رضا پیرهادی روز سه شنبه در گفت‌ وگو با خبرنگار ایرنا افزود: بیماران کرونایی پس از بستری در بخش‌ آی‌سی‌یو و استفاده از دستگاه ونتیلاتور و سایر تجهیزات پزشکی تا هفته‌ها مجبور هستند، لوله هایی که از راه هوایی و مری به بدن وارد شده را تحمل کنند. استفاده از این تجهیزات باعث افت کیفیت صدا، اختلال بلع و ضعیف شدن اندام های بلع و تولید گفتار می‌شود.

وی گفت: اختلالات بلع و درمان آن در حیطه تخصصی گفتاردرمانی است، افراد دارای اختلال بلع یا دیسفاژی ممکن است در جویدن، آشامیدن، مکیدن و مدیریت بزاق مشکل داشته باشند.

کارشناس گفتاردرمانی افزود: بلع طبیعی یک مکانیسم پیچیده است که در طول آن غذایی که در دهان گذاشته می‌شود از لحاظ حجم و غلظت طوری تغییر می‌کند تا بتواند به راحتی از طریق حلق و مری برای مراحل بعدی گوارش وارد معده شود. انسان حداقل ۵۰۰ بار در روز عمل بلع را انجام می دهد، حدود سه بار در ساعت در طول خواب، یک بار در دقیقه در هنگام بیداری و بیشتر اوقات در طول وعده های غذایی.

وی گفت: علائم اختلال بلع یا دیسفاژی می‌تواند از تولید بیش از حد بزاق تا خفگی هنگام خوردن باشد و ممکن است باعث ذات الریه و آسپیراسیون شود.

دبیر سابق انجمن گفتاردرمانی ایران تصریح کرد: هنگامی که یک بیمار کرونایی در آی سی یو بستری می شود مجبور است هفته ها از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده کند، لوله ونتیلاتور از طریق دهان و گلو، داخل ریه ها قرار می‌گیرد تا امکان تنفس برای بیمار کرونایی فراهم شود، این دستگاه باعث می شود فرد صدای خود را از دست بدهد و پس از برداشتن آن نتواند به درستی غذا بخورد  و بلعیدن غذا برای او مشکل می‌شود.

پیرهادی ادامه داد: در برخی موارد بیماران کرونایی تراکئوستومی می‌شوند، تراکئوستومی یک عمل جراحی برای برش دهانه نای (لوله تنفسی) است تا بتوان لوله ای را برای کمک به تنفس درون آن قرار داد. وظیفه  متخصص گفتاردرمانی کمک به بیمارانی است که تحت مراقبت های ویژه قرار دارند و در بلع و غذا خوردن مشکل دارند و پس از خارج کردن لوله های تراکئوستومی نیاز به کمک دارند، گفتار درمانی به این بیماران کمک می‌کند تا بتوانند غذا بخورند، ارتباط برقرار کنند و کیفیت صدای خود را بدست بیاورند. 

این کارشناس گفتاردرمانی افزود: با افزایش موارد ابتلا به کرونا، اهمیت توانبخشی و به ویژه تمرینات گفتاردرمانی برای بهبود روند درمان این بیماری بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. هر چند متخصصان فیزیوتراپی و کاردرمانی نیز برای بهبودی بیماران کرونایی راهکارها و روش های درمانی خاص خود را به کار می‌برند.

پیرهادی افزود: با توجه به بستری شدن بیماران کرونایی در آی سی یو، بروز سکته در برخی بیماران، احتمال اختلال بلع، ضعف عضلات بلع و گفتار و همچنین اختلالات صدا در بیماران کرونایی افزایش می یابد. خدمات توانبخشی و گفتاردرمانی برای درمان بیماران کوید ۱۹ ضروری و در واقع حیاتی است. 

وی ادامه داد: علائم مشاهده شده در بیماران مبتلا به کرونای شدید پس از دوره حاد بیماری شامل تنگی نفس، گرفتگی صدا و ضعف عضلانی ناشی از مشکلات حرکتی است.

این متخصص گفتار درمانی اضافه کرد: هدف گفتاردرمانی در کووید۱۹، بهبود بلع و تغذیه، تامین آب بدن، بهبود گفتار و صدا و کیفیت زندگی است. آسیب شناس گفتار و زبان در درجه اول مسئول غربالگری و تشخیص اختلال بلع (دیسفاژی) در بخش‌های مراقبت حاد، دیسفاژی و مدیریت تراکئوستومی در بخش‌های بستری و بلع، توانبخشی گفتار و صدا و مدیریت عصبی شناختی در بخش‌های سرپایی است. خدمات مداخله در اختلال بلع به عوامل مختلفی از جمله عملکرد ریه ، سن بیمار، میزان ضربه به حنجره و سایر شرایط بستگی دارد.

پیرهادی افزود: اختلال در بلع (دیسفاژی) یکی از عوارض عمده مشکلات حاد تنفسی ARDS ثانویه بعد از  کووید۱۹ است. دیسترس حاد تنفسی،  سیستم تنفسی را به خطر می اندازد و می‌تواند به عدم هماهنگی سیستم های بلع و تنفسی منجر شود.

وی گفت: نقش گفتاردرمانی در واحدهای مراقبت های ویژه (ICU) و واحدهای مراقبت حاد، شناسایی و تشخیص اختلال بلع (دیسفاژی) است. طبق توصیه‌های پرستاران مراقبت های ویژه آمریکا قبل از شروع تغذیه دهانی در بیمارانی که بیش از دو روز لوله گذاری شده اند، باید ارزیابی بلع  توسط متخصص گفتاردرمانی انجام شود.  

این آسیب شناس گفتار و زبان گفت: گفتاردرمانی بلع راهبردهای جبرانی متنوعی را پیشنهاد می‌کند، از جمله تغییرات وضعیتی مانند  تغییر وضعیت چانه، چرخش سر یا نشستن در حالت نشسته و سایر وضعیت ها. این حالت ها با تأثیر بر سرعت و جهت جریان  لقمه، خطر آسپیراسیون را کاهش می دهند.

 وی اظهارکرد: در بیماران کرونا که از ونتیلاتور استفاده می‌کنند، ضعف عصبی عضلانی و کاهش حساسیت حفره حلقی ممکن است به دلیل ضربه حنجره ناشی از لوله گذاری طولانی مدت، و ضعف عضلانی و آتروفی ناشی از عدم استفاده طولانی مدت از ساختارهای حفره حلقی مشاهده شود. در این وضعیت متخصص گفتاردرمانی تمرینات بلع را برای بهبود قدرت و دامنه حرکت ساختارهای حلق و حنجره توصیه می کند.

وی به بروز اختلالات صدا در بیماران کرونایی اشاره کرد و افزود: پس از ارزیابی حنجره،  آسیب شناس گفتار و زبان به بیماران در مورد بهداشت صوتی آموزش می دهند و راهکارهای درمانی برای بهبود صدا و کیفیت صدا ارائه می دهند.

پیرهادی ادامه داد:  در برخی بیماران ممکن است نقص عصبی شناختی مانند اختلال حافظه، کاهش توجه، اختلال عملکرد اجرایی، و اختلال در تسلط کلامی مشاهده شود. چنین اختلالاتی می‌تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد اثر گذاشته و کیفیت آن را کاهش دهد. گفتاردرمانی در این زمینه می‌تواند راهکارهای درمانی مناسبی را ارائه دهد.