مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در گزارشی به بررسی آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی در نه‌ماهه نخست سال ۹۸ پرداخت.

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده‌های آمار گمرک تهیه‌شده و اطلاعات نه ماه نخست سال جاری با داده‌های مدت مشابه شش سال گذشته (سال‌های ۹۱ الی ۹۷) مقایسه شده است؛ علاوه بر این واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری نه‌ماهه نخست سال ۱۳۹۸ و مدت مشابه سال‌های قبل نیز مورد توجه قرار گرفته است.

صادرات

در نه‌ماهه سال ۱۳۹۸، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ۵ میلیون و ۷ هزار تن و به ارزش ۴ میلیارد و ۹۹ میلیون دلار است که از نظر وزن ۵.۶ درصد و ازنظر ارزش ۱۶.۶ درصد کل صادرات کالاهای غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات نه‌ماهه نخست سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۶.۱ درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال گذشته (سال‌های ۹۱ الی ۹۷) نیز ۹.۷ درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه‌های درختی به ارزش یک میلیارد و ۲۷۹ میلیون دلار با سهم ۳۱.۲ درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی (شامل: سیب‌زمینی، پیاز و موسیر، گوجه‌فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه) به ارزش ۹۲۵.۴ میلیون دلار با سهم ۲۲.۶ درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش ۳۲۵.۹ میلیون دلار با سهم ۸ درصد، زعفران ۱۹۹.۶ میلیون دلار با سهم ۴.۹ درصد و ماهی و میگو به ارزش ۱۶۵.۶ میلیون دلار با سهم ۴ درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است.

متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی ۸۱۹ دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیرنفتی کشور (۲۷۶ دلار) ۲۹۶.۷ درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در نه‌ماهه نخست سال ۹۸، ۱۰ هزار و ۶۲۹ تومان و متوسط کل صادرات غیرنفتی کشور ۱۰ هزار و ۶۳۴ تومان بوده است.

واردات

مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه ماه نخست سال ۹۸، معادل ۱۷ میلیون و ۱۲۳ هزار تن با ارزش ۹ میلیارد و ۲۸۴ میلیون دلار بوده که به ترتیب ازنظر وزن ۷۵.۲ درصد و ازنظر ارزش ۵۱.۷ درصد کل واردات کشور را شامل می‌شود. ارزش واردات در این مدت ۲۲.۳ درصد بیشتر از سال قبل و درمجموع نیز ۱۲.۶ درصد بیشتر از میانگین شش سال گذشته (سال‌های ۹۱ الی ۹۷) بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه‌ماهه نخست سال ۹۸، ذرت به ارزش یک میلیارد و ۵۴۵ میلیون دلار میلیون دلار با سهم ۱۶.۷ درصد، شامل برنج به ارزش یک میلیارد و ۱۷۴ میلیون دلار با سهم ۱۲.۷ درصد، دانه سویا به ارزش ۸۰۳.۹ میلیون دلار با سهم ۸.۷ درصد، جو به ارزش ۶۴۱.۸ میلیون دلار با سهم ۶.۹ درصد، گوشت قرمز به ارزش ۶۱۱.۵ میلیون دلار با سهم ۶.۶ درصد، قند و شکر به ارزش ۵۱۹.۲ میلیون دلار با سهم ۵.۶ درصد، چای به ارزش ۳۱۸.۵ میلیون دلار با سهم ۳.۴ درصد، کره به ارزش ۲۸۵.۳ میلیون دلار با سهم ۳.۱ درصد، انواع میوه به ارزش ۲۶۸.۱ میلیون دلار با سهم ۲.۹ درصد و توتون، سیگار و انواع تنباکو به ارزش ۱۷۴.۳ میلیون دلار با سهم ۱.۹ درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که درمجموع حدود ۶۸ درصد ارزش واردات بخش کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می‌شوند.

متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در نه‌ماهه نخست سال جاری، ۵۴۲ دلار است که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (۷۸۸ دلار) حدود ۶۸ درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی ۴هزار و ۲۰۰ تومان و متوسط واردات کشور ۴ هزار و ۲۰۰ تومان بوده است.

