به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، دوصد روز گذشت؛ از آغاز به کار دولت مردمی برای ساختن ایران قوی. همه می دانند که فرهنگ اساس تمدن و زیرساخت جامعه است. پس، ارزیابی دولت سیزدهم در این عرصه، برای رسیدن به راهبرد بی نقص، اهمیت داشت. ایرنا، یکصد روز نخست دولت را در حوزه فرهنگ و هنر رصد کرد و به مردم ارائه داد. یکصد روز دوم، با گرم شدن مدیران و هماهنگ تر شدن ارکان مختلف با خواسته ها و داشته های هنرمندان و فرهنگ داران کشور، پررونق شد و حاصل آن دو صد روز، اینک گردآوری شده و در اختیار مخاطبان و مردم قرار گرفته است. این گزارش مروری کرده بر برآورد اقدامات ۲۰۰ روزه دولت سیزدهم در حوزه میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری.
حدود ۲۰۰ روز از وزارت سیدعزت‌الله ضرغامی در میراث‌فرهنگی،گردشگری و صنایع‌دستی می‌گذرد، نه فقط ضرغامی و وزارت میراث‌فرهنگی، بلکه دولت مردمی نخستین نوروز کاری خود و نخستین بهار سده جدید را به عنوان مهمترین آزمون خود پیش رو دارند. نوروزی که سومین سال کرونایی خود را می‌گذراند به جز تنظیم و مهار قیمت کالا در بازار نوروزی، بیش از ۲۰ دستگاه اجرایی برای خدمات‌رسانی به مسافران و گردشگران نوروزی در آماده‌باش کامل هستند.
البته ضرغامی از همان روزهای آغاز به کار (سوم شهریور ماه) می‌دانست که گردشگری در نوروز ۱۴۰۱ با دو سال قبل خود متفاوت خواهد بود و تقاضای سفر افزایش خواهد یافت. در همین چارچوب یکی از کارویژه‌های وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی را تمرکز بر آماده سازی، تمهیدات و ارائه خدمات و تسهیلات سفر به گردشگران نوروزی در سراسر کشور قرار داد. اما از سایر موضوعات تخصصی و کلان وزارتخانه هم غافل نبود.
در هفت ماه گذشته وزارت میراث فرهنگی، گام های زیربنایی برای تحول در حوزه های تخصصی برداشته است که ثمرات آن را در نیمه اول سال ۱۴۰۱ باید انتظار داشت. در این زمینه می توان به تفویض اختیارات ستادی به مدیران استانی، نهضت احیا و مرمت بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی، لغو ممنوعیت صدور روادید گردشگران خارجی، درج ردیف اعتبار برای بیمه راهنمایان گردشگری در بودجه ۱۴۰۱، حذف مجوز فعالیت تولید صنایع‌دستی خانگی و بسته های حمایتی و معافیت های مالیاتی فعالان صنعت گردشگری در دوران کرونا به عنوان اهم تصمیمات و اقدامات در ۲۰۰ روز گذشته اشاره کرد.
تفویض اختیارات ستادی به مدیران استانی
یکی از چالش هایی که در روند و فرایند دریافت مجوز فعالیت در حوزه میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی وجود دارد، بروکراسی پیچیده اداری است که ضرغامی این سنگینی و ناکارآمدی را با تعمیم به نظام اداری کشوربه اختاپوسی تشبیه می کند که حرکت پیشرفت کشور را کند کرده است. فرایندی که از یک طرف مردم را از مشارکت در طرح های ملی و محلی مرمت و حفاظت از بناهای تاریخی خسته کرده و از طرفی بخش خصوصی و سرمایه گذار برای فعالیت و توسعه گردشگری را دلسرد و هنرمندان صنایع دستی را برای دریافت مجوز تولید محصولات صنایع دستی و هنرهای سنتی نا امید می کند. اکنون نهضت تفویض اختیار در راستای مانع‌زدایی و تمرکززدایی از فعالیت‌ها، تسهیل گری و سرعت گرفتن امور مردم و واگذاری امور اجرایی و تصدی‌گری به استان‌ها آغاز شده است.
در همین راستا وزیر میراث فرهنگی بهمن ماه در نمایشگاه گردشگری و صنایع دستی تهران اعلام کرد: ستاد تفویض اختیارات به استان ها در وزارتخانه به ریاست علی دارابی قائم مقام وی در وزارتخانه تشکیل می شود، در یک ماه و نیم گذشته نیز نشست های تخصصص با مدیران ستادی و استانی برگزار شد و شرایط و روند تسهیل خدمات به مردم و متقاضیان تبیین شد.
