به گزارش تجارت گردان به نقل از روابط عمومی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، تسهیلات تکلیف شده از سوی مجلس و بعضاً دولت به شبکه بانکی کشور همواره مورد انتقادهای بسیاری قرار گرفته و رقم تسهیلات تکلیفی در بودجه ۱۴۰۱ به گونه‌ای بالا بوده است که اخیراً رئیس‌کل بانک مرکزی در نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب اسلامی از مصوبات کمیسیون تلفیق در افزایش مالایطاق تسهیلات تکلیفی بانک‌ها در بودجه ۱۴۰۱ انتقاد کرده بود که مقام معظم رهبری نیز، ضمن ارجاع نامه رئیس‌کل بانک مرکزی به مجلس، خواستار توجه مجلس به هشدار بانک مرکزی شدند.

در نتیجه روز دوشنبه شانزدهم اسفندماه خبر مثبتی درباره تسهیلات تکلیفی از صحن مجلس مخابره شد. در جلسه علنی نوبت عصر روز دوشنبه ۱۶ اسفند مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تصویب پیشنهاد اصلاح تبصره ۱۶، پرداخت هرگونه تسهیلات تکلیفی را مشروط به عدم افزایش نقدینگی و تورم کردند.

در مصوبه اخیر آمده است: «دستورالعمل این تبصره به منظور تحقق اهداف قانون و همچنین رعایت تعادل منابع و مصارف قرض‌الحسنه و پیشگیری از افزایش پایه پولی و نقدینگی با پیشنهاد بانک مرکزی حداکثر تا پایان اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ به تصویب شورای پول و اعتبار می‌رسد».
این در حالی است که به گفته مسئولان نظام بانکی کشور، بانک‌ها براساس منابع موجود اقدام به اعطای وام به متقاضیان خواهند کرد که اگر تسهیلات تکلیفی بیش از توان مالی آنها باشد، در نهایت نه تنها اهداف مورد نظر محقق نخواهد شد بلکه مورد نارضایتی مردم را نیز به همراه خواهد داشت.

بنابراین مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی درباره مشروط کردن پرداخت هرگونه تسهیلات تکلیفی به عدم افزایش نقدینگی و تورم را می‌توان گامی روبه‌جلو برای کاهش تورم در سال آینده دانست.
در همین باره دکتر «سید سعید شمسی‌نژاد» مدیرعامل بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در گفت‌وگوی تفصیلی با ایبِنا با تاکید بر اینکه در سال ۱۴۰۰ تسهیلات تکلیفی این بانک به ویژه در حوزه ازدواج و اشتغال نسبت به سال ۱۳۹۹ بیش از ۲۰۰درصد رشد پیدا کرده است، اظهار کرد: تعهد و مسئولیت بانک‌های قرض‌الحسنه به خصوص بانک قرض‌الحسنه مهر ایران پوشش چنین تسهیلاتی است اما حجم آنها هم باید به گونه‌ای باشد که در توان بانک‌ها هم باشد.

مشروح گفت‌وگو با شمسی‌نژاد درباره میزان پرداخت وام بدون ضامن از ابتدای بهمن ماه، عمکلرد بانک قرض‌الحسنه مهر ایران و همچنین برنامه‌های این بانک در آینده را در ادامه می‌خوانید:

بر اساس مصوبه وزارت اقتصاد مبنی بر پرداخت وام‌های بدون ضامن از ۲۹دی‌ماه، چه میزان وام در یک ماه گذشته پرداخت شده است‌؟
در بازه ۴۶ روزه اول بهمن تا ۱۶ اسفند ماه ۱۴۰۰، بیش از ۲۵ هزار و ۵۰۰ فقره وام بدون ضامن به ارزش ۶هزار و ۱۶۳ میلیارد ریال از سوی بانک قرص‌الحسنه بانک مهر ایران پرداخت شد که این میزان فقط در بهمن ماه، بیش از ۳هزار میلیارد ریال در قالب بیش از ۱۲هزار فقره بود.
رویکرد بانک قرض‌الحسنه مهر ایران پیش از این مصوبه نیز پرداخت تسهیلات در قالب اعتبارسنجی بود که به همین منظور سامانه‌ای را تحت عنوان سامانه ضمان طراحی کردیم و افرادی که متقاضی وام بودند در آن سامانه اعتبارسنجی می‌شدند.
با ابلاغ این مصوبه و دستور مقام عالی وزارت اقتصاد، قطعاً در استفاده از این سامانه و پرداخت تسهیلات بدون ضامن برای افراد حقیقی سرعت بیشتری در پیش گرفته خواهد شد که البته درصدد هستیم تا اعطای وام قرض‌الحسنه حقوقی هم اجرایی شود. در این صورت شرکت‌های حقوقی و دانش‌بنیان هم در قالب اعتبارسنجی، تسهیلات دریافت می‌کنند که در این روش اسناد ضمانتی کمتری هم از شرکت‌ها اخذ خواهد شد.

روش اعتبارسنجی چه مزیت هایی هم برای مردم و هم بانک‌ها به همراه دارد؟
براساس آمار، معوقات بانک‌های قرض‌الحسنه کمتر از یک درصد است که این رقم در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران کمتر از ۶ دهم درصد است. این مهم نشان می‌دهد مردم اعتماد بسیار خوبی را به تسهیلات قرض الحسنه دارند و سعی می‌کنند تسهیلات را در زمان مقرر بازپرداخت کنند؛ بنابراین این مهم نشان می‌دهد که اسناد ضمانتی می‌تواند عملاً معنا و مفهوم بسیار کمتری پیدا کند. اعتماد بسیار خوبی که مردم و آحاد جامعه به تسهیلات قرض‌الحسنه نشان دادند، ما را مشتاق و ترغیب کرد که به سمت تسهیلات بدون ضامن حرکت کنیم که این فرآیند با سرعت بسیار زیاد در حال انجام است.

با توجه به تورم بالای اقتصاد ایران، مدل کسب و کاری بانک توجیه اقتصادی دارد؟ مردم گاهی می‌پرسند که بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در این شرایط چگونه از اعطای وام‌های قرض الحسنه سود می‌برد؟
بانک‌های قرض‌الحسنه همانطور که از اسمشان پیداست بانک‌هایی هستند که فقط باید عقد قرض‌الحسنه در آنها اجرا شود. در واقع منابعی که بانک در اختیار می‌گیرد، پس‌اندازهای قرض‌الحسنه مردم است که سودی بابت آن پرداخت نمی‌کند و عملا آن را در قالب تسهیلات به افرادی که درخواست وام دارند، پرداحت می‌کند.
این گردش وجوه، باعث شده منابع در بانک‌ها رشد ‌کند و مردم عملاً با یک دست قرض‌الحسنه می‌گذارند و از دست دیگر این قرض‌الحسنه را دریافت می‌کنند.
در ۳سال اخیر ، رشد سپرده‌گذاری و علاقمندی مردم به بانک‌های قرض‌الحسنه بیش از نرخ رشد نقدینگی سپرده‌های بانکی و … بوده به نحوی که میانگین ۶۰ درصدی رشد منابع در متوسط ۳سال اخیر در این بانک‌ها وجود داشته و این نشان می دهد مردم استقبال خوبی از این بانک‌ها دارند.
دلیل اصلی آن هم می‌تواند دریافت تسهیلات با نرخ بسیار پایین و فرآیند ساده باشد. بیش از ۸۵ درصد منابعی که به بانک قرض‌الحسنه می‌آید دوباره تسهیلات داده می‌شود.

با توجه به تسهیلات تکلیفی که در بودجه ۱۴۰۱ برای بانک‌ها درنظر گرفته شده و همچنین منابع موجود آنها، به نظر شما بانک‌ها می‌توانند چنین تعهداتی را ایفا کنند؟
جزو تعهدات و ماموریت و استراتژی بانک‌های قرض‌الحسنه این است که بتوانند به آحاد جامعه خصوصاً دهک‌های پایین درآمدی کمک کنند.
تسهیلات تکلیفی که به بانک‌ها ابلاغ می‌شود بار بسیار زیادی در بانک‌های قرض الحسنه ایجاد کرده است که البته تعهدات خوبی را هم انجام می‌دهند؛ به طوری که بانک‌های قرض الحسنه جزو رده های ۳ یا ۴ بانکی هستند که بیشترین تسهیلات تکلیفی را برای آنها در نظر می‌گیرند.
ارقامی که در بودجه ۱۴۰۱ برای تسهیلات تکلیفی وجود دارد، بالاست و شنیده ها حاکی از آن است که عملا با مانده سیپرده‌های قرض الحسنه مردم چه در بانک‌های قرض الحسنه و چه در کل شبکه بانکی اختلاف فاحشی دارد. بیش از ۴۴۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات تکلیفی برای سال آینده پیش بینی شده در صورتی که ارقام منابع قرض الحسنه در شبکه بانکی به زیر ۲۵۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
عملاً با میزان پوشش تسهیلات تکلیفی به خصوص در حوزه ازدواج و کمیته امداد و بهزیستی شاهد هستیم که بانک‌ها درصد بسیار کمی را پوشش می‌دهند که علت اصلی هم حجم بالای تکلیف‌ها است که توان پوشش دادن آن را از بانک‌ها می‌گیرد.
در سال ۱۴۰۰ بیش از ۲۰۰درصد تسهیلات تکلیفی به ویژه در حوزه ازدواج و اشتغال نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد پیدا کرده است. تعهد و مسئولیت بانک‌های قرض الحسنه به خصوص بانک قرض الحسنه مهر ایران هم پوشش این تسهیلات است اما حجم آنها هم باید به گونه‌ای باشد که در توان بانک‌ها باشد.

بانک قرض الحسنه مهر ایران چه تعداد شعب فعال در استان‌ها دارد و آیا برنامه‌ای برای مدیریت هوشمند شعب و کیفی‌سازی آنها دارید؟
بانک قرض‌الحسنه مهر ایران بابت مسئولیت و رسالت خود که بتواند به عموم و آحاد جامعه خدمت رسانی کند و شمولیت مالی را پاسخگو باشد، ۵۳۰ شعبه قعال دارد که اغلب اینها در مناطق و شهرهای دورافتاده هستند و پراکندگی جغرافیایی بسیار خوبی را ما در کل کشور داریم.
یکی از موضوعاتی که در حال حاضر در بحث شمولیت مالی به ما کمک می‌کند بحث استان‌های محروم است که بیش از ۱۵درصد منابع بانکی استان‌های محروم نزد بانک قرض‌الحسنه مهر ایران است و پوشش تسهیلاتی ما نیز بیش از ۹۰ درصد است.
موضوع مهمی که در سال ۱۴۰۱ به دنبال آن هستیم، کیفی‌سازی شعب و هوشمندسازی خدمات بانکی است. با توجه به استقبال بسیار زیادی که مردم از بانک‌های قرض الحسنه دارند، هر چه بتوانیم توسعه دیجیتال و بانکداری هوشمند را داشته باشیم هم شمولیت مالی را افزایش داده‌ایم و هم باعث کاهش هزینه‌ها شده‌ایم. ضمن اینکه می‌توانیم کارمزد ۴درصدی خدمات را به سمت صفر شدن حرکت دهیم.
این توسعه دیجیتالی شدن و بهینه سازی شعب، کاهش هزینه سودآوری بانک در برخی از حوزه‌ها را به شدت افزایش می‌دهد. ما نسبت به سال گذشته از نظر سودآوری و درآمدزایی بیش از ۱۱۰ درصد رشد داشتیم که می‌تواند تداوم داشته باشد.
آیا برنامه‌ای برای نیروهای انسانی بانک به عنوان سرمایه انسانی آینده‌نگر هم در دستور کار دارید؟
بانک قرض الحسنه مهر ایران با سابقه ۱۴ ساله، نیروی انسانی بسیار جوان، هوشمند با سواد و خبره در اختیار دارد که اغلب افراد نیز انگیزه بسیار بالایی دارند و انصافا نیروهای انسانی، سرمایه بسیار خوب این بانک به شمار می‌روند. در برنامه‌های آینده تلاش می‌کنیم ارتقای بسیار خوبی را در کنار آموزش‌های به روز در راستای توسعه دیجیتالی شدن و هوشمندسازی بانک القا کنیم.
سرانه نیروی انسانی به شعب در شبکه بانکی حدود ۱۰ نفر در هر شعبه است، اما در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران کمتر از ۴ نفر است. همکاران ما در بانک با مراجعات بسیار زیاد با حداقل نیروی انسانی کارهای بسیار مهمی را انجام می‌دهند. در نتیجه توسعه دیجیتالی شدن می تواند باری را از دوش همکاران بردارد. ضمن اینکه آموزش های متنوع و گستردگی های فعالیت ها و نوآوری های جدید را برای نیروی انسانی در دستور کار داریم که به رشد و تعالی نیروی انسانی کمک بسیاری خواهد کرد.

اهداف استراتژیک و عملیاتی بانک قرض الحسنه مهر ایران در سال ۱۴۰۱ چیست؟
اصلی ترین برنامه ما در سال ۱۴۰۱، توسعه و ایجاد بانکداری مجازی یا نئوبانک است تا مردم خدمات بانکی را در آنجا دریافت کنند. در واقع ایجاد و توسعه فضای پیشخوان مجازی موجب می‌شود که مردم به‌صورت غیرحضوری خدمات بگیرند.
اقدام بعدی ایجاد و توسعه سامانه های اعتبارسنجی و اسناد ضمانتی غیرحضوری و الکترونیکی از جمله توسعه سفته و چک الکترونیکی است تا مردم اولاً اعتبارسنجی شوند و پس از آن اگر نیاز به اسناد ضمانتی بود اسناد را به صورت الکترونیکی ارائه دهند. بنابراین دیجیتالی شدن و توسعه خدمات هوشمند هم جزو اولویت و برنامه های ما است.
یکی دیگر از اقدامات سال آینده که سند آن را با همکاری وزارت اقتصاد و بانک مرکزی پیش می‌بریم، سند تحول در بانکداری قرض الحسنه است. محورهای مختلفی اعم از ایجاد کانون بانک های قرض الحسنه، ایجاد بازار بین بانکی قرض الحسنه و ایجاد فضای تخصصی قرض الحسنه در بانک مرکزی دارد.
اقدامات دیگری نیز در دستور کار ما قرار دارد تا بتوانیم هزینه را کاهش و درآمدزایی بانک های قرض الحسنه را افزایش دهیم و فضا و بستر را برای ایجاد زندگی مردم در بانک های قرض الحسنه ایجاد کنیم.
بانک قرض الحسنه مهر ایران با پرداخت سالانه حدود ۲.۵ میلیون فقره تسهیلات قرض‌الحسنه، جزو بانک‌هایی است که بیشترین تعداد تسهیلات را پرداخت می‌کند. توصیه ما این است که ما هم جزو بانک‌هایی باشیم که در آینده نزدیک سفته الکترونیک را به عنوان یک اسناد ضمانتی در سامانه ها توسعه می دهند تا مردم برای ارائه اسناد ضمانتی از سفته الکترونیکی استفاده کنند. در آینده نزدیک این مورد را در سامانه‌های خود خواهیم داشت.