در زمینه علم داده (Data Science) همکاران چه آموزش‌هایی می‌بینند؟

 برنامه‌ریزی‌های مقدماتی و هماهنگی‌های لازم از شهریور سال گذشته با همکاری خوب واحد آموزش در بخش ارزیابی و توسعه شایستگی برای طراحی بسته آموزشی و انتخاب مجری طرح آغاز شد و تابستان امسال به مرحله اجرا درآمد. این مفهوم و این طرح خروجی پروژه‌ای تحت عنوان حاکمیت داده (Data Governance) است که سال ۱۴۰۱ شروع شده و به پایان رسیده است. در این بسته آموزشی، تیم‌های کارشناسی واحد با ۶ مرحله تحلیل داده شامل تعریف هدف تحلیل داده، جمع‌آوری داده، پاک‌سازی داده، تحلیل داده با نرم‌افزارهای تخصصی، تفسیر و داستان‌سرایی داده آشنا می‌شوند. این تسلط به‌عنوان یک مهارت به مجموعه مهارت‌های این همکاران اضافه می‌شود.

 کانون تخصصی تحلیل داده به همین منظور در واحد آموزش ایجاد شده است؟

این کانون در ابتدای امر توسط واحد آموزش برای نیروهای جدیدالاستخدام پیش‌بینی شده بود تا در مهارت تحلیل داده مورد ارزیابی قرار گیرند. این کانون با محوریت همکاران آموزش و واحد ارزیابی و توسعه شایستگی تشکیل شد. خوشبختانه زیرساخت‌های لازم برای این کار ایجاد شده بود و ما در زمینه تشکیل تیم‌های تحلیل داده توانستیم این فاز را سریع‌تر بگذرانیم.

نیروهایی که با فرایند ارزیابی اولیه مهارت تحلیل داده انتخاب شده‌اند، قرار است چه مهارت‌هایی یاد بگیرند؟

در گام اول برای حدود ۱۲۶۰ نفر از تیم‌های کارشناسی همه سازمان دعوت‌نامه پیامکی ارسال گردید. این مقوله موضوعی است که علاقه‌مندی و نظر اولیه کارشناسان در این حوزه برای ما اهمیت داشت. حدود ۷۰۰ نفر از همکاران در این فرایند شرکت کردند و به ۵ گروه تقسیم شدند. بعد از این تعداد، حدود ۲۴۰ نفر را در ۳ سطح مختلف شناسایی کردیم که به‌تدریج تا پایان سال آینده دوره‌های آموزشی را تکمیل می‌کنند.

این آموزش‌ها ادامه‌دار است؟

بله. دوره ۳۰۰ساعته در سه سطح، شامل آمادگی تحلیل‌گری داده، سطح متوسط و سطح پیشرفته تعریف شده است. بعد از آن هم دوره‌های بازآموزی تکمیلی و پروژه‌محور را پیش‌بینی کرده‌ایم که سال‌های آینده انجام خواهند شد.

تحلیل داده در حال حاضر توسط پیمانکاران و مشاوران بیرونی انجام شده است. آیا در این حوزه تجربه‌ای داشته‌اید؟

در واحد مهندسی صنایع، مشاور تخصصی حوزه تحلیل داده با قرارداد فعال در این حوزه داریم. همچنین اخیراً درخواستی از سوی همکاران واحد HSE ارسال شده است که مربوط به حوزه تحلیل داده است. با توجه به اینکه موضوع ایمنی و مباحث مرتبط اهمیت زیادی دارد این درخواست و این پیشنهاد عملیاتی شده است. با توجه به حوادثی که در چند سال اخیر اتفاق افتاده، داده‌های زیادی در بانک اطلاعاتی واحد HSE داریم و ارتباط حوادثی که اتفاق افتاده با نواحی مختلف و همه پارامترهای موجود به‌صورت یک پروژه در مهندسی صنایع توسط مشاور در حال انجام است. با توجه به اینکه حجم زیادی از داده‌ها در این زمینه وجود دارد ارتباط و توالی این داده‌ها مشخص می‌شود و درنهایت باید به یک مدل‌های پیش‌بینی در این حوزه برسیم تا پیرو آن، واحد مربوطه بتواند اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی مرتبط را در این حوزه اجرا کند. در سایر واحدهای سازمان هم این موضوع وجود دارد و از مشاوران تخصصی این حوزه استفاده می‌شود. در حال حاضر در واحد استراتژی و تعالی سازمانی پروژه ۶ سیگما را داریم که مبانی آن مبتنی تحلیل داده است و از مدل‌های خاص خود استفاده می‌کند.

سامانه‌های تحول دیجیتال کشور مانند سامانه هوشمند پایش آلاینده‌های زیست‌محیطی، سامانه پایش و کنترل مصرف سیالات و…، در حلقه مدیریت داده‌ها و حکمرانی داده‌محور چه جایگاهی دارد؟

این سامانه‌های هوشمند به سیستم‌های SCADA یا سامانه‌های نظارت، کنترل و جمع‌آوری نیز معروف است که مبانی همه این‌ها بر تحلیل داده است. یعنی الآن داده‌هایی را که به‌صورت آفلاین به دست ما می‌رسد تحلیل می‌کنیم و اسکادا و سامانه‌های هوشمند پایش به‌صورت Real time یا آنلاین، داده‌ها را از سنسور و تجهیزات کنترلی می‌خوانند و در نرم‌افزارهای مشخص تحلیل می‌کنند و هشدارهای موردنظر را به کاربر می‌دهند. مبانی کاملاً با مبانی تحلیل داده ما همخوانی دارد و از همان استفاده می‌شود، ولی داده‌ها به‌صورت

 Real time به این سیستم‌ها منتقل می‌شود و از راه دور هم می‌توان بسیاری از فرایندها را کنترل کرد و روی آن نظارت داشت.

مرکز داده شرکت ایریسا اخیراً افتتاح شده است. این مرکز در حوزه داده‌محور در شرکت چه کمکی می‌کند؟

این مجموعه با همت شرکت ایریسا و حمایت شرکت فولاد مبارکه در فاز اول به مرحله بهره‌برداری رسید. اگر در حوزه اقتصاد دیجیتال و تحول دیجیتال جست‌وجو کنیم، می‌بینیم فناوری‌های بسیار زیادی در این حوزه تعریف شده است. در راستای انقلاب صنعتی نسل چهارم، موضوعات فناورانه مثل رایانش ابری را داریم که زیرساخت موردنیاز آن همین مرکز داده است. ما می‌توانیم از بستر اینترنت امنیت پیشرفته کلان داده‌ها یا Big Data را داشته باشیم که بتوانیم آن را تحلیل کنیم. با این کار در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود و این مرکز داده یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌هایی است که در گروه فولاد مبارکه ایجاد می‌شود. تجمیع داده‌ها از تمام شرکت‌های گروه انجام خواهد شد که تحلیل‌های بهتری را در حوزه‌های مختلف ارائه می‌دهد. این مرکز داده در ۳ فاز تعریف شده است و تا پایان ۱۴۰۴ فاز سوم هم به بهره‌برداری می‌رسد.

سخن آخر؟

یکی از خروجی‌هایی که از پروژه حاکمیت داده داشتیم، موضوع آموزش لایه کارشناسی و مدیریتی فولاد مبارکه بود. پروژه دیگر شناسایی و تعریف فرایندهای مدیریت داده است که طی آن مدل DAMA را مبنا قرار داده‌ایم. این پروژه از ابتدای سال شروع شده است که بتوانیم هم فرایندهای مرتبط با مدیریت داده را شناسایی و هم دستورالعمل‌ها و مختصات موردنیاز آن‌ها را تبیین کنیم و امیدواریم این امر بتواند به مفهوم تحلیل داده به ما کمک کند.