اکنون بیشتر بخش های مختلف وزارتخانه موارد قابل تفویض را به مدیران کل استانی ابلاغ کردند.به طور مثال در حوزه حفظ و احیای بافت‌های تاریخی، اختیار صدور تاییدیه پایان کار مرمت، معافیت‌های مالیاتی مرمت‌کاران، بیمه بناهای تاریخی، تعیین حریم محوطه‌های تاریخی و بررسی تخلفات در آنها و همچنین پاسخ به استعلامات شهرداری‌ها به ادارات‌کل استانی وزارتخانه تفویض شده است.
در بخش گردشگری نیز همه مراحل ثبت‌نام، بررسی، مصاحبه و صدور کارت راهنمایان گردشگری از طریق استان انجام می‌شود در حالی که تاکنون ۲۲ استان کشور برای صدور کارت راهنمایان گردشگری ناگزیر بودند از طریق مراجعه به تهران و معاونت گردشگری اقدام کنند.
مجوز برگزاری کمیسیون‌های درجه‌بندی و صدور گواهینامه، مدرک کیفیت خدمات گردشگری است و پیوستی از ۲۳ نوع مصداق تاسیسات گردشگری را شامل می‌شود. در ستاد تفویض تاسیسات گردشگری بر اساس اهمیت طبقه‌بندی آنها و امکانات اجرایی استان‌ها، احصا و مجوز برگزاری کمیسیون درجه‌بندی و صدور گواهینامه کیفیت خدمات گردشگری هتل‌های یک و دو ستاره همچنین سایر تاسیسات گردشگری درجه دو و سه به استان‌ها تفویض شده است.
همچنین امور مربوط به اصلاح فرآیند ثبت شرکت‌هایی که با موضوع فعالیت گردشگری و اعلام موافقت با تشکیل یا ثبت تغییرات شرکت‌ها تماما با ادارات کل استانی خواهد بود و برخی امور مانند نرخ‌گذاری و رسیدگی به شکایات تاسیسات گردشگری و بررسی درخواست‌های صدور و تمدید پروانه‌های بهره‌برداری تاسیسات گرشگری به تشکل‌های حرفه‌ای و تخصصی گردشگری در کنار اینکه ادارات کل استانی با تشکیل کمیته‌های استانی و کمیسیون عالی فنی درجه‌بندی واگذار می شود.
در بخش صنایع دستی و هنرهای سنتی هم می توان به تسهیلات تبصره ۱۸، تسهیلات اشتغال پایدار روستایی و تسهیلات مشاغل خانگی اشاره کرد که به همین منظور سامانه‌ای برای ارائه تسهیلات به صنعتگران و متقاضیان طراحی شده است. همچنین پروانه تولید انفرادی و کارگاهی، پروانه تولید چندرشته‌ای متمرکز و غیرمتمرکز، مجوز تاسیس، مجوز مشاغل خانگی و صدور کارت شناسایی به استان ها تفویض شده و در ستاد فقط نظارت بر حسن اجرای آنها انجام می شود.
حذف مجوز تولید صنایع‌دستی مشاغل خانگی / توجه به مناطق کم برخودار
یکی دیگر از جلوه های اقدامات برای مردم در ۲۰۰ روز گذشته، تسهیل دریافت مجوز برای مشاغل خانگی صنایع دستی است؛ حوزه ای با بیش از ۲ میلیون هنرمند و صنعتگر، حدود ۳۰۰ رشته ثبت شده، ۱۱ شهر و روستای جهانی صنایع دستی و بیش از ۶۰ شهر و روستای ملی صنایع دستی. حوزه ای با این ظرفیت اکنون با یک تصمیم راهبردی و تحولی برای سهولت شروع کسب‌وکارهای خانگی، ۱۵۵ رشته صنایع‌دستی از دریافت مجوز در ابتدای کار معاف شدند و هنرمندان و صنعتگران ابتدا کارگاه خود را در منزل راه‌اندازی و بعد در سامانه مشاغل خانگی ثبت‌نام می‌کنند و دیگر برای مجوز نیازی به انتظار نیست.
پویا محمودیان معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی می گوید: از سال‌های قبل با دبیرخانه مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی همکاری گسترده‌ای داشتیم. هنرمندان و صنعتگرانی که در ۵۷ رشته صنایع‌دستی متقاضی راه‌اندازی کارگاه برای مشاغل خانگی بودند ابتدا باید توسط معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی تایید و سپس مجوز با امضای مدیران کل میراث‌فرهنگی استان‌ها و امضای مدیران کل ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان صادر می‌شد اما اکنون این تعداد حدود ۳ برابر شده اند.
توجه به بازارها، بازارچه‌ها و کارگاه های صنایع دستی به ویژه در مناطق مرزی و کم برخوردار را هم می توان از رویکردهای ویژه وزارت میراث فرهنگی در هفت ماه گذشته عنوان کرد. بخشودگی اجاره بهای ماهانه غرفه ها، سرکشی به بازارهای صنایع دستی و بررسی مسائل صنفی هرمندان از برنامه های سفر وزیر میراث فرهنگی در ۲۰۰ روز گذشته بوده است و تجلی این رویکرد در سی و پنجمین نمایشگاه صنایع دستی تهران بود که وزارتخانه از هنرمندان ۱۲ استان کمتربرخودار حمایت کرد و غرفه ها و امکانات رایگان در اختیار آنها گذاشت.
نهضت احیا و مرمت بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی
با توجه به اهمیت معرفی، حفظ، احیا و مرمت بافت های تاریخی، از آغاز دوره وزارت ضرغامی نهضتی در همین چارچوب آغاز شده که تاکید می کند محوطه های تاریخی با مشارکت خود مردم و سرمایه بخش خصوصی و با اولویت حفاظت، مرمت، اشتغال زایی و ایجاد کاربری مرتبط با صنعت گردشگری پیش رود. در این طرح بر ایجاد کارگاه های صنایع دستی وهنرهای سنتی درون این محوطه ها تاکید شده است.
اگر چه در برخی از شهرها مانند شیراز نسبت به تخریب بافت و خانه های قدیمی انتقاداتی از سوی فعالان حوزه میراث فرهنگی به مسئولان این حوزه عنوان می شود، اما رویکرد مدیران وزارتخانه چه در ستاد و چه در صف مبتنی بر حفظ بناهای تاریخی است. و هر کدام از مدیران ستادی که به استان های مختلف سفر کرده اند بر حفظ آثار باستانی و تاریخی تاکید کرده اند.
هم اکنون بیش از ۳۵ هزار اثر فرهنگی، تاریخی و طبیعی در فهرست ملی و ۲۷ اثر فرهنگی ملموس و ۱۷ عنصر فرهنگی ناملموس در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است که معرفی و برندسازی روی هر کدام از این آثار می تواند به توسعه اقتصاد فرهنگی و گردشگری در جوامع محلی منجر شود.
لغو ممنوعیت صدور روادید گردشگران خارجی
اقدام دیگری که آبان ماه با آغاز سومین ماه فعالیت ضرغامی در وزارت میراث فرهنگی و بعد از ۲۰ ماه محدودیت های کرونایی برای سفر و گردشگری رخ داد، لغو محدودیت صدور روادید برای گردشگران ورودی به ایران بود که به اعتقاد بسیاری از فعالان این حوزه ، سرآغاز احیای صنعت گردشگری در پساکرونا است.
جولان کرونا در این حدود ۲ سال، بیشترین آسیب را به صنعت گردشگری زده است. خسارت بیش از دو تریلیون دلاری، کاهش میانگین ۷۰ درصدی، بیکاری گسترده در زنجیره خدمات این صنعت را آستانه ورشکستگی برده است. در ایران نیز طبق آخرین آمار بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان خسارت به گردشگری وارد شد و بسیاری از شرکت های خدماتی یا تعطیل یا تعدیل کردند و بسیاری از راهنمای تور خانه نشین شدند و تغییر شغل دادند.
ادامه این روند امکان پذیری نبود و دولت مردمی طرح نجات بخشی صنعت گردشگری را در دستور کار قرار داد. وزارت میراث فرهنگی، وزارت امورخارجه و وزارت بهداشت جلساتی مستمری گذاشتند و اول آبان ۱۴۰۰ طی هماهنگی انجام شده، صدور روادید برای گردشگران خارجی برای ورود به ایران از سر گرفته شد و روزنه های امید بر فعالان این حوزه فروغی دوباره گرفت.
دولت در این بخش هم چاره اندیشی و گره گشایی از کار و زندگی مردم را ملاک قرار داد و اکنون در آستانه نوروز و آغاز فصل پر رونق گردشگری، تجربه سفر هوشمند، مسئولانه، امن و ایمن پیش روی مردم، مسئولان اجرایی و فعالان بخش خصوصی گردشگری قرار دارد تا این صنعت از توقف و رکود خارج شود.
امهال بدهی بانکی و معافیت های مالیاتی فعالان صنعت گردشگری
اگر چه باید توجه داشته باشیم که کرونا فعلا و همچنان ادامه دارد و باید گردشگری در کرونا و رعایت دستورالعمل های بهداشتی سرلوحه کار قرار گیرد، اما نباید فراموش کرد خسارت سهمگینی به این صنعت وارد شده است در همین چارچوب و در ادامه تمهیدات دولت قبل، دولت مردمی در مهرماه استمهال تسهیلات بانکی دریافتی و معافیت های مالیاتی برای فعالان صنعت گردشگری و صنایع دستی برای چند ماه و تا پایان سال ۱۴۰۰ تمدید کرد.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خرداد ماه ۱۴۰۰ اعلام کرد که برای متقاعدسازی ستاد ملی مقابله با کرونا جهت اعمال حمایت‌های بیشتر و استمرار پشتیبانی‌ها بسته حمایتی تلفیقی جدیدی مشتمل بر دو بخش مشترک اشتغال‌محور و بنگاه‌محور برای کسب‌وکارهای حوزه گردشگری در کارگروه بررسی آثار اقتصادی کرونا تنظیم و بخش‌هایی از جمله حمایت‌های بانکی، مالیاتی و بیمه‌ای مربوط به کسب وکارهای حوزه گردشگری را پوشش داده است.
بخش اول این حمایت‌ها در قالب تمدید بسته حمایت از کسب و کارها و مشاغل به شدت آسیب دیده از کرونا در سال ۱۴۰۰ تصویب و ابلاغ شده است وبخش دوم هم از همان زمان (خردادماه) در دستور کار ستاد ملی مقابله با کرونا قرار گرفته بود.
البته تا خرداد ماه ۱۴۰۰ بیش از یکهزار و صد میلیارد تومان تسهیلات در قالب دو بسته حمایتی اشتغال‌محور و بنگاه‌محور به کسب و کارهای گردشگری آسیب دیده پرداخت شده است و پرونده بیش از نهصد میلیارد تومان نیز تکمیل و در بانک ها در دست اقدام بوده است. و در بخش بانکی با تصویب دستورالعمل مربوطه مواردی نظیر امهال تسهیلات فعالان گردشگری تا پایان شهریورماه ۱۴۰۰اجرایی شده بود.
درج ردیف اعتبار برای بیمه راهنمایان گردشگری در بودجه ۱۴۰۱
در این میان اقدام ارزشمندی که دولت انجام داد، پیگیری موضوع بیمه راهنمایان گردشگری است. بیش از ۱۵هزار راهنمای گردشگری به صورت پاره وقت در صنعت گردشگری فعال هستند که معمولا تحت پوشش بیمه ای نبوده اند، در اولین گام اعتبار بیمه شدن بخشی از این راهنمایان در بودجه ۱۴۰۱ تامین شد و تصویب آن در مجلس شورای اسلامی گام مهمی در تکمیل آن است
وزیر میراث فرهنگی در روزجهانی راهنمایان گردشگری گفت: راهنمایان گردشگری سفیران فرهنگی کشور هستند و یکی از مهمترین حلقه‌های ارتباط میان کشورها و مشخصا کشورهای میزبان و میهمان در حوزه گردشگری را تشکیل می دهند،راهنمایان گردشگری روایت‌گر تمدن، فرهنگ و سابقه ملت و هر چه که جنبه دیدنی و شنیدنی از مردم دارد، هستند.کارهای زیادی باید برای راهنمایان گردشگری انجام شود تلاش ها آغاز شده است آنچه وظیفه ما به عنوان دولت و وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است در حال انجام است در مرحله اول بیمه راهنمایان گردشگری در لایحه بودجه ۱۴۰۱ آمده است.
توجه به توسعه گردشگری در مناطق کم‌برخوردار، توجه به گونه‌های مختلف گردشگری و تقویت زیرساخت‌های دولت الکترونیک در بخش گردشگری هم از دیگر رویکردها و اقدامات ارزشمند دولت مردمی و وزارت میراث فرهنگی است که در ۲۰۰ روز گذشته می توان به وضوح دید.
آغاز فصلی روشن با رویکرد گره گشایی از کار مردم
تاکید آیت الله رئیسی، رئیس جمهوری در هر سفر استانی به گوشه و کنار کشور بر برنامه ریزی برای توسعه زیرساخت کشور در مناطق کم برخودار که تاثیر مستقیم بر رونق گردشگری و افزایش اشتغال و درآمد جوامع محلی دارد، پی گیری وزیر میراث فرهنگی در سفر به روستاها و محله های قدیمی کم برخوردار نشان از عزم جدی دولت سیزدهم برای محرومیت زدایی و تمرکز زدایی است.
از طرفی وزارت میراث فرهنگی با جدیت موضوع توسعه گردشگری هوشمند، خدمات الکترونیک، اتصال به سامانه های ملی برای سرعت بخشی به امور مورد نیاز متقاضیان خدمات در بخش های تخصصی گردشگری و صنایع دستی تا جایی که اعلام شد این وزارتخانه در تاریخ مقرر به درگاه ملی مجوزهای کشور متصل شده و جزو ۶ وزارتخانه پیشتار در این موضوع است.
بررسی عملکرد دولت و وزارت میراث فرهنگی در ۲۰۰ روز گذشته نشان می دهد که رویکرد گره گشایی از کار مردم و باز کردن زنجیرها و قفل و بست های اداری از مسیر فعالیت مردم در دولت سیزدهم و این وزارتخانه ،نویدبخش آغاز فصل جدید در توسعه صنعت گردشگری و رونق صنایع دستی و توجه به حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی کشور است.
