علیرضا قاسمی در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: سیستان و بلوچستان با ۳.۱ میلیون نفر جمعیت، وسیع‌ترین استان کشور و در عینِ‌حال با تراکم جمعیتی ۱۶ نفر در کیلومتر مربع، کم‌تراکم‌ترین استان نیز محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه این استان دارای ۵۶ شهر با جمعیت ۱.۶ میلیون نفر و ۵۶۰۰ روستا با جمعیت ۱.۵ میلیون نفر است، ادامه داد: شاخص بهره‌مندی از آب شرب در سطح شهرها ۹۷.۲ درصد و در روستاها ۷۲ درصد است.
وی با اشاره به شرایط تأمین آب شرب در این استان، از خشکسالی و فقر منابع آبی به عنوان دو چالش جدی در این حوزه نام برد و اظهار کرد: طبیعت و جغرافیای متفاوت استان باعث شده به منظور تأمین آب، حدود ۴۶ درصد برداشت از منابع آب زیرزمینی و ۵۴ درصد از آب‌های سطحی و شور و لب‌شور صورت بگیرد، این در حالی است که این منابع در سیستان و بلوچستان ناپایدار و وابستگی مستقیمی به نزولات آسمانی دارد.
وابستگی سیستان به آب‌های سطحی چاه‌نیمه‌ها
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان به تشریح وضعیت آب در نقاط مختلف این استان پرداخت و بیان کرد: شمال استان (دشت سیستان) با طبیعت گرم و خشک از رودخانه هیرمند تأمین آب می‌شود و آب‌های سطحی رودخانه به چاه نیمه‌های واقع در زهک منتقل می‌شود.
قاسمی ادامه داد: چاه‌نیمه‌ها که در ابتدای نظام مقدس جمهوری اسلامی عملیات احداث آن شروع شد، ۴ گودال طبیعی است که با احداث سازه‌های جانبی و عملیات خاکی گسترده تبدیل به سدهای طبیعی شده و منبع تأمین آب شرب برای ۵ شهرستان و ۹۴۰ روستا و آبادی سیستان محسوب می‌شود.
وی افزود: تأمین آب برای این منطقه با استفاده از دو واحد تصفیه‌خانه واقع در چاه‌نیمه شماره ۳ و شهر زهک به ظرفیت هزار و ۸۰۰ لیتر در ثانیه، از طریق خطوط انتقال و شبکه‌های توزیع صورت می‌گیرد.
اجرای طرح بازنگری آبرسانی به روستاهای سیستان
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان اظهار کرد: با توجه به قدمت طرح آبرسانی به روستاهای سیستان که در ابتدای دهه هفتاد وارد مدار بهره‌برداری شده است بازنگری و رفع نواقص طرح در دستور کار شرکت قرار گرفت و هم‌اکنون خطوط انتقال، ایستگاه‌های پمپاژ جدید و اصلاح شبکه‌های توزیع آن در حال اجراست، در این راستا یک خط انتقال از زهک به هیرمند به طول ۴۰ کیلومتر با قطر ۷۰۰ میلیمتر در سال قبل تکمیل و وارد مدار شده است.
۱۴۰۱ کم‌تنش‌ترین دوره آبی برای شرب روستاهای سیستان
قاسمی خاطرنشان کرد: با تکمیل این خط و استفاده از ظرفیت طرح آبرسانی به شهرها، تابستان سال ۱۴۰۱ علیرغم خشکسالی شدید، کم‌تنش‌ترین دوره آبی برای شرب روستاهای سیستان رقم خورد.
وی ادامه داد: شهر زاهدان نیز آب شرب خود را از سیستان و چاه‌های سطح شهر تأمین می‌کند، می‌توان گفت از ابتدای دهه ۸۰ که خط انتقال آب از چاه نیمه به زاهدان تکمیل و وارد مدار بهره‌برداری شد زاهدان برای اولین بار رنگ آب شیرین پایدار را به خود دید و دوران جدید آبی برای این شهر اتفاق افتاد.
۱۴۰۱ کمترین قطعی آب در مرکز استان رقم خورد
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان تصریح کرد: در حال حاضر با توجه به کاهش مصرف آب در زمستان ۸۰۰ لیتر بر ثانیه از چاه‌نیمه‌ها و چاه‌های حرمک و ۹۰۰ لیتر در ثانیه از چاه‌های سطح شهر و شیرین‌سازی برای زاهدان تأمین آب صورت می‌گیرد، هرچند که در حال حاضر این میزان با نیاز آبی ساکنان شهر فاصله زیادی دارد ولی تابستان سال جاری با وارد وارد مدار شدن ۱۰ حلقه چاه جدید در دشت حرمک، کمترین قطعی آب در شهر زاهدان رقم خورد.
قاسمی بیان کرد: نگرانی ما برای تأمین آب شرب زاهدان و سیستان ناشی از عدم آورد رودخانه هیرمند طی چند سال اخیر وجود دارد، برای رفع بخشی از کمبود آب قابل تصور، طرح‌های اضطراری تهیه و تصویب و شرکت آب و فاضلاب در حوزه کاری خودش عملیات اجرایی آن را آغاز کرده است.
وی در ادامه با اشاره به وضعیت تأمین آب شرب سایر نقاط سیستان و بلوچستان اضافه کرد: در مرکز، غرب و شرق استان که شامل تفتان، سراوان، ایرانشهر، نیکشهر، دلگان و فنوج و سایر شهرها و روستاها است، آب شرب از طریق منابع آب زیرزمینی و زیرسطحی تأمین می‌شود.
قاسمی با بیان اینکه همه شهرها و بخش اعظمی از روستاها دارای شبکه آب شرب هستند، افزود: گاهاً به دلیل ارتباط مستقیم منابع تأمین آب این نقاط به بارش‌های آسمانی، در بعضی از فصول سال دچار تنش آبی می‌شوند، در بعضی نقاط نیز مانند سیرکان به دلیل عدم بارندگی، علیرغم ایجاد تأسیسات به ناچار آبرسانی سیار می‌شود.
رفع کمبود آب ساحل‌نشینان با افزایش شیرین‌سازی آب دریا
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان، در ادامه با اشاره به شرایط آب جنوب این استان، اظهار کرد: تأمین آب شرب نوار ساحلی و شهر چابهار و کنارک از طریق شیرین‌سازی آب دریا انجام می‌گیرد.
وی با بیان اینکه این ظرفیت طی چند سال اخیر افزایش نیافته و از این بابت شرکت در بعضی نقاط مجبور به جیره‌بندی آب است، عنوان کرد: مشکل آب شرب این شهرها و روستاها نیز با اضافه شدن ۵۰ هزار متر مکعب شیرین‌سازی که مجوز آن توسط وزیر نیرو صادر شده و در حال احداث و اجرای خط انتقال جدید است، طی دو سال آینده مرتفع خواهد شد.
قاسمی تأمین آب روستاهای جنوب استان را از سدهای احداث شده شامل زیردان، پیشین، خیرآباد و سد در حال احداث کهیر عنوان و گفت: در حال حاضر با اجرای خطوط انتقال و شبکه‌های توزیع ۳۱۰ روستا به سد زیردان متصل شده و ۲۹۰ روستای دیگر نیز در قالب مجتمع‌های آبرسانی زیرمجموعه سد پیشین، کهیر و خیرآباد از طریق اجرای خطوط انتقال جدید به این سدها، متصل و از آب شرب پایدار بهره‌مند خواهند شد.
بهبود خدمات‌رسانی با اجرای طرح‌های شاخص آبرسانی شهری و روستایی
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان از برنامه‌های وزارت نیرو برای رفع کمبود آب شرب در سطح شهرها و روستاها با اجرای طرح‌های شاخص و بزرگ خبر داد و گفت: چهار طرح مهم آبرسانی به شهرهای چابهار، کنارک، خاش، نوک‌آباد و حوزه سیستان در حال اجرا و یا در حال تکمیل است.
قاسمی ادامه داد: برای روستاهای فاقد آب شرب و یا دارای تنش آبی نیز طرح جهاد آبرسانی با شروع خدمت دولت سیزدهم و همت مضاعف وزیر نیرو در دستور کار وزارت نیرو و شرکت آب و فاضلاب قرار گرفته که در قالب این طرح آبرسانی به بیش از دو هزار و ۸۰۰ روستای فاقد و یا دچار تنش آبی صورت خواهد گرفت.
وی با بیان اینکه عملیات اجرایی این طرح آغاز شده، ادامه داد: از ابتدای سال ۸۷۰ کیلومتر لوله‌گذاری جدید برای روستاها انجام شده، با تکمیل این طرح شاخص بهره‌مندی از آب شرب در سطح روستاهای استان به ۹۵ درصد خواهد رسید و دیگر شاهد کمبود آب شرب نخواهیم بود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان از انتقال آب دریای عمان به سیستان و بلوچستان به عنوان طرحی که قرار است کمبود بخشی از آب شرب این استان را جبران کند یاد کرد و گفت: این مهم در سال جاری به قانون تبدیل شد که ناشی از همت دولت و مجلس شورای اسلامی برای رفع کاستی‌های آبی این استان است.
به گفته قاسمی، این طرح قرار است ظرف ۵ سال با اولویت تأمین آب شرب و صنعت اجرا شود که هم‌اکنون مسیرهای خط انتقال مشخص و عملیات احداث و خاکبرداری محل آبگیری از دریا آغاز شده است.
وی گفت: با مجموعه فعالیت‌های پیش‌روی شرکت آب و فاضلاب ناشی از انجام مطالعات و بررسی‌های فنی و مهندسی، طرح‌ها و پروژه‌ها در حال اجرا و یا تکمیل شدن است تا برای آب شرب جمعیت استان مشکلی به وجود نیاید که بخش اعظم آن به اختصار گفته شد.
تأمین آب از نقاط دوردست برای شهر و روستاها
قاسمی در پایان گفت: طرح‌های متنوع آبرسانی در استان از جمله شیرین‌سازی آب در سطح شهر زاهدان که هم‌اکنون ۴۱ هزار مترمکعب صورت می‌گیرد، انتقال آب از نقاط دور دست به شهرها و روستاها، انتقال آب با اختلاف ارتفاع بیش از هزار و۶۰۰ متر و طول ۲۰۰ کیلومتر برای زاهدان، انتقال آب از سفره‌های زیرزمینی و دشت‌های مستعد آبی برای شهر و روستاها و غیره انجام شده و یا در دست اجرا قرار دارد.
با توجه به مطالب گفته شده، مسئولان امر باید در کنار توسعه زیرساختها، اعتبارات لازم برای پروژه‌های آبرسانی را در نظر گرفته و در حوزه سیاست خارجه نیز باید با جدید موضوع حق آبه سیستان را از أفغانستان مطالبه کنند.
