سیدرضا فاطمی امین در برنامه صف اول افزود: ما برای صنعت خودروی کشور یک برنامه ۴ ساله تدوین کردیم که از دی ماه سال گذشته آغاز و باعث شد در گام اول تعداد خودروهای ناقص در پارکینگ کارخانه ها از ۱۷۰ هزار به ۷ هزار و ۳۰۰ دستگاه کاهش پیدا کند. وی گفت: با ثبات بخشی به تولید و اصلاح ساز و کار‌های تأمین قطعات توانستیم خودور‌های ناقص را کاهش دهیم. یک خودرو از ۳ هزار قطعه تشکیل شده است و وقتی یک قطعه آن موجود نباشد خودرو ناقص می‌ماند.

مجری: به نظر می رسد براساس آن چیزهایی که در رسانه های خارجی گفته می شود، طی یک سال گذشته یک فرایند جهش گونه ای در حوزه صادرات و به ویژه در حوزه غیرنفتی اتفاق افتاده که بخش عمده آن مربوط به صنعت است، وضعیت صادرات صنعتی ما الان چگونه است؟
آقای فاطمی امین: دو شاخص در اقتصاد خیلی مهم اند، یکی این که تولید کالاهای مهم چقدر تولید می شود، چقدر رشد یا کاهش تولید داریم یا در بحث تجارت خارجی. سال ۱۴۰۰ کل صادرات به جز نفت نسبت به سال ۹۹، چهل درصد رشد داشت یعنی ما سال ۱۴۰۰ یک رشد قابل توجهی نسبت به ۱۳۹۹ داریم، در چهار ماهه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۱ درصد دوباره رشد داریم.

وزیر صمت: سال ۹۹، سی و پنج میلیارد دلار صادرات غیر نفتی داشتیم که پارسال به ۴۸ میلیارد رسید این خودش یک جهش بود، و چهار ماه اول امسال نسبت به چهار ماه سال قبل ۲۱ درصد دوباره رشد صادرات داشتیم.

مجری: دلیل این جهش صادرات چیست؟ تحریم ها که برداشته نشده ظاهراً؟

آقای فاطمی امین: خوشبختانه زیرساخت ها در حال تسریع و فراهم شدن است، زیرساخت هایی مثل مراکز تجاری در خارج از کشور که ما الان ۱۸ مرکز تجاری ایجاد کردیم در همین یک سال گذشته یا موضوعات موافقتنامه که از پیمان اوراسیا گرفته تا موضوعاتی مثل توافقات ترجیحات تعرفه ای بین کشورها یا موضوعاتی مثل رایزن ها، صندوق ضمانت صادرات و موارد مختلف که آن در مورد کالاها بود حالا اگر وارد خدمات شویم به جز گردشگری مثل خدمات فنی و مهندسی، سال ۱۴۰۰ نسبت به ۹۹ ، ۳۶۷ درصد رشد داشتیم، سال ۹۹ ، ۴۹۰ میلیون دلار صادرات خدمات مهندسی و مجموع خدمات به جز گردشگری بوده، پارسال ۲ و ۳ دهم میلیارد دلار، چهار ماه اول امسال نسبت به سال قبل ۳۱ درصد رشد داریم مثل خدمات فنی و مهندسی مثلاً وقتی یک شرکت ایرانی می آید در یک کشور خارجی برنده می شود برای ساخت یک جاده یا یک بیمارستان یا یک ساختمان.

مجری: مشخص است بیشتر در کدام یک از کشورها است؟

آقای فاطمی امین: گسترده است، عمدتاً کشورهای همسایه یا کشورهای جنوب آسیای شرقی هستند. یکی از کشورهایی که متمرکز هستیم عمان است، سال گذشته ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل ۶۰ درصد افزایش صادرات داشتیم، چهار ماه اول امسال ۸۳ درصد. اینها اعدادی هستند که دارند به رشد قبلی اضافه می شوند. در مورد روسیه، آمارش به هنگام تر است آمارش پنج ماهه است، پنج ماه اول امسال نسبت به سال قبل ۳۵ درصد افزایش صادرات داشتیم، این حالت نمایی هم پیدا کرده، در تیر ماه ۱۲۰ درصد، در مرداد ماه ۱۸۰ درصد نسبت به سال قبل رشد داشته. در مورد آفریقا؛ سال گذشته ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل از آن صد درصد رشد صادرات داشتیم، پنج ماه اول امسال ۳۳ درصد. اینها همه نشان می دهد یک جهشی در صادرات اتفاق می افتد.

فاطمی امین: مثلاً در مورد آفریقا که اشاره کردم از اول سال تا الان ۴۵ هیئت آفریقایی یا آمده ایران یا رفتند آفریقا. در مورد روسیه از اول سال تا الان به طور متوسط در هر هفته ما هیئت داشتیم یا ایرانی رفته روسیه یا از روسیه آمده ایران. در دو سه هفته آینده یک هیئت ۱۵۰ نفره از فعالان اقتصادی روسیه می آیند به ایران. اینها همه اقداماتی است که صورت می گیرد.

وزیر صمت: یک نمایشگاهی دو هفته پیش در روسیه برگزار شد، نمایشگاه اتومبیلیتی مسکو، این نمایشگاه، نمایشگاه معتبری است، ایران اولین بار در این نمایشگاه شرکت کرد، ۱۰ درصد شرکت کنندگان ایرانی بودند یعنی بعد از روسیه اولین کشوری که بیشتر حضور داشتند، ایرانی ها بودند.

فاطمی امین: در این نمایشگاهی که چهار روز طول کشید، ۷۰۰ میلیون دلار تفاهمنامه امضا شد. کل صادرات ما به روسیه سال قبل ۵۸۰ میلیون دلار بود. حالا اگر این ۷۰۰ میلیون دلار در بدترین شرایط ۱۰ درصدش عملیاتی شود ۱۰ برابر صادرات قطعات خودروی ما نسبت به سال قبل است.

وزیر صمت: مرز اقتصاد، فروش است یعنی شما زمانی می توانید یعنی خیلی کاملاً پایدار می شود که به شبکه خرده فروشی کشور متصل شوید. این کار در پنج کشور دارد اتفاق می افتد، یعنی گاهی موقع ها ما فقط یک کالایی را صادرات می کنیم می رود دست یک عمده فروش بعد ممکن است چند دست عبور کند تا می رسد به خرده فروش که قیمت ها اینجا خیلی متغیرند.