تراز تجاری

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه ماه نخست سال ۱۳۹۸، منفی ۵ میلیارد و ۱۸۵ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۸۳.۳ درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات ۲۶.۱ درصد کاهش و ارزش واردات ۲۲.۳ درصد افزایش داشته است). کسری تراز تجاری نه ماهه نخست سال ۹۸ نسبت به میانگین شش سال گذشته (سالهای ۹۱ الی ۹۷، ۳۷۰۵- میلیون دلار)، ۴۰ درصد کسری داشته است. 

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه ماه نخست سال ۱۳۹۸  و مقایسه آن با مدت مشابه سال‌های ۹۱ الی ۹۷

نهاده‌های کشاورزی

آفتکش‌ها

در نه ماه نخست سال ۱۳۹۸، جمعا ۲۳ هزار و ۵۳۰ تن آفتکش بصورت آماده مصرف و ۱۴ هزار و ۶۴ تن بصورت تکنیکال وارد کشور شده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش های آماده مصرف ۱۷۶ درصد و تکنیکال‌ها ۸۱.۸ درصد افزایش نشان می‌دهد. در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل ۲.۵) میتوان نتیجه گرفت که در نه ماهه نخست سال ۹۸ مقدار واردات آفتکش‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۲.۳ درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی علف کش ها ۶.۸ درصد و سهم افزایشی قارچ‌کش‌ها ۱۸۵.۸ درصد و حشره‌کش‌ها ۱۱۲.۴ درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش‌های وارداتی در نه ماهه نخست سال ۹۸، ۲۸۳ میلیون دلار است که حدود ۱۲۰.۹ درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در نه ماه نخست سال ۱۳۹۸ مقدار یک هزار و ۳۵۳ تن آفتکش آماده مصرف و ۳۱۹.۴ تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش  3 میلیون و ۱۸۸ هزار دلار صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار ۲۰.۸ درصد کاهش و ۶۰.۸ درصد کاهش و از نظر ارزش جمعا ۴۴.۸ درصد کاهش دارد.

کودها

کل واردات کودها در نه ماه نخست سال ۱۳۹۸، ۵۰۱ هزار تن با ارزش ۲۶۸.۴ میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی ۸۶.۲ درصد و از نظر ارزش ۸۷ درصد افزایش نشان می‌دهد. در بین انواع کود‌های وارداتی به ترتیب کودهای پتاسه ۱۲۹.۳ درصد، کودهای فسفره ۱۱۶.۶ درصد و ازته ۳۶.۲ درصد افزایش و NPK 32.9 درصد، کودهای میکرو ۲۰ درصد، به ترتیب از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته‌اند.

در نه ماهه نخست سال ۱۳۹۸ مقدار ۳۳۰۷ هزار تن کود باارزش ۶۲۰.۵ میلیون دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب ۱۱ درصد افزایش و ۱۴.۶ درصد کاهش داشته است. ضمنا حدود ۹۹ درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی در نه ماه نخست سال ۱۳۹۸، ۱۷ هزار و ۱۷۸ تن با ارزش ۱۶۱.۹ میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی حدود ۶۳.۹ درصد و از نظر ارزش ۲۷۱.۷درصد افزایش نشان می‌دهد؛ از بین بذرهای مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش ۸۳.۷ درصدی روبرو بوده است؛  بذر چغندر قند ۱۱۰.۳ درصدی، بذر ذرت ۹۷.۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته‌اند.

در نه ماهه نخست سال ۱۳۹۸ جمعا مقدار ۷۵۲ تن بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی با ارزش یک میلیون و ۵۰۰ هزار دلار صادر شده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار ۸۴.۹ درصد و از نظر ارزش ۹۱.۸ درصد کاهش نشان می‌دهد.

میزان بارندگی

 طی سه ماه گذشته از سال آبی ۹۹-۱۳۹۸ میزان بارندگی ۸۷.۶ میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۵ درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (۵۱ ساله) نیز ۴۱ درصد افزایش داشته است.