا به بیماری از دست داده است.
با توجه ‌به روند افزایش تسهیلات این امید وجود دارد که واحد‌های صنعتی و تولیدی کوچک در راستای رفع مشکل نقدینگی از وام‌های شما استفاده کنند؟
با رویکرد جاری و نگاه جدید سیاست‌گذار، پیش‌بینی ما این است که بانک قرض‌الحسنه مهر ایران جدی‌تر از پیش به پشتیبانی از کسب‌وکارها بپردازد و با توجه ‌به سابقه این بانک در محرومیت‌زدایی و همکاری با بنیاد برکت، ستاد اجرایی فرمان امام خمینی(ره)، بسیج سازندگی و… روند پرداخت تسهیلات به کسب‌وکارهای خرد نیز تقویت خواهد شد؛ در عین حال که کسب‌وکارهای خرد فعلاً تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان به‌راحتی می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند. امروز شرکت‌های دانش‌بنیان یا سایر کسب‌وکارها در راستای مولد‌سازی سرمایه‌ها در واحد‌های صنعتی و تولیدی می‌توانند به مشتریان ما اضافه شوند و از تسهیلات ما در این زمینه به‌سادگی استفاده کنند.
به نظر می‌رسد بانک قرض‌الحسنه مهر ایران بازتاب تحقق آرزوهای ۴۰ساله مردم و انقلاب اسلامی است و با نگاه مردم و پایبندی آن‌ها به اسلام و انقلاب اسلامی، انتظار بحق مردم این است که بانکداری اسلامی را لمس و تجربه کنند. اکنون این انتظار از طریق بانک‌هایی مثل بانک قرض‌الحسنه مهر ایران و بانک رسالت در حال تحقق یافتن است که با عمق‌بخشی و افزایش سطح تسهیلات فردی و حقوقی، در آینده سهم بانک قرض‌الحسنه مهر ایران از اقتصاد اسلامی بیشتر خواهد بود و پیش‌بینی ما این است که جزء ۵ بانک برتر کشور باشیم.
امید داریم بانک‌های تجاری نیز نگرشی مبتنی بر تغییر سرمایه‌گذاری و روی‌ آوردن به قرض‌الحسنه داشته باشند تا برکت قرض‌الحسنه در جامعه جاری شود و عزت و اعتبار قرض‌الحسنه در کاهش قیمت تمام شده پول و هزینه کالا و خدمات خود را نشان دهد و با افزایش قدرت خرید مصرف‌کنندگان، بتوانیم منجی اقتصاد کشور باشیم.