آقای فاطمی امین: این متصل می شود به پنج کشور؛ یک مثال بزنم در مورد کیوی، کیوی ایران با چه قیمتی به روسیه صادر می شود؟ مثلاً ۶۰ ، ۷۰ روبل، اما این کیوی در فروشگاه های زنجیره ای بالای ۲۰۰ روبل، این فاصله کجاست؟ یعنی این فاصله ای که می رود به بازار عمده فروشی و منتقل می شود. وقتی ما مستقیم به شبکه خرده فروشی وصل می شویم، یک چیزی را داریم همزمان به دست می آوریم؛ هم پایداری صادرات است و این که داریم حداکثر قیمت را استفاده می کنیم یا صندوق ضمانت صادرات.

مجری: غیر از روسیه دیگر به کدام کشورها است؟

آقای فاطمی امین: پنج کشورند که با روسیه قرارداد نهایی شده، کشورهای دیگری هستند که این کار هم صورت می گیرد.

وزیر صمت: یا در زمینه حمل و نقل، وقتی ما می خواهیم تجارت کنیم یکی از زیرساخت ها، زیرساخت های لجستیکی است، الان ما یک خط منظم داریم به قطر و عمان که کالاها را منتقل می کند. این که گفتم صادرات به عمان چهار ماه اول امسال نسبت به سال قبل ۸۳ درصد زیاد شد از کجا می آید؟ از زیرساخت هایی که در حال ایجاد شدن است، همه اینها گویای این است که اتفاقات بزرگی در تجارت خارجی دارد اتفاق می افتد.

فاطمی امین: برای ما بیش از این که مبلغ صادرات مهم باشد ترکیب صادرات مهم است. ما چه صادر می کنیم؟ ما داریم به سمت صادرات کالاهای پیشرفته و دانش بنیان می رویم. ممکن است خیلی از صادرات، صادرات محسوب شود و ارزآوری داشته باشد اما بیانگر قدرت ایران نیست.

وزیر صمت: در نیمه دوم سال گذشته دو ربات جراح به اندونزی صادر شد، همچنین پهپاد و تجهیزات پزشکی صادر می کنیم. شرکت های ایرانی اینقدر توانمند شدند که فناوری می فروشند، یعنی الان در چند کشور از جمله بلاروس یک موافقتنامه امضا شد که یک شرکت ایرانی که تجهیزات پزشکی تولید می کند که یک ماه پیش این کار آغاز شد، تولید می کند، عملاً آن جا مونتاژ می کند اما فناوری و قطعات از ایران به آنجا می رود.

فاطمی امین: این کار را با روسیه و عمان شروع کردیم، ما فراتر از صادرات کالا به سمت این می رویم که فناوری و دانش فنی صادر می کنیم که این سطح بالاتری از صادرات است.

وزیر صمت: در تولید خوشبختانه خیلی رو به رشد است البته طبیعتاً ما فراز و نشیب هایی داریم، بعضی کالاها تولیدشان کاهش و بعضی افزایش پیدا می کنند اما سرجمع تولید بسیار فزاینده است. مثلاً فولاد خام به لحاظ این که ارزش افزوده بالایی دارد و سهم بالایی در تولید دارد، خیلی گویا است.

فاطمی امین: در چهار ماه اول امسال نسبت به چهار ماه سال قبل پنج و دو دهم درصد در تولید فولاد رشد داشتیم، در مقاطع فولادی مثل ورق، میلگرد، ۴ و ۹ دهم درصد رشد، در آلومینیوم ۱۵ درصد رشد داشتیم، چهار ماه اول، در ظروف شیشه ای ۱۲ درصد رشد داشتیم، البته در ظروف چینی ۴ درصد منفی بوده ۴و ۹ دهم.

وزیر صمت: مقیاس ما هم خیلی متفاوت است، مثلاً امسال ۲۲۹ هزار تن ظروف شیشه ای تولید کردیم، ۱۹ هزار تن ظروف چینی، پارسال ۲۰ هزار تن ظروف چینی تولید شده امسال ۱۹ هزار تن، با این که کاهشی است ۴ و ۹ دهم درصد اما مقیاس بسیار پایین است. ظروف شیشه ای پارسال ۲۶۵ هزار تن بوده، امسال ۲۹۹، یعنی یک عدد که مثل ظروف چینی کاهشی است مقیاسش هم اندک و کاهشی است یا در خودرو که اتفاقات بسیار بزرگی افتاده مثلاً در همین چهار ماهه وانت ۴۷ درصد بیشتر است.

مجری: در تولید فولاد ما سال گذشته به خاطر قطع برق، بعضی وقت ها ازجمله سیمان با مشکل مواجه بودیم، امسال این مشکل نبود؟

فاطمی امین: البته قطعی داشتیم اما منظم و برنامه ای بود. امسال نسبت به سال گذشته ۱۲ درصد بخش صنعت بیشتر برق دریافت کرد و یک همکاری خیلی خوبی بین وزارت نیرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت صورت گرفت، مثلاً در مورد شهرک های صنعتی دیگر مشخص بود یک روز در هفته از ۱۱ ظهر تا ۱۱ شب برق قطع می شد اما منظم، برنامه ریزی شده و از قبل اعلام شده.

مجری: پس تأثیر معناداری در میزان تولید ما نداشت؟

وزیر صمت: چرا، یک روز در هفته قطعی در تولید و فولاد و در صنایع دیگر داشتیم ولی چون این منظم بود یک هماهنگی خیلی فشرده و دقیق بود، بی برنامه نبود، منظم بود و به نوعی باعث شد که ما کاهش تولیدمان به خاطر قطع برق خیلی کمتر شود.

فاطمی امین: آمار زیاد است شاید بتوانم یک به یک بگویم طولانی شود، الیاف پلی استر پنج درصد بیشتر، نخ ۱۱ درصد، کفش ۲۱ درصد رشد، تراکتور ۵۸ درصد افزایش تولید.

وزیر صمت: در مورد خودرو به طور خاص کمی دقیق تر بگویم چون آمار خیلی جالب است خودرویی مثل مینی بوس و اتوبوس ۱۲۰ درصد بیشتر نسبت به پارسال تولید شده، کشنده، کامیون و کامیونت ۱۴۸ درصد بیشتر. در مورد خودروی سواری، چون من پنج ماهه دارم، وقتی می گوییم یعنی تولید کامل، این که ما یک تعداد خودرویی تولید کنیم و برود کف کارخانه به عنوان خودروی ناقص خیلی معیار قرار نمی گیرد.

