میثم غیاثی-کارشناس فناوری و اطلاعات-نزدیک به یک دهه است که فضای مجازی به جامعه ما راه پیدا کرده است.  فعال شدن شبکه های اجتماعی و به نوعی فضای مجازی به همین راحتی ها نبود و برخی مخالفانی داشت، عده ای معتقد بودند که با راه اندازی این شبکه های مجازی افراد سودجو اخبار غیر واقعی منتشر می کنند و دورغ پراکنی در جامعه رواج پیدا می کند و می توان موجب از بین رفتن امنیت شود و حتی ترویج فرهنگ غرب را بدنبال دارد و در صورت نبود کنترل مشکلات اخلاقی که با معیار های فرهنگی و مذهبی ما مغایرت دارد به وجود می آید؛ اما دراین  میان موافقانی بودند که استفاده از فضای مجازی را کمک به توسعه و آموزش کشور می دانستند و مزیت بکارگیری  تکنولوژهای روز دنیا را بیشتر از معایب آن می دانستند و بالاخره زور موافقان اجرای این طرح بیشتر بود و استفاده همگانی از آن را فراهم نمود.  بطوری که احاد جامعه دست به کار شدند و تلفن همراه شان را هوشمند کردند تا بتوانند از شبکه های اجتماعی به بهترین نحو استفاده کنند.

نقش فضای مجازی در جامعه ما باز و باز تر شد، اما مخالفان این طرح همچنان بر طبل مسدود شدن فضای مجازی می کوبیدند، تا اینکه سر و کله ویروس کرونا پیدا شد و دولت و مسئولان بهداشت مردم را تشویق به بیرون نیامدن از خانه کردند تا زنجیره انتقال این ویروس ناشناخته کاهش پیدا کند، در این بین نقش فضای مجازی در مبارزه با این ویروس پر رنگ شد، به طوری که وزارت ارتباطات به عنوان متولی فضای مجازی در ایام نوروز اینترنت رایگان در اختیار مشترکین خانگی قرار داد تا آنها برای سرگرم شدن در خانه از فضای مجازی استفاده کنند.

یک نمونه کوچک این بود که مادران خانه دار با راه اندازی این فضای مجازی برنامه های آشپزی گوناگونی آموزش می دیدند و دسرها و غذاهای مختلفی را در ایام قرنطینه برای اهل خانه فراهم می کردند، دانش آموزان درس شان را به شکل مجازی فرا گرفتند و برخی از کارمندان برای اینکه تردد کمتری در سطح جامعه صورت بگیرد به لطف تکنولوژی از خانه فعالیت های کاری شان را انجام می دادند و حتی افراد سن و سال دار نیز به لطف فضای مجازی مقررات بهداشتی برای مبارزه با این ویروس نامرئی را مطالعه می کردند و سطح آموزش و پیشگیری افراد جامعه بالا رفت، به طوری که در هر خانه یک کارشناس بهداشت به وضعت بهداشتی محیط خانه و اعضا خانواده نظارت کامل داشت.

یکی دیگر از برکات این روزهای فضای مجازی در جامعه ما مربوط به دید و بازدیدها یا همان صله رحم بود که کمک بزرگی به پایین آمدن آمارها کرد، به ویژه اینکه در ایام نوروز که دید و بازدید از سالیان کهن در ایران رسم است، امسال این اتفاق صورت نگرفت و هموطنان ترجیح دادند این دید و بازدیدها را به شکل مجازی انجام دهند، گرچه همچنان این اقدام صورت می گیرد و هموطنان دورهمی ها و شب نشینی ها شان را کمتر کرده اند.

عده ای نیز سمینارها، همایش ها و کنفرانس ها را از راه دور برگزار می کردند و حتی برخی از افراد جامعه با راه اندازی نرم افزارهایی به روی تلفن همراه شان پرداخت قبوض، پرداخت اقساط بانکی، انتقال وجه و…. را انجام می دادند و دیگر به باجه های بانک و دستگاه های عابربانک مراجعه نمی کردند.

در این بین به واسطه این ویروس ناشناخته کسب و کار های اینترنتی بر عکس دیگر محیط های تجاری بازارشان رونق گرفت، به طوری که هموطنان برای اینکه در امان از کرونا باشند خریدها و مایحتاج شان را از طریق کسب و کارهای اینترنتی تهیه می کردند، به طوری که برخی کانال های فروش اجناس را راه اندازی کردند و برخی دیگر ویترین پیج خود را رنگ و لعاب دادند و استقبال قابل توجهی از این نوع کسب و کارهای اینترنتی صورت گرفت. حتی در این میان نهادهای دولتی و فروشگاهای وابسته به دولت نیز وارد میدان شدند تا خریدهای اینترنتی مردم را توسعه دهند، وزارت صمت به عنوان متولی تامین و توزیع کالاهای اساسی نمایشگاه بهاره که همه ساله در اسفند ماه برگزار می شد و نمایشگاه رمضان را به شکل اینترنتی برپا کرد.

برخی از فروشگاه های زنجیره ای مهم کشور نیز به واسطه کاهش درآمد دست به کار شدند و فروش اینتنرنتی خود را فراهم کردند و حتی سازمان میوه و تره بار شهرداری تهران نیز آستین همت را بالا زد و در برخی از میادین به شکل اینترنتی با همان قیمت عرضه در بازار، میوه و صیفی جات را به مشتریان ارسال می کرد.

به قدری فضای مجازی در این روزهای کرونایی کمک حال جامعه بود که «حسن روحانی» رئیس‌جمهور در نخستین جلسه شورای عالی فضای مجازی در سال جدید، با قدردانی از تلاش‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی و دیگر دستگاه‌ها مانند وزارت بهداشت و درمان و آموزش و پرورش برای ارائه خدمات بسیار ارزنده به مردم و جامعه در ایام مواجهه کشور با شیوع کرونا، اظهارداشت: استفاده از فضای مجازی در بخش‌های مختلف از جمله طرح غربالگری و امور آموزشی مدارس و دانشگاه‌ها کمک بزرگی به اجرای فاصله‌گذاری اجتماعی و مقابله موثر با کرونا کرده است.

آمارها از افزایش تعداد کاربران اینترنتی و سرعت دسترسی به آنها طی چندسال گذشته حکایت دارد. در حال حاضر مشترکان پهن‌باند ثابت به بیش از هشت میلیون نفر رسیده‌اند که ضریب نفوذ را به ۱۰.۵۶ درصد می‌رساند و مشترکان پهن‌باند سیار نیز بیش از ۶۶ میلیون نفر هستند که ضریب نفوذ ۸۱ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین با وجود افزایش سه برابری تعداد کاربران اینترنتی در دولت یازدهم و دوازدهم، سرعت دسترسی آن‌ها به اینترنت هفت و نیم برابر شده است.

حال انتظار این است همان طور که هموطنان فرهنگ استفاده از فضای مجازی را به درستی اجرا می کنند، مسئولان نیز فضای رسانه را بیشتر در اختیار هموطنان قرار دهند و بسته های اینترنتی را با قیمت مناسب تر در اختیار هموطنان بگذارند تا در روزگار خانه نشینی مردم در بحران کرونا ، به منظور امید بخشی و تاب آوری مردم خانه نشین، رسانه‌های جمعی آموزش و آگاه سازی و شاد نگه داشتن مردم دو چندان شود.