باشگاه خبرنگاران جوان، به نقل از گمرک جمهوری اسلامی ایران،  بسیاری از تخلفات انجام شده در حوزه قاچاق کالا توسط خود گمرک کشف شده است؛ با توجه به اعمال شیوه‌های نوین بازرسی و به کارگیری سامانه‌ها و تجهیزات پیشرفته الکترونیکی، مبادی رسمی ورود و خروج کالا به طور کامل تحت نظارت و کنترل گمرک قرار دارد و ادعا‌های مطرح شده در این خصوص غیرکارشناسی و ناشی از عدم شناخت کافی از فرآیند‌ها و مراحل انجام تشریفات گمرکی است.

گمرک ایران در تلاش است که شیوه‌های کنترل و بازرسی کالا‌ها بدون ایجاد تأخیر و معطلی در فرآیند ترخیص را افزایش دهد و برای دستیابی به این هدف، علاوه بر دستگاه‌های ایکس‌ری، از شیوه‌ها و ابزار‌های مختلفی در راستای ماده ۱۱ قانون امور گمرکی استفاده کرده است.

برخی ادعا دارند ادعایی در بحث کنترل و بازرسی کالا در گمرک زد و بند و رشوه وجود دارد اما این ادعا صحت ندارد؛ مضاف بر آنکه همه کالا‌ها پس از اظهار به گمرک، توسط سامانه جامع امور گمرکی و بدون دخالت نیروی انسانی تعیین مسیر می‌شود و هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که توانسته است کالای خود را از مسیر بازرسی (X-RAY) کالا خارج و تغییر دهد و اساساً عامل انسانی در انتخاب مسیر و کامیونی و کانتینر X-RAY دخالت ندارد.

در عین حال، کالا‌های اظهار شده به گمرک در مراحل مختلف مورد بررسی و کنترل قرار می‌گیرد که در این مورد می‌توان به اظهار کالا، کنترل اسنادی، اجازه بارگیری، بارگیری، درب خروج، بازبینی و حسابرسی پس از ترخیص اشاره کرد که هرگونه سوءاستفاده و آنچه که در مطلب یاد شده تحت عنوان رانت‌بازی مطرح شده است، با توجه به طراحی سامانه‌های الکترونیکی امکان‌پذیر نیست.

در مورد دستگاه‌های ایکس‌ری هم ذکر این نکته ضروری است که این دستگاه‌ها یکی از ابزار‌های مورد استفاده در گمرک است و همانطور که اشاره شد گمرک از سایر امکانات الکترونیکی نیز برای کنترل کالا‌ها و جلوگیری از احتمال ورود کالای قاچاق استفاده می‌کند. علاوه بر آن، حجم قابل توجهی از کانتینر‌های مورد اشاره در مطلب فوق، حاوی کالا‌های اساسی از جمله موادغذایی مانند ذرت، جو و کنجاله است که ضرورتی برای هدایت آن‌ها به سمت دستگاه‌های ایکس‌ری ضرورت ندارد.

قابل ذکر است که کانتینر‌هایی که برای کنترل و بازرسی به سمت دستگاه ایکس‌ری پرسرعت مستقر در گمرک شهید رجایی بندرعباس هدایت می‌شوند تا پایان همان روز، اسکن و بازرسی خواهند شد.

همچنین علی‌رغم برخی اظهارات مبنی بر ورود کالا‌های قاچاق از مبادی رسمی باید خاطرنشان کرد که بسیاری از تخلفات انجام شده با بهره‌گیری از سامانه و تجهیزات الکترونیکی، اعمال شیوه‌های مدیریت خطر (ریسک) و استفاده از ظرفیت‌های ماده ۱۱ قانون امور گمرکی توسط خود گمرک، کشف و پیگیری شده است و پس از راه‌اندازی سامانه‌های الکترونیکی و سامانه جامع گمرکی، اکثر تخلفات توسط گمرک و با استفاده از سامانه‌های مزبور، کشف و اقدام شده است.

در خصوص آمار مربوط به قاچاق کالا و اینکه چند درصد قاچاق از مبادی غیررسمی و چند درصد از مبادی رسمی وارد می‌شود، از آنجایی که طبق ماده ۱۶ قانون مبارزه با قاچاق، مرجع تخصصی تهیه آمار و ارائه برآورد‌ها و اطلاعات و آمار در امر قاچاق کالا و ارز، ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز بوده و اظهارنظر مرتبط با این موضوع صرفاً بر اساس حدس و گمان بوده و چنانچه به آمار و اطلاعات منتشره ستاد در سال‌های گذشته مراجعه شود، غیرمستند بودن اظهارنظر صورت گرفته در خصوص مبادی رسمی روشن می‌شود.