فاطمی امین: امسال نسبت به پنج ماهه اول پارسال خودروی کامل ۲۷۹ درصد بیشتر تولید شده یعنی در پنج ماه اول سال قبل ۸۸ هزار خودرو کامل تولید شده بود، امسال ۱۳۴ هزار دستگاه، تمامی ارقام در تولید و تجارت نشان می دهد که خوشبختانه بخش اقتصادی، بخش صنعت و تجارت یک روند رو به رشدی دارد و ان شاء الله این تداوم داشته باشد.

مجری: این که هیچ گونه تغییری در تحریم های ظالمانه ای که امریکایی ها بر ضد جمهوری اسلامی تدارک دیدند ایجاد نشده پس چگونه هم تولید ما افزایش پیدا کرده و هم صادرات؟

وزیر صمت: برای این که فکر ما عوض شده، ما منتظر نیستیم آن طرف دنیا برای ما چه تصمیمی می گیرند. برای این که اعتقاد داریم مسائل ما باید توسط خودمان حل شود و قابل حل است. چند مثال بزنم اتفاقاتی در یک سال گذشته افتاده که قابل توجه است؛ یکی از موضوعات بحث بازار و قیمت هاست. ما در وزارت صمت عمدتاً درگیر کالای صنعتی هستیم، مواد غذایی، لبنیات و گوشت بیشتر به عهده جهاد کشاورزی است، من در مورد حوزه خودمان مثال می زنم. ما در یک سال گذشته ساز و کارهای بازارها را اصلاح کردیم، مثلاً سیمان که ممکن است خیلی از مردم نسبت به آن اطلاعاتی داشته باشند. در شهریور ماه گذشته بود که دولت کارش را شروع کرد، آن موقع به خاطر این که برق قطع شده بود قیمت های سیمان خیلی افزایش قابل قبولی داشت. آن موقع ما متمرکز شدیم در طول یک و نیم ماه قیمت سیمان را برگرداندیم به قیمت قبل از قطعی برق، که برای همه یک مقداری عجیب بود. می گفتند در ایران یک کالایی گران شود دیگر بر نمی گردد. این اتفاق افتاد اما دو ماه طول کشید. امسال دوباره همان در خرداد ماه که قطع برق ها آغاز شد یک فضای روانی شکل گرفت که قیمت برق دارد قطع می شود، تولید سیمان کاهش پیدا می کند. دو هفته ما افزایش قیمت داشتیم دوباره برگشت.

فاطمی امین: سال گذشته یک و نیم ماه طول کشید توانستیم بازار را تنظیم کنیم، این بار دو هفته. این دو هفته هم فقط فضای روانی بود. چه اتفاقی افتاده؟ یک خبر مهم باید خدمت هموطنان بدهم؛ خبر خوب این است که تولید افزایش پیدا کرده، سرجمع تولید. خبر خوب این است که صادرات ما افزایش پیدا کرده، اما خبر مهم این است که ما علاوه بر کارهای روزمره ای که در وزارتخانه داریم، مسائل را به طور اساسی حل می کنیم، یک تحولی را ایجاد می کنیم در حوزه بازار کالاهای منبع پایه مثل سیمان و فولاد ساز و کارهایی را ایجاد کردیم که این ساز و کارها خودکنترل هستند و بازار را تنظیم می کنند. یک مثال دیگر بزنم: بازار فولاد اگر خاطرتان باشد در اسفند و فروردین قیمت های جهانی به شدت افزایش پیدا کرده تحت تأثیر مناقشه ای که در اوکراین اتفاق افتاد، ولی بازار فولاد در ایران کاملاً نرم رفت بالا و کاهشی شد تا جایی که قیمت میلگرد در ایران با ترکیه ۵۰ درصد اختلاف قیمت داشت. صادرات هم ممنوع نبود، طبیعی است که وقتی آن طرف مرزها یک تن فولاد می شود ۹۸۰ و ۹۰۰ دلار این طرف هم خیلی سریع باید خودش را به آن برساند چون همه سعی می کنند صادر کنند و قیمت ها افزایش پیدا کند ولی این اتفاق نیفتاد. بدون این که حتی یک پرونده تعزیراتی شکل بگیرد، تنظیم بازار شکل گرفت آن هم فقط به خاطر اصلاح ساختارها و ساز و کارها بود.

وزیر صمت: آن سؤال شما؛ پاسخش این است دولت مردمی عمیقاً باور دارد که مسائل ما داخلی هستند، خودمان باید حلشان کنیم، البته تأثیراتی ممکن است بگذارد در تحولات خارجی اما منتظر ماندن برای آن و بی تصمیمی بدتر از تصمیم بد است، این که شما حرکت می کنی و تصمیم می گیری خودش بسیار اهمیت دارد اما خوشبختانه این تصمیماتی که گرفته شد هم توانست مؤثر باشد و کار را خیلی رو به رشد ببرد.

مجری: دولت سیزدهم یکی از راهبردهایی که در حوزه سیاست خارجی دنبال کرده این است که ما نشست و برخاست های دیپلماتیک مان به اقتصادمان گره بخورد یعنی یک آورده اقتصادی داشته باشد و الا فایده ای ندارد و سیاست متوازن در حوزه سیاست خارجی را دنبال کرده صرفاً بحث کشورهای اروپایی نیست بلکه امریکای لاتین یا آفریقا یا آسیای جنوب شرقی را هم مد نظر قرار داده، چه مقدار این موضوع مؤثر بوده در روند صادرات ما و این که نشست و برخواست های دیپلماتیک به موضوع تجارت ما وصل شود؟

آقای فاطمی امین: قطعاً مؤثر است، یک بخشی از تعاملات تجاری یک زیرساخت های سیاسی می خواهد، ما با خیلی از کشورها روابط سیاسی بسیار مطلوبی داریم، همان مثالی که زدم بلاروس، روسیه، سوریه، پاکستان، عمان، قطر و خیلی از کشورها، اما متأسفانه سطح روابط اقتصادی ما بسیار پایین تر از سطح روابط سیاسی است، این یک نقیصه است که ما روی آن متمرکز شدیم و نتیجه اش هم مشخص شد یعنی حجم بالایی از صادراتی که اتفاق افتاد به همه کشورها گویای همین بحث است.

مجری: شما وقتی سکان صمت را به دست گرفتید یک سری وعده هایی دادید، الان چه مقدار در حوزه صنعت خودرو به آن وعده ها عمل شده و شرایط را الان خودتان چطور ارزیابی می کنید؟

وزیر صمت: خودرو بخش کوچکی از کار ما است، وزارت صنعت، معدن و تجارت ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی کشور را مدیریت می کند، این یک چهارم است، خودرو چیزی حول و حوش یک درصد است یعنی سهم بسیار پایینی است اما خیلی جذاب است و در موردش زیاد صحبت می شود.

فاطمی امین: صنعت خودروی ایران چالش های جدی و عمیقی است، بیماری مزمنی دارد که این را باید مداوا کرد یعنی راه حلش این نیست که پاکش کنیم و صورت مسئله را کنار بگذاریم. قبلاً هم اعلام کردیم یک برنامه چهار ساله تدوین کردیم برای صنعت خودروی ایران که در دو سال اول به نیمه راه که برسیم نقطه عطفی خواهد بود، بسیاری از مسائلی که با آن مواجه هستیم برطرف خواهد شد الان حدود هشت ماه گذشته چون از دی ماه پارسال ما این کار و برنامه را آغاز کردیم، دستاورد خیلی خوبی داشت. ما همان موقع در آذر و دی پارسال ۱۷۰ هزار خودرو ناقص در پارکینگ ها وجود داشت، الان اینها هفت هزار و ۳۰۰ تا است یعنی کاملاً مسئله حل شد.

مجری: چگونه حل شد؟

وزیر صمت: ثبات بخشی به تولید و اصلاح ساز و کارهای تأمین قطعات، وقتی که یک خودرو وارد خط تولید می شد دو ساعت تا سه ساعت بعد بیرون می آید، کل یک خودرو با یک تقسیم بندی سه هزار قطعه است، یک قطعه نباشد خودرو می شود ناقص؛ به همین خاطر مدیریت این صنعت پیچیده است، شما مثلاً در پتروشیمی، فولاد و کاشی احجام بالا هستند اما خیلی تنوع در مواد اولیه نداریم پس مدیریت آنجا ساده تر می شود.

فاطمی امین: وقتی شما می خواهید یک کالایی را تولید کنید که چهار هزار تا پنج هزار از آن باید تولید شود هر کدامش حدود چهارهزار قطعه است و باید در طول سه ساعت این قطعات روی هم سوار شوند و بیرون بیایند، پس یک قطعه اگر نباشد؟! این چرا قطعه به موقع تأمین نمی شود یا سفارش گذاری به موقع نشده، پولش پرداخت نشده، آن قطعه ساز به موقع تحویل نداده، انواع حالت هایی که ممکن است پیش بیاید. این که ما می گوییم الان دیگر خودرو ناقص تولید نمی شود خبر بسیار مهمی است، نشان دهنده این است هم تولید بالا رفته و هم خودروهایی که کف بودند و ناقص بودند کامل شدند و هم یک خودروی ناقص بسیار اندک و در حد همان استاندارد و خیلی هم بهتر از استاندارد بیشتر.

مجری: شنیدم قراردادهایی با شرکت های دانش بنیان بسته شده که برخی قطعاتی که پیش از این ما مجبور بودیم از خارج وارد کنیم در داخل کشور تولید می شود و همین موضوع باعث شده تا خودروهای کف انبار یا ناقصی به سرعت تکمیل شود و در اختیار مشتری ها قرار بگیرد؟

وزیر صمت: نه، عمده نقص خودروهای سال گذشته این تراشه های الکترونیکی بود که در ئی سی یو، ای سی یو استفاده می شد و هنوز وارداتی است و زمان می برد تا تولید داخل شود اما نکته شما درست است، نمایشگاهی دو هفته پیش برگزار شد در مورد تحول صنعت خودرو، تعدادی از شرکت های دانش بنیان حضور داشتند و کارهایشان را آنجا ارائه دادند، یکی از کارهای بسیار مهم همین ئی سی یو بود که چندین شرکت دیگر دارند این را می سازند و تولید می کنند و خوشبختانه طبق آن برنامه کلانی که ما داریم و آن هم این است که ما برای هر صنعت یک دانشگاه را باهم متصل کنیم این اتفاق در صنعت خودرو افتاد.

فاطمی امین: دانشگاه علم و صنعت که دانشکده خودرو و راه آهن دارد در کنار صنعت خودرو قرار گرفت و یک کار مشترکی را آغاز کردند. این دانش بنیانی یعنی هم استفاده از شرکت های دانش بنیان و هم این که ما یک دانشگاه را بیاییم به یک صنعت متصل کنیم، خوشبختانه با کار مشترکی بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شد و اتفاق افتاد.

وزیر صمت: در صنعت خودرو؛ اولین مسئله ای که باید حل می شد همین بود که ما در تولید به یک ثبات برسیم و هم به لحاظ تیراژ تولید و هم به لحاظ خودروهای ناقص اما گام های بعدی باید برداشته شوند که آغاز شده، یکی از نکات ایمنی خودرو است، این یک آمار وحشتناکی است که ۳۰ درصد از قطعات یدکی خودرو یا قاچاق هستند یا تقلبی، مواردی را در اراک پیدا کردیم یک واحدی این کمک فنرهای دسته دوم را مرتب می کرد، رنگ می کرد و با بسته بندی شکیل عرضه می کرد و با جان مردم بازی می کند.

فاطمی امین: خیلی وقت ها وقتی می گوییم کیفیت خودرو پایین است گاهی به خاطر قطعات نامرغوبی است که استفاده می شود. یک خبر خوب بدهم امروز که من خدمت شما هستم بیش از ۲۳۰ میلیون قطعه کدرهگیری خورده، یعنی مشخص است که این محصول کجا تولید شده، با کدام شرکت توزیع کننده و در کدام فروشگاه عرضه می شود.

مجری: یعنی هم جلوگیری می کند از قاچاق و هم جلوگیری می کند از تقلب؟

وزیر صمت: کالای تقلبی، ۱۳۰ هزار نوع قطعه خودرو از هم تفکیک شده یعنی ما ۱۳۰ هزار تا شناسه دادیم که اینها هم در قالب برنامه مقابله با قاچاق هستند که در صنعت خودرو مؤثر است.

فاطمی امین: الان سمت و سویی که صنعت خودروی ایران دارد این است که بیاید به سمت بُن سازها یا پلتفرم های مشترک، در همین دو هفته گذشته چهار شرکت خصوصی با هم یک کار جدیدی را شروع کردند که از یک پلتفرم و از یک بن سازه برای خودروی خود استفاده کنند قبلاً این چهار تا هر کدام جداگانه قطعات وارد می کردند، هر کدام یک بخشی را داخلی سازی می کردند، خدمات پس از فروش شان متنوع بود، خیلی پر هزینه این کار انجام می شد، وقتی این کار انجام شود یعنی یک بن سازه چهار نوع خودرو، قیمت به شدت کاهش پیدا می کند و خدمات راحت می شود.

مجری: یعنی چهار نوع خودرو از یک شرکت یا از سایپا و ایران خودرو هر دو مشترک؟

وزیر صمت: آن شرکت هایی که بودند شرکت ماموت، زامیاد، فکر می کنم در منطقه آزاد ارس است، چهار شرکت هستند که این کار را باهم انجام دادند. یا بین ایران خودرو و سایپا این اتفاق افتاد و توافق دیگری صورت گرفت. اینها همه اتفاقاتی است که می افتد قیمت خودرو را کاهش دهد و کیفیت را افزایش دهد. در همین نمایشگاه هم بیش از ۱۰ محصول جدید معرفی شد، محصولاتی که
از امسال تا آخر سال آینده جایگزین خودروی قبلی می شود و فضای صنعت خودرو را عوض می کند.

مجری: یکی از موضوعاتی که به زندگی عادی مردم مربوط است خودروهای اقتصادی است که در همه جای دنیا هم به عنوان یک راهبرد شرکت های بزرگ خودروسازی مدنظر قرار می دهند که افراد با سطح درآمدی مختلف بتوانند حداقل نیاز خودشان را به خودروهای با قیمت پایین حل کنند، الان وضعیت مان چطور است؟ به نظر می رسد که زیرساخت ها برای خودروی اقتصادی فراهم شده، الان شرایط از دید شما به عنوان وزیر صمت چطور است؟

آقای فاطمی امین: خودروی اقتصادی یکی از حلقه های مفقوده سبد خودرو در ایران است، ما خودروهایی مثل شاهین، تارا، دارم که در حال تولید است و در آینده تولید می شود مثل آریا، ریرا، اطلس، اینها همه خودروهایی هستند که در محدوده قمیتی ۴۰۰، ۵۰۰ میلیون تومان است.

وزیر صمت: ما خودروهای باکیفیتی که خودروی اقتصادی محسوب شوند نداریم، تیبا، ساینا شاید خودروهای اقتصادی باشند که کیفیت مطلوب را ندارند.

فاطمی امین: خودروسازان دو کار را به طور موازت آغاز کردند و ما مدیریت و نظارت می کنیم، یکی این که یک خودروی اقتصادی در ایران تولید شود که یک نمونه اش در نمایشگاه عرضه شد، خودروی اقتصادی دیگر هم دارد کار می شود که آن هم قابل توجه است اما این سال آینده نتیجه خواهد داد.

وزیر صمت: اگر در طول ۱۸ ماه از زمان طراحی تا بازار یک خودرو تولید شود زمان بسیار مطلوبی است که برنامه ریزی شده در همین ۱۸ ماه اتفاق بیفتد. می خواهم بگویم که کمتر از ۱۸ ماه اصلاً در استاندارد جهانی نیست که یک خودرو از زمان تغییر تا عرضه به بازار بیاید.

فاطمی امین: پس این خودرو اواسط سال آینده می آید، امسال را چه کار کنیم؟ امسال را روی واردات حساب باز کردیم. در آیین نامه واردات که اخیراً در دولت مصوب شد، اولویت واردات به خودروهای اقتصادی داده شده، این از دو منظر است؛ هم از این منظر که تعداد خودروی بیشتری وارد شود و خودروهای وارداتی برای عموم مردم قابل استفاده باشند، صرفاً خودروهای لوکس وارد نشود. و دوم این که همین خودرو هم به تدریج ساخت داخل شود.

وزیر صمت: امسال را عمدتاً با واردات این کمبود و نقص را در سبد محصولات جبران می کنیم و در سال آینده ان شاء الله با خودرویی که شما در تصویر مشاهده کردید و همین طور ساخت داخل خودروهایی که امسال وارد خواهند شد.

مجری: یکی از مؤلفه های سه گانه تحت مسئولیت شما معدن است و ظرفیت بالقوه ای به عنوان پیشران اقتصادی می تواند داشته باشد، راهبرد شما در یک سال گذشته در این زمینه چطور بوده است؟

فاطمی امین: در معدن ما عقب ماندگی هایی داریم، حضرت آقا هم در دیدار اخیری که خدمتشان بودیم به این قضیه اشاره کردند، یکی از عقب ماندگی های جدی ما اکتشافات است. من باید به نوعی متأسفانه استفاده کنم ما سناخت درست و دقیقی از ذخایر معدنی مان نداریم، یک اکتشافاتی انجام شده جسته و گریخته با دقت های نه چندان قابل استفاده و بنابراین می توانم بگویم با این که الان ما به لحاظ معدنی با ذخایر شناخته شده در رده مناسبی در دنیا قرار داریم اما هنوز خیلی بیش از این ها باید کار اکتشاف صورت بگیرد.

وزیر صمت: یکی از اولین کارهایی که در حوزه معدن سال گذشته آغاز شد همین موضوع اکتشافات بود، ما این را در خراسان جنوبی شروع کردیم به طور مشخص بیش از ۶۰۰ پهنه انتخاب شده که این پهنه ها یک به یک بیایند و کار اکتشاف صورت بگیرد.

فاطمی امین: پارسال در مهرماه این کار در خراسان رضوی آغاز شد در ادامه آن در کردستان در حال انجام شدن است، در آذربایجان غربی و کم کم در یک برنامه مشخص کل کشور را آن جاهایی که امیدبخش هستند را پوشش می دهد و جالب توجه است که در کاری که انجام شد در خراسان رضوی که معمولاً سه سال طول می کشید، یک ساله انجام شد و ذخایر بسیار ارزشمندی هم اکتشاف شد که به زودی این را اعلام خواهیم کرد. پس یکی از موضوعات؛ موضوع اکتشافات است.

وزیر صمت: این که ما ندانیم چه داریم و کجا داریم؟ نقص بسیار بزرگی است. علاوه بر این که ما کار اکتشافات را سرعت دادیم و جلو بردیم، یک کار دیگر هم انجام می دهیم، ترازنامه مواد معدنی، این که اگر ما این قدر ذخایر داریم، این قدر داریم واردات می کنیم، این قدر صادرات می کنیم، این قدر بهره برداری می کنیم، دقیقاً چقدر ثروت ته آن مانده این وجود نداشته تا الان.

فاطمی امین: یک ترازنامه ای که ذخایر معدنی کشور را هر سال گزارش دهد آغاز شده است، یکی از موضوعات دیگری که ما در حوزه معدن داریم بحث حقوق دولتی است، یک جهش قابل توجهی سال گذشته در اخذ حقوق دولتی داشتیم یعنی نسبت به سال قبل از آن دو برابر و چهار برابر شد و امسال نسبت به سال قبل بیش از دو برابر افزایش پیدا خواهد کرد، این دارایی مردم است که باید به درستی توسط دولت اخذ شود و در خزانه کشور استفاده شود

وزیر صمت: یکی دیگر از موضوعات مهم، موضوع بهره برداری از معادن است؛ بخشی از معادن مان به دلایل مختلف فعال نیستند البته قریب به اتفاق معادن بزرگ و اقتصادی فعالند، اگر معدنی غیرفعال است عمدتاً به خاطر مصالح ساختمانی مثل سنگ های ساختمانی و شن و ماسه که به لحاظ بخش ساختمان باید فعال شوند یا معادنی که به لحاظ حقوقی دچار مشکل هستند، البته ما روی معادنی که غیرفعال هستند متمرکز شدیم.

فاطمی امین: ما کلاً ۱۱ هزار معدن داریم که به لحاظ تعداد، تعدادی از آنها غیرفعالند، در سه ماه آینده ۱۲۰۰ تا از این معدن ها به مزایده گذاشته و فعال می شوند. موضوعات متنوع دیگری هم هست مثل موضوع ماشین آلات که قراردادهای بسیار خوبی بین شرکت های ایرانی و سازندگان خارجی ماشین آلات معدنی منعقد شده که ماشین آلات را بتوانیم آن مقداری که قابلیت ساخت در داخل کشور نیست وارد شود و آن حوزه را فعال کند. در حوزه معدن اتفاقات خیلی خوبی در حال اتفاق افتادن است.

مجری: رئیس جمهور در سفری که به کرمان داشتند بحث احیای معادن را مطرح کردند به ویژه بیشتر معادن کوچک و متوسطی هستند که بعضاً مشاهده می شود بنا به دلایلی راکد یا غیرفعال یا تعطیل هستند برای اینها چاره اندیشی شده؟ بخشی از این ها سرمایه گذاری لازم نشده یا برخی از اینها بحث قوانین است و موضوعات متنوعی باعث شده که اینها فعال نباشند، وزارت صنعت چه کرده؟

وزیر صمت: یکی از کارهایی که در تیرماه انجام شد، نزدیک ۳۲۰ مقرره چه دستورالعمل، بخشنامه، مصوبه در حوزه معدن داشتیم که این کار را خیلی پراکنده می کرد یعنی این امکان وجود داشت که یک نفر مراجعه کند مبتنی بر یک مصوبه محق اش است، مبتنی بر یک مصوبه دیگری به او بگویند اجازه فعالیت نداری. ما تمام این ۳۲۰ مصوبه را یکپارچه کردیم که کلاً ۸۰ صفحه کل مقررات حوزه معدن و تمام مصوبات قبلی ابطال شد یعنی یک انسجام و یکپارچگی در مقررات ایجاد شد که می تواند خیلی راهگشا باشد.

فاطمی امین: یکی از کارهایی دیگری که در قالب همین اصلاح مقررات انجام شد، این بود که وقتی می خواهیم معدنی را به مزایده بگذاریم چون طبق قانون معادن، صرفاً می شود از طریق مزایده معدنی که در اختیار دولت باشد واگذار کرد، این الزام و شرط را گذاشتیم که اگر کسی تولید کننده باشد یعنی فرآوری مواد معدنی را انجام می دهد در دریافت معدن اولویت داشته باشد، بعضاً مشاهده می شد کسی می آمد یک معدنی را می گرفت یا توانایی فنی یا مالی نداشت یا دلالی می کرد، عملاً آن اقتصاد کشور در جهت فرآوری حرکت نمی کرد، این در آن لحاظ شد.

وزیر صمت: یکی از کارهایی که دارد انجام می شود این است که برای معادن کوچک که ممکن است غیراقتصادی باشند یک سری زیرساخت هایی مثل جاده و برق را آغاز کردیم که حتی از قبل هم بوده اما تشکیل شده که زیرساخت ها فراهم شود که استفاده از معادن را فراهم کند و نکته آخر هم مزایده است که این معادنی که مدت ها بلاتکلیف بوده همه شناسایی شدند، اسناد مزایده شان آماده شده و یک باره در طول سه ماه در استان ها، هر استانی هر ماه چند استان مزایده برگزار خواهد شد و همه اینها را می تواند فعال کند.

مجری: یکی از راهبردهایی که کشورهای بزرگ صنعتی ابتدای کار شروع کردند بحث جایگزینی واردات بوده یعنی اول جلوگیری می کردند از واردات و کالا را در داخل تولید می کردند که زمینه فراهم شود بعداً توسعه و تثبیت صادرات را دنبال کردند، وزارت صمت در زمینه جلوگیری از واردات کالاهایی که در داخل کشور تولید می شود چه راهبردی دارد؟ چرا که بعضی اوقات برخی از کالاهایی وارد کشور می شود که وقتی اسمشان گفته می شد بسیاری از اوقات بسیار تأسف بار و برخی اوقات بسیار مضحک بود که این در داخل کشور است و دارد واردات هم صورت می گیرد.

فاطمی امین: چند کار انجام شده از قبل، یکی بحث ممنوعیت واردات است؛ یک فهرستی از کالا نزدیک به دو هزار قلم کالا به لحاظ این که در داخل ساخته می شود ممنوعیت واردات دارند. علاوه بر بحث ممنوعیت، موضوع تعرفه هاست؛ تعرفه ها با توجه به این که یک کالا چقدر امکان ساخت داخلش وجود دارد از بین چهار درصد تا ۹۵ درصد تعرفه دارد و این به نوعی واردات را تنظیم می کند اما عمده چالش بر سر کالاهایی است که ابهام در موردشان وجود دارد که ساخت داخل است یا نیست.

وزیر صمت: یک سری کالا مشخص است که ساخت داخل دارد می شود با تعرفه یا ممنوعیت جلویش را گرفت یا ساخت کالایی که مشخص است که اینها امکان ساخت شان در داخل نیست، این هم واردات انجام می شود. اما در مورد یک طیفی از کالاها ابهام وجود دارد یعنی یک عده مدعی اند که ما این را می سازیم، یک عده مدعی اند که این کیفیتی که در داخل کشور است یا قیمت و زمان تحویلش، آن حدی که مورد انتظار باشد نیست و باید این کار را وارد کرد.

فاطمی امین: ما یک ساز و کاری را اخیراً روی این قضیه طراحی کردیم که مرحله آزمایشی اش تمام شده، به زودی به طور گسترده اجرایی خواهد شد که هر کسی کالایی می خواهد وارد کند می آید در این سامانه آن کالاهایی که مبهم هستند ساخت داخل دارد یا ندارد، در آن سامانه مطرح می شود به فاصله دو هفته اگر کسی تولید کننده باشد می آید احراز می کند آن وقت اگر توافق حاصل شد اتفاق می افتد اما اگر اختلاف بود یک هیئتی داوری می کند و خیلی سریع این کار جمع می شود.

وزیر صمت: قبل از اجرای این طرح شاید چندین ماه طول می کشید و با نواقص زیادی انجام می شد. در مجموع با این سه ساز و کار یعنی آن بحثی که در ممنوعیت داریم، بحثی که در تعرفه ها داریم و این ساز و کار تشخیص کالای ساخت داخل تا یک حدی مدیریت می شود، اما کار اصلی این است که ما از تولید داخل حمایت کنیم یعنی تلاش کنیم با تأمین سرمایه در گردش، با زیرساخت هایی که فراهم می کنیم امکان تولید با کیفیت و با مقدار کافی را در کشور فراهم کنیم که کلاً واردات منتفی شود.

فاطمی امین: در بسیاری از کالاها هرچند خارجی اش هم وجود دارد اما اصلاً آن کیفیت و قیمت داخلی کاملاً رقابت پذیر می کند و کسی اصلاً نیاز ندارد که وارداتی انجام دهد.

مجری: حرکت خیلی خوبی در یکی دو سال گذشته در زمینه واحدهای صنعتی که با مشکلات متعددی مواجه بودند شروع شده، یا تأمین مواد اولیه یا تأمین نقدینگی یا تأمین سرمایه در گردش یا اصلاً خود مدیریتش مدیریتی بود که نمی توانست این کار را کند، حالا واحدهای صنعتی بزرگ با تعداد زیادی کارگر در آن فعال بود که الحمدلله الان این حل شده، الان با واحدهای این گونه مواجه هستیم که اگر نیاز باشد دوباره یا قوه قضائیه و دولت در آنها دخالت کنند تا به حالت فعال در بیایند؟

وزیر صمت: بله. ما هنوز واحدهای زیر ظرفیت و غیرفعال داریم اما چند کار انجام شده که این مسئله باید به طور ریشه ای باید حل شود.

فاطمی امین: من به چند کار زیرساختی اشاره کنم یکی از این کارها سرمایه در گردش است یعنی بسیاری از واحدهای تولیدی شکایت دارند که ما به اندازه کافی سرمایه در گردش نداریم.

وزیر صمت: دو کار را ما با همکاری بانک مرکزی که جای تشکر دارد از بانک مرکزی و وزارت اقتصاد با هم آغاز کردیم که این مسئله را به طور اساسی حل کنیم. یکی از آنها این است که وقتی یک واحدی می آید تسهیلات می گیرد این اقساط و مبالغ تسهیلات به حساب فروشنده واریز شود، اگر من یک واحد تولیدی ام می آیم می گویم ۵۰۰ میلیارد تومان، ۱۰ میلیارد تومان سرمایه در گردش می خواهم با ساز و کاری که الان اجرایی می شود و از سال پیش آغاز شده اینجا من باید یک صورت حساب الکترونیکی را ارائه دهم به بانک از طریق سامانه جامع تجارت، در این صورتحساب مشخص می شود که فروشنده چه کسی است و بانک پول را مبتنی بر این صورتحساب به حساب فروشنده واریز می کند، این باعث می شود که انحراف منابع به شدت کاهش پیدا کند یعنی نیایند یک سری افراد و اشخاصی به عنوان تولید منابع را بگیرند ببرند در بازار مسکن، سکه، طلا، ارز و هم فعالیت غیر مولد انجام دهند و هم منابع را از بخش تولید خارج کنند، این کار خیلی تأثیر می گذارد و می تواند منابع را در تولید نگه دارد.

فاطمی امین: این کار در سال گذشته مطرح شد، زیرساخت هایش آماده شد، مصوبات لازمش داده شد و طبق مصوبه ستاد اقتصادی دولت امسال باید ۷۰ درصد تسهیلاتی که به بخش های تولیدی داده می شود در قالب همین پرداخت تسهیلات مبتنی بر صورتحساب به حساب فروشنده واریز شود.

وزیر صمت: یکی دیگر از کارهایی که آغاز کردیم روی بحث سرمایه در گردش؛ تأمین مالی زنجیره ای است که این هم سال گذشته آغاز شد و در ماه گذشته رشد بسیار خوبی داشته، در یک ماه گذشته معادل هفت هشت ماه گذشته تسهیلات از این طریق پرداخت شده این هم به جای این که منابع و تسهیلات را به یک بنگاه دهد به یک زنجیره می دهد که این باعث می شود حداقل ۴۰ درصد منابع موجود بهتر استفاده شود.

فاطمی امین: کارهایی در مورد خدمات کسب و کار آغاز کردیم؛ این کار بسیار مهمی است آن هم این است که خیلی از واحدهای تولیدی یک چالش هایی با فناوری دارند، در حوزه حقوقی، بازاریابی، تأمین مالی مشکلاتی دارند، یک سرفصل جدیدی را ما باز کردیم به عنوان بازار خدمات کسب و کار تا الان کسانی بودند که مشاوره می دادند هم ممکن بود ناقص باشد یا صلاحیت نداشته باشند، یک کسانی هستند که این خدمت را می خواهند اما نتمی توانند آن مشاور لازم را پیدا کنند.

وزیر صمت: در این کاری که آغاز شده ما یک بازاری را داریم شکل می دهیم به عنوان بازار خدمات کسب و کار، این خدمات حداقل ۳۰ درصد از چالش های بنگاه ها را حل می کند، این هم شامل مشاوره کار می شود، مشاوره روانشناسی و حقوقی می شود، هم خدمات تأمین مالی می شود که می تواند کار را به نوعی چالش هایی که در محیط کسب و کار وجود دارد حل و فصل کند یا موضوع دیگری که در مورد مواد اولیه انجام شده، ما در بسیاری از موارد سهمیه بندی را حذف کردیم، یک چالشی که در بسیاری از واحدها وجود دارد مواد اولیه به اندازه کافی ندارند که این کار در اکثر حوزه های فلزی انجام شده، در حوزه پتروشیمی هم جدیداً آغاز شده است.

مجری: دولت تصمیم گرفته که تا پایان شهریور ماه همه نهادها، دستگاه ها و وزارتخانه ها به پنجره واحد دولت الکترونیک وصل شوند، الان وزارت صمت کجای این موضوع قرار گرفته، آیا پیشرفت مورد رضایت شما هست؟

فاطمی امین: این کار دو مرحله بود؛ یک مرحله سال گذشته که تمامی مجوزها یکپارچه و از طریق یک درگاه و با یک استاندارد ارزیابی شوند که سال گذشته این کار انجام شد و تمام مجوزهایی که در صنعت، معدن و تجارت داشتیم به آن سامانه متصل شد، این چیزی که برای شهریور ماه امسال است این است که یک حساب کاربری واحدی ایجاد شود، من نخواهم با وزارت نیرو کار دارم با یک حساب کاربری کار کنم، وقتی با وزارت صنعت کار دارم با یک حساب کاربری دیگر، این یکپارچگی را ایجاد کند که کار را می تواند خیلی تسهیل کند و این مورد را ما در دستور کار قرار دادیم و امیدواریم در موعد مقرر انجام شود.

مجری: الان وضعیت شناسه کالا چطور است؟

وزیر صمت: شناسه کالا یک زیرساخت بسیار مهم است، خوشبختانه ما در اکثر حوزه هایی که شروع کردیم به حد بسیار بالایی رسیده، من در مثال حوزه قطعات یدکی گفتم ۱۳۰ هزار شناسه کالا در حوزه قطعات یدکی صادر شده، که با سرعت بسیار مناسب پیش می رود و تقریباً ما هیچ چالشی نداریم چون خیلی از کارها را منوط به این می کنیم یعنی آن بحث تسهیلات که اشاره کردم وقتی می خواهید یک صورتحساب الکترونیکی صادر شود باید شناسه کالا درج شود، خوشبختانه برای اکثر کالاها این کار اتفاق افتاده یا در واردات وقتی یک کالایی دارد ثبت سفارش می شود باید شناسه کالا ثبت شود. در تمام بخش هایی که شناسه کالا الزامی شده، عمدتاً ما تمام شناسه ها را صادر کردیم و موارد جزئی مانده که در حال پیگیری است.

مجری: یعنی سامانه جامع تجارت عملیاتی شده، چون بعضی اوقات شنیده می شود از گوشه و کنار که برخی نهادها و دستگاه ها آن مقداری که حتی قانون الزام کرده که آنها بپیوندند به نظر می رسد که به آن نپیوستند.

فاطمی امین: ما فقط در مورد یک دستگاه این چالش را داریم و آن هم گمرک است که به خاطر نوع قراردادی که با پیمانکارشان داشتند و آن مسئله و مشکل قراردادی شان حل شد و هنوز آن اتصال کامل البته اطلاعات اولیه رد و بدل می شود و مشکلی ما نداریم اما ما یک سطح بالاتری از تعاملات را انتظار داریم که امیدواریم با اصلاحاتی که در نظام کارفرمای پیمانکاری آنجا اتفاق افتاده، ان شاء الله در اسرع وقت این اتفاق بیفتد.

وزیر صمت: نکته مهم اینجاست که سامانه جامع تجارت هیچ وقت آن اهدافی که گذاشته شده برایش در سال گذشته به جز این بحث گمرک به طور کامل انجام شد اما هیچ وقت پایان ندارد، همین امروز که خدمت شما هستم، روزانه ۵ میلیون تراکنش در این سامانه اتفاق می افتد اما هر روز داریم این را گسترده تر می کنیم. مثلاً ما امسال شروع کردیم حقوق دولتی معادن را در قالب سامانه جامع تجارت داریم منتقل می کنیم یعنی اگر یک معدنی سنگ آهن یا مس یا آلومینا، بوکسیت تولید می کند اگر می خواهد به حلقه بعدی بفروشد باید بیاید در سامانه جامع تجارت فاکتور ثبت کند.

فاطمی امین: فروشگاه ها را به سامانه جامع تجارت متصل کرده ایم و اخیراً یک فروشگاه زنجیره ای را در سامانه تجارت بارگذاری کرده ایم و تا پایان سال بخشی از خرده فروشی ها را متصل خواهیم کرد. مشخص می شود از یک کالا چه میزان فروخته شده است و در این طرح ساختارها اصلاح می شود و مسائل به صورت ریشه ای حل می شود.

وزیر صمت: با ورود فروشگاه ها و خرده فروشی ها به سامانه جامع تجارت، خروجی فروشگاه ها مشخص می شود که در هر فروشگاه چه کالایی با چه قیمتی و به چه تعدادی فروخته شده است. مبادلات شفاف می شود و در این شرایط گران فروشی و احتکار دیگر معنا ندارد، چون وقتی قیمت را ثبت می کند اگر بالاتر از حد مجاز باشد خیلی زودتر از آن که آن شهروند بیاید و تماس بگیرد ما این را فهمیدیم یعنی سیستم مشخص می کند و پیگیری می شود.