بهنام ملکی، اقتصاددان و پژوهشگر مسائل اقتصادی ایران در گفتگو با خبرنگار ایبِنا در پاسخ به این سوال که چه ابزارهایی برای تعدیل نرخ ارز در اقتصاد ایران مورد نیاز است اظهار داشت: باید تمام سیاست گذاری ها در اقتصاد به سمت و سوی ثبات حرکت کند. اینکه مقطعی در کشور نرخ ارز به شدت بالا برود و مدتی هم به یکباره پایین بیاد، طبیعی است که این روند تنها برای مجموعه های رانتی و افراد نفع خواهد داشت و توده های مردم در نوسانات غیرمنصفانه دچار ضرر و زیان می شدند.
وی اذعان داشت: اگر اقتصاد ما بخواهد از این نوسانات به دور باشد، اولا باید قانون مقابله با رانت های اطلاعاتی را داشته باشیم و هرگونه رانتی در این حوزه و هر نوع سیاست رانتی مشمول جریمه قرار بگیرد. بنابراین ابتدا باید این مسیر را پیش ببریم تا مقداری شفافیت ایجاد شود تا ببینیم که پشت صحنه چه خبرهایی است. ثانیا، ما بایستی درآمدهای ارزی را افزایش بدهیم و ترجیحا بتوانیم مصارف ارزی را کم کنیم. بنابراین هر نوع سیاستی که در این حوزه اعمال شود، می تواند بر کاهش نوسانات تاثیرگذار باشد و نرخ ارز را به سمت ثبات بیشتر سوق دهد.
هرچند باید به این هم نکته توجه کنیم که اگر قرار است که درآمد ارزی کشور را بالا ببریم، نباید به هر قیمتی به دنبال این موضوع باشیم. در حقیقت نباید به سمت مثلا خاک فروشی و خام فروشی حرکت کنیم. کشور باید یک استراتژی و راهبرد بلندمدت در زمینه افزایش درآمدهای ارزی داشته باشد.
این کارشناس اقتصادی در اینباره اظهار داشت: راهبرد بلندمدت این هست که به دنبال اخذ مالیات و عوارض از صادرات مواد خام باشیم. مثلا برای صادرات نفت، برق، معدن و امثال اینها که مواد اولیه هستند محدودیت قائل شویم و عوارض و مالیات مشخصی تدوین شود.
طبیعتا کشور باید در این شرایط، استراتژی داشته باشد که برای کشور افزایش ارزآوری و تراز تجاری متعادلی داشته باشد، و در این راستا هم نباید به گونه باشد که چشم بسته عمل کنیم. به بیان دیگر، صادرات بی محابای مواد خام مثل کلیه فروشی می ماند که یک آدمی برای اداره زندگی، رو به کلیه فروشی بیاورد. در حالی که بایستی تولید و صادرات مدرن تشویق شود. اگر ما می خواهیم نرخ ارز را به صورت پایدار کاهش دهیم یا اینکه تعادل در اقتصاد بین پول ملی و ارز خارجی برقرار کنیم، یک راه بیشتر وجود ندارد و آن راه، توسعه و افزایش تولید و صادرات محصولات دانش بنیان در کشور هست.
اگر این روند شکل بگیرد و استراتژی تولید و صادرتمان درست شود، بحث شایسته گزینی و شایسته سالاری حاکم شود و فضاسازی های رسانه متعادل و منصفانه شود، آنگاه در کنار این موارد و ایجاد تعامل برابر با جهان خارج، طبیعتا اقتصاد و مردم نفسی می کشند و این ریل اقتصاد با یک ثبات و آرامشی به سمت جلو حرکت می کند. اگر این اتفاق صورت نگیرد و رانتخواری ها و رانت جویی ها و تصمیمات غلط، به روند خودشان ادامه دهند و گوش شنوایی برای شنوایی برای اصلاح این موارد وجود نداشته باشد، طبیعی است که روندهایی که بوده، استمرار داشته باشد.
وی در پایان تاکید کرد باید در این شرایط، کاری کنیم که نرخ ارز را با سازوکارهای اقتصادی و تولیدی تعدیل کنیم. زیرا همانگونه که افزایش های ناگهانی نرخ ارز می تواند آثار منفی بر اقتصاد داشته باشد، سرازیر شدن نرخ ارز نیز آثار منفی خواهد داشت. در نتیجه ضرورت دارد که تعدیل نرخ ارز بر مبنای سازوکارهای اقتصادی و تولیدی باشد. همچنین در این راستا نیازمند یک روند کاهشی و منطقی برای نرخ ارز هستیم که غیرفساد آور و مستمر هم باشد.