مهدی پازوکی اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرنگار ایبِنا با اشاره به جنگ اقتصادی و تحریم‌های اقتصادی اظهار داشت: وقتی در جنگ اقتصادی با دشمن هستیم و منابع درآمدی از جمله درآمد نفتی به شدت کاهش پیدا کرده است، ناچار به انتشار اوراق بدهی هستیم. در سال گذشته در حدود ۵۹ هزار میلیارد تومان در قانون بودجه ۹۹ برای نفت گذاشته شد، ولی این رقم در حالی که نزدیک به ده ماه از سال می‌گذرد، تحقق پیدا نکرده است، بنابراین انتشار اوراق بدهی یکی از روش‌های بسیار خوب برای تامین مالی است. در این راهکار در واقع دولت از طریق اوراق از مردمش قرض می‌گیرد.
وی در خصوص برخی سیاست‌ها برای استقراض از منابع بانکی اظهار داشت: با اینکه بانک مرکزی مجبور شود پول چاپ کند و پول پرقدرت وارد اقتصاد شود و اثرات فزاینده تورمی داشته باشد، به شدت مخالف هستم. بنابراین اوراق بدهی یکی از روش‌های تامین منابع درآمدی دولت و روش خوبی هم هست. منتهی اگر درآمدهای مالیاتی بتواند بودجه جاری دولت را پوشش دهد و دولت نیازی انتشار اوراق بدهی نداشته باشد، خب مسلما این حالت خیلی خوب و مطلوب است. هرچند طبق قانون قرار بوده از برنامه سوم به بعد، بودجه جاری از منابع مالیات باشد ولی این مالیات کمتر از ۵۰ درصد بودجه جاری را پوشش می‌دهد. در نتیجه در شرایط فعلی مالیات هزینه‌های جاری دولت را پوشش نمی‌دهد. البته باید در نظر داشت که ما محدودیت افزایش درآمد مالیاتی را داریم.
به گفته پازوکی امسال حدودا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان مخارج جاری دولت است، و این در حالی است که درآمدهای غیرنفتی ۲۰۳ هزار میلیارد تومان است. یعنی حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان تراز عملیاتی بودجه جاری، کسری دارد. البته این رقم به معنای کسری بودجه نیست.
نرخ اوراق بدهی منطقی باشد
این کارشناس اقتصادی در ادامه اظهار داشت: یکی از راه‌های تامین مالی اوراق بدهی است. به اصطلاح، دولت از مردم بگیرد و این اثر ضد تورمی دارد و روش معقول تری است و بنده به شدت با روش قرض از بانک مرکزی مخالف هستم. این باعث پول پرقدرت یعنی چاپ پول می‌شود و اثر فزاینده‌ای بر حجم نقدینگی دارد، بر خلاف روش اوراق بدهی که این اثرات را ندارد. هرچند باید توجه داشت که نرخ اوراق بدهی باید منطقی باشد،
وی همچنین افزود: بنده به شدت با افزایش نرخ مالیات مخالف هستم؛ بلکه باید پایه‌های مالیاتی گسترش پیدا کند. به عبارت دیگر ما در اقتصاد ایران معافیت‌های مالیاتی بسیار زیادی داریم، بیش از ۴۰ درصد اقتصاد ایران معاف از مالیات است. این رقم باید به صفر تبدیل شود. یعنی هیچ کسی در این ممکلت نباید از پرداخت مالیات، معاف باشد.
به گفته پازوکی، اگر پایه‌های مالیاتی گسترش پیدا کند، دیگر نیازی به انتشار اوراق بدهی نیست. به بیان دیگر، با توجه به اینکه پول نفت قرار است صرف پروژه‌های عمرانی شود، اگر درآمد مالیاتی دولت بتواند هزینه‌ها را پوشش دهد، دیگر نیازی به اوراق بدهی نیست.
این کارشناس اقتصادی در ادامه با اشاره به نسبت مالیات تولید ناخالص داخلی در اقتصاد اظهار داشت: در ایران این نسبت کمتر از ۷ درصد است. این در حالی است که در کشورهای همسایه نظیر ترکیه، ۲۰ درصد و یا در مالزی ۲۱ درصد است. حتی کشورهای اسکاندیناوی حدود ۵۰ درصد GDP، مالیات می‌گیرند.
بنابراین در کشور ما اولا معافیت مالیاتی بسیار بالاست، که این ارقام را باید مجلس تصحیح و تعدیل کند. دوما جلوی فرار مالیاتی باید گرفته شود. مقابله با فرار مالیاتی باعث می شود پایه مالیاتی گسترش پیدا کند.
وی با تاکید بر ضرورت موافقت با FATF اظهار داشت: اگر مبارزه با پول شویی در دستور کار سیستم مالی قرار بگیرد، می‌توانیم از فرارهای مالیاتی گسترده جلوگیری کنیم و درآمد مالیاتی را افزایش دهیم.
فضای کسب و کار مناسب نیست
پازوکی در بخش دیگر این گفتگو با اشاره به اینکه در اقتصاد ما مشکل پس انداز نیست، اظهار داشت: بر اساس گزارش بانک مرکزی، نرخ پس انداز امسال نسبت به سال گذشته، مثبت است. ولی مشکل این است که این پس انداز به سرمایه‌گذاری تبدیل نمی‌شود. به خاطر همین مشکل اشتغال هم حل نمی‌شود. چرا حل نمی‌شود؟ به خاطر اینکه فضای کسب و کار مناسب نیست.
وی در خصوص بودجه ۱۴۰۰ نیز گفت: بایستی برای سال آینده مجلس معافیت های مالیاتی را از بین ببرد. مالیات در اقتصاد ایران توان و اثرگذاری خوبی دارد، به شرط اینکه سازمان امور مالیاتی را به روز کنیم، کارآمد شود و از تکنولوژی روز استفاده بکند، و این بانک های اطلاعاتی به یکدیگر وصل شود تا در نهایت خروجی مطلوبی از درآمدهای مالیاتی داشته باشیم.
به گفته پازوکی، دولت در سال ۱۴۰۰، اوراق بدهی را از ۸۸ هزار میلیارد تومان به ۵۵ هزار میلیارد تومان کاهش داده و امیدوار است که با افزایش منابع نفتی جبران